Yaz saati uygulamasının sürekli hale getirilmesiyle kış aylarında Türkiye’nin Batı ile olan saat farkı artacak. Mesai çakışması çoğu ülkeyle minimuma inecek. Bazılarıyla tamamen kopacak. İş dünyası kararın sağlayacağı iddia edilen yarardan çok zarara uğrayacağımızı savunuyor. Konu hükümete detaylarıyla aktarılacak.

Enerji Bakanlığı’nın birkaç yıldır devam eden yaz saatinin kalıcı olması yönündeki talebi sonunda yürürlüğe girdi. 1973 yılından beri devam eden yaz saati uygulaması sürekli hale getirildi. Dünyanın önemli bir bölümüyle birlikte 30 Ekim’de saatler geri alınmayacak. Uygulama ile gün ışığından daha fazla yararlanılacağı ve enerji tasarrufu sağlanacağı hesaplanıyor. Bu tasarrufun tutarının ise 2.5 milyar TL’ye ulaşabileceği kaydediliyor. Ancak iş bu kadar basit değil. Türkiye’de birçok sektör yurtdışı ile çok yakın çalışıyor. İhracatçılardan, finans piyasasına kadar birçok kesim mesaisinin önemli bir bölümünde yurtdışındaki ortak ve müşterileri ile temas halinde. Türkiye’nin ekonomik ilişkileri ağırlıklı olarak Batı ile olduğundan, bu ülkelerle aramızdaki saat farkı kritik önem taşıyor. Sürekli yaz saati uygulamasıyla kış aylarında Avrupa ile saat farkımız 2-3 saate çıkacak. Londra’da saat 09.00 olduğunda Türkiye’de öğle yemeğine çıkılacak. İki ülke arasında mesai çakışması sadece 2-3 saate inecek. Amerika ile bağımız neredeyse kopuyor. Türkiye’de saat 17.00 olduğunda ABD’nin doğu kıyısında mesai yeni başlıyor olacak. Batı kıyılarında fark daha fazla.

Londra ile vakit kısalıyor, New York açık yakalanamayacak

Türkiye’nin kış saati uygulamasına geçmeyecek olması en çok finans piyasalarını etkileyecek gibi görünüyor. Türk mali piyasalarının Londra ile iş yapacağı zaman kısalırken New York açıldığında İstanbul neredeyse kapanmış olacak. Bankacılar, yabancı yatırımcının daha çok işlem yapabilmesi için Borsa İstanbul’da seans saatlerinin değiştirildiğini hatırlatarak şimdi yılın 6 aylık döneminde Londra ile saat farkının 3’e new York ile 9 saate uzayacağına değindi. Bunun bu defa piyasalar için yılın 6 aylık döneminin kış, 6 aylık döneminin de yaz anlamına geleceğine değinen bankacılar, “Londra’da yatırımcı bizim piyasalarımızı saat 11:00’de yakalarken şimdi 12:00’de yakalamaya başlayacak ama New York için bu saat 17:30’u bulacak. Hatta artık Fed toplantısı için akşam 21:00’i bekleyen analistler için 22:00 açıklama 22:30 basın toplantısı takibi olacak. Bu uluslararası havale ve EFT işlemlerini de etkileyebilir. Buna karşılık doğu ile iş yapış saatimiz uzayacak ama Doğulu yatırımcı bizim aktif oyuncumuz da değil” yorumunu yaptı. Bu arada Bankalar Birliği’nin saat uygulamasının bankacılık sektörüne etkisi üzerine bir çalışma başlattığı da öğrenildi.

“Uyumsuzluk makası açılacak kararın değişmesi için çalışacağız”

Bu konuyla ilgili ilk ve en sert tepkiyi İstanbul Hazır giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Başkanı Hikmet Tanrıverdi verdi. Bu konunun tartışılmaya başlandığı günden itibaren sektöre vereceği zararı anlatan Tanrıverdi, bu eleştirilere rağmen alınan karar ile ilgili “Yaz saati uygulamasının kalıcı hale getirilmesi Türkiye’nin hem ticaretine hem de imajına zarar verecek” dedi. Hazır giyim ihracatının yüzde 75’e yakın bölümünün AB ülkelerine yapıldığını bildiren Tanrıverdi, “Yaz saati kalıcı hale getirilirse saat farkı İngiltere ile 3’e, Almanya, İspanya ve Fransa gibi ülkelerle 2’ye çıkacak. Mesai saatlerimizdeki uyumsuzluk makası daha da açılacak” dedi. Tanrıverdi, programların yoğunluğu sebebiyle hala enerji ve ekonomi bakanlıklarıyla görüşemediklerini aktararak, bu kararın değişmesi için kapsamlı bir bilgilendirme yapacaklarını söyledi.

Karar ile Türkiye'nin algısı olumsuz etkilenebilir

Türkiye’yi Euro Bölgesi'nden uzaklaştıracak her türlü adıma karşı olduklarını vurgulayan Tanrıverdi, şöyle devam etti: “Avrupa ile çalışma saatlerimizdeki uyumsuzluk makası daha da açılacak, öğleden önceki mesaiyi tamamen kaybedeceğiz. Araya yemek tatili girecek. Biz ancak saat 14.00’den sonra iş görüşmelerine geçebileceğiz. Örneğin İngiltere’den sabah uçağı ile günübirlik Türkiye’ye gelenler 3 saatlik zaman farkı nedeniyle doğru dürüst iş yapmaya fırsat bulamadan ülkelerine dönmek durumunda kalacaklar. Ayrıca “GMT+3 olduğunda Türkiye saat tanımında ve elektronik ortamlarda Ortadoğu ülkesi olarak görünecek. Bir bakıma Avrupa ülkesi olmaktan çıkıp Arap ülkeleri kategorisine dâhil olacağız. Türkiye Avrupa dışı bir ülke olarak kabul edilecek. Bu görüntü, Avrupa Birliği’ne girmeyi hedefleyen ve bunun için yıllardır büyük emek harcayan Türkiye’nin yararına olmayacak. Ülke algısını düzeltmeye çalıştığımız bir dönemde alınan bu kararın beklenen faydayı sağlamayacağını düşünüyorum.”

Eczacıbaşı: Umarım güvenlik açısından sorun yaratmaz

Türkiye Bilişim Vakfı (TBV) Başkanı Faruk Eczacıbaşı kararı “Uluslararası ortak uygulamalardan vazgeçiyoruz” şeklinde özetledi. Konunun global olarak üzerinde durulması gereken bir durum olduğunu söyleyen Eczacıbaşı, uygulama sonrası yazılım şirketlerine önemli görevler düşeceğini belirtti. Kış saatine geçmemenin uluslararası yazılımlar kullanan şirketler için önemli bir sorun olacağını vurgulayan Eczacıbaşı şu bilgileri verdi: “E posta uygulamaları 1 saatlik kayma ile çalışacak. Türkiye’de ofisi olan uluslararası şirketler için iş pek kolay olmayacak. Yedeklemelerde sorun olacak diye düşünüyorum. Umarım bilgisayar güvenliği açısından sorun çıkarmaz çünkü yepyeni yama programlar yapmak gerekecek.”

‘Alınan karar gözden geçirilmeli’

Ekol Lojistik Yönetim Kurulu Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Musul, alınan kararla ilgili şu görüşleri paylaştı: “Konuyu sadece kendi açımızdan değil, müşterilerimizle ya da kendi müşterileriyle veya bizim müşterilerimiz adına onların müşteri ile temasa geçmemizle ilgili olarak değerlendirmemiz lazım. Zaman farkı çok açılacak. İhracatta en önemli pazarlarımızdan bir olan İngiltere ile aramızda 3 saat fark olacak. Bu nedenle biz bu insanlarla daha az iletişimde olacağız. Biz gidip evden de konuşabiliriz ama onlar çalışma saatleri içerisinde bizimle daha az konuşuyor olacak. Türkiye’de daha aydınlıkta ya da karanlıkta çalışmak bizi çok etkilemez ama en büyük ihracat pazarımız olan Avrupa ile aramıza bu saat farkını koyuyor olmak büyük bir dezavantaj. Keşke Avrupa ile tamamen aynı saat diliminde olsak. Bunun örnekleri var. İspanya İngiltere’nin bile daha batısında olmasına rağmen Almanya ile aynı zaman dilimini kullanıyor. Bu durum mutlaka satın almacıların ya da ilgili firmaların bizlerle olan ilişkilerine negatif bir etki yapacak. İhracatımız 2014’ten beri düşüşte. pazarı nasıl geri kazanabiliriz diye tartıştığımız bir ortamda hiç gereği olmayan yeni bir etki yapacak.”

‘Gümrükçüler dolaylı etkileniyor’

Ünsped Gümrük Müşavirliği ve Lojistik Hizmetler AŞ CEO’su Hakan Çınar da “Yeni uygulama gümrük işlerinde bizi direkt etkilemiyor gibi görünse de dolaylı yoldan etkiliyor. Avrupa ile saat farkının açılması müşterimiz olan diğer firmalar üzerinde bir baskı yaratıyor. Bu durum bizi de etkiliyor” diye konuştu. YASED Başkanı Ahmet Erdem de global şirketlerin birçok ülkede çalıştıklarını, dolayısıyla saat farklarını alışkın olduklarını söyledi.

Bakanlar Kurulu’nun kararı hükümsüz mü?

Türkiye’de saat dilimleri “Günün Yirmi Dört Saate Taksimine Dair Kanun’un”a göre düzenleniyor. Bu kanunun 2. Maddesi’nde şu ifadeler yer alıyor: “Griniç’e göre otuzuncu derecede bulunan boylam dairesi bütün Türkiye Cumhuriyeti saatleri için esas alınır. Ayrıca başlangıç ve bitiş tarihleri belirtilmek ve bir saati aşmamak şartıyla yaz saati uygulamaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.” Sürekli yaz saati uygulaması Bakanlar Kurulu kararı ile alındı. Yani kanun değiştirilmedi. Bu kanuna göre Türkiye’nin saat diliminin belirlenmesinde 30. derece esas alınmalı. Bakanlar Kurulu belirli dönemlerde yaz saati uygulamaya yetkili. Ancak son bakanlar kurulu kararı ile 45. derece esas saat dilimi olarak belirlendi. DÜNYA’nın edindiği bilgilere göre bazı dernekler bu kararı yargıya taşımaya hazırlanıyor. Bu durumda üst mahkemelerden sürekli yaz saati uygulamasına karşı bir karar çıkması ihtimali bulunuyor.

İngilizler isyan etti

İHKİB Başkanı Tanrıverdi, kararla ilgili yabancı ortaklarının tepkisini şöyle anlattı: “Bizim bugün (dün) toplantımız vardı. Alım gruplarının yöneticileri ile toplandık. Orada iki İngiliz alım firmasının müdürü isyan etti. En büyük sıkıntı İngilizlerde. Çünkü onlarla 1 saat öğleden önce bir saat de öğleden önce olmak üzere sadece 2 saatlik bir mesai çakışmamız oluyor. Bütün resmi işleri bu sürede çözmeliyiz. ‘Çin’le de saat farkı var. Orayla nasıl çalışıyorsunuz’ diyorlar. Ancak orasıyla sistem öyle kurulmuştu. Bir gün önceden yapılıyordu işler. Avrupa’da en azından günceli yakalıyorduk.”

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı: Karanlıkta kalma süresi 266 bin dakika azalacak

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın İstanbul Teknik Üniversitesi’nin raporuna atıfta bulunarak yaptığı çalışmalar göre, yeni saat sistemiyle birlikte Türkiye’nin tamamında 1 yıl boyunca karanlıkta kalma süresi 266 bin 155 dakika azalacak. Çalışmaya göre, Türkiye’nin en doğusu Iğdır ile en batısı İzmir Karaburun arasındaki saat farkı 1 saat 16 dakika. Gerek kış saatinde, gerekse yaz saatinde 08:30 ve 09:00 olarak uygulanan mesai saatlerinde karanlık zaman dilimi oluşmuyor. Mesainin 08:00’da başlaması halinde ise yaz saati uygulamasında 20 dakikalık karanlık oluşuyor. İTÜ’nün Yaz Saati Uygulaması Etki Analiz Sonuç Raporu’na göre, gün ışığından en fazla 08:00-17:00 arasında yararlanılabiliyor. Bu zaman diliminde yaz saati uygulamasının sabit kalmasıyla, toplam elektrik tüketiminde yüzde 1.32’ye karşılık gelen 2.3 TWh tasarruf sağlanacağı hesap ediliyor. Bunun tüketici yönünden karşılığı ise 977 milyon lira düzeyinde.

Elektrik Mühendisleri Odası: Sürekli yaz saati ile faturalar kabaracak

Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) yaz saati uygulamasının kalıcılaştırılması ile ilgili basın açıklaması yayınladı. Açıklamada şu ifadelere yer verildi: EMO`nun yaptığı çalışmaya göre yeni uygulamada geçerli kılınan GMT+3 saat dilimi kışın sabah saatlerinde aydınlatma ihtiyacı doğuracak olması nedeniyle uygun değildir. Hem ülkemizin boşa enerji tüketiminin önüne geçmek, cari açık üzerinde olumsuz etkiye sahip olan enerji yükünü artırmamak, hem de yurttaşların cebini yakan elektrik faturalarının kabarmasını önlemek için yapılan yanlıştan geri dönülmeli, yaz-kış saati uygulaması devam ettirilmeli, saat dilimleri de en uygun noktayı belirleyerek yeniden düzenlenmelidir.”

Uygulamayla neler değişecek?

Kamudaki erken mesai uygulaması kalıcı hale gelecek.

• Sabah 08.00’de dersi başlayan ve sabah 07.00’de yola çıkan öğrenciler karanlıkta yollara düşecekler.

• Güneş Ankara’da 17.30’da, İstanbul’da 18.00’de batacak.

• Havayolu şirketlerinin uçuş saatleri, namaz saatleri ile bazı finansal işlemlere ilişkin saatler yeniden düzenlenecek.

• Türkiye gibi GMT +3’ü sabit zaman dilimi olarak kullanan diğer ülkeler ise Irak, Etiyopya, Tanzanya, Madagaskar, Kuveyt, Batı Rusya, Yemen, Somali, Sudan, Cibuti, Beyaz Rusya, Suudi Arabistan, Kenya, Uganda ve Katar.

• UEFA Türkiye’ye özel Şampiyonlar Ligi ve Avrupa Kupası maç saatlerinde değişiklik yaptı. UEFA Şampiyonlar Ligi’nde Beşiktaş’ın, UEFA Avrupa Ligi’nde ise Fenerbahçe, Atiker Konyaspor ve Osmanlıspor’un 30 Ekim’den sonra oynayacağı iç saha maçlarının başlangıcı 1 saat geriye alındı.