Deloitte Türkiye’nin raporuna göre, 2018’de piyasalarda yaşanan dalgalanmalara rağmen birleşme ve satın almalar art arda ikinci büyüme yılına işaret etti.
Türkiye’de 2018 yılında 256 adet birleşme ve satın alma işlemi gerçekleşirken, işlem hacmi 12 milyar dolar oldu.
Yıllık işlem hacmi üzerinde yabancı stratejik yatırımcıların az sayıda büyük ölçekli işlemleri etkili olurken, en büyük 10 işlem toplam işlem hacminin yüzde 63’ünü oluşturdu.
Yerli şirketlerin borç yapılandırmalarına odaklandığı ve finansal yatırımcıların çekimser davrandığı bir dönemde, yabancı yatırımcıların işlem hacmi bir önceki seneye göre yüzde 38, 2016’ya göre ise iki kat artarak toplam işlem hacminin yüzde 63’üne denk geldi.
Finansal yatırımcıların satın alma aktivitesi ve bunun toplam işlem hacmine olan katkısı tarihsel olarak en düşük seviyelerinden birini görürken, küçük ölçekli girişim sermayesi ve melek yatırımcı işlemleri ise toplam işlem adedinin yüzde 32’sini meydana getirdi.
Deloitte Türkiye, ‘2018 Yılı Birleşme ve Satın Almalar Raporu’nu yayınladı. Türkiye’de birleşme ve satın almaların genel görünümünü ortaya koyan rapora göre, 2018 yılında yaşanan olumsuz ekonomik gelişmelere rağmen, Türkiye Birleşme ve Satın Alma pazarı önceki iki yıla göre daha iyi bir performans gösterdi. Az sayıdaki büyük ölçekli işlem ve yılın ilk yarısındaki güçlü işlem hacmi sayesinde 2018’de toplam 12 milyar dolar tutarında 256 adet işlem gerçekleşti. İşlem sayısı 2017’deki rekor sayıya göre yüzde 13 oranında azalsa da, toplam işlem hacmi yüzde 17 oranında artış gösterdi. Stratejik yatırımcıların ve büyük ölçekli az sayıdaki işlemin öne çıktığı 2018’de en büyük on işlem toplam yıllık işlem hacminin yüzde 63’ünü oluşturdu.
2018 yılında yabancı yatırımcıların toplam işlem sayısı bir önceki yıla benzer şekilde 74 adet işlem ile mütevazi bir seviyede kaldı bununla birlikte yabancı stratejik yatırımcıların büyük işlemlerdeki baskın rolü ile yabancı yatırımcılar toplam işlem hacminin yüzde 63’ünü oluşturdu. Yılın en büyük işlemleri arasında, kapanış ve onay süreci devam eden Denizbank – Emirates NBD Bank (3.2 milyar dolar) ile U.N. Ro-Ro – DFDS (1.2 milyar dolar) Doğan Medya – Demirören Holding (929 milyon dolar) Oyak Çimento – Taiwan Cement Corporation (640 milyon dolar) işlemleri yer aldı.
Yaklaşık toplam 1 milyar dolar tutarındaki işlem hacmi ile 105 işleme imza atan finansal yatırımcıların hem işlem hacmi hem de bunun toplam yıllık işlem hacmine olan katkısı ise son on yılın en düşük seviyelerinden birinde kaldı.
Özel sermaye fonlarının yokluğunda toplam finansal yatırımcı işlem sayısını çok sayıdaki küçük ölçekli Girişim Sermayesi ve Melek Yatırımcı işlemleri yukarı taşıdı. Her ne kadar özel sermaye fonları yeni satın almalar cephesinde sessiz kalsalar da, başarılı çıkış işlemlerine imza attılar.
Deloitte Türkiye Ortağı ve Finansal Danışmanlık Lideri Başak Vardar rapora ilişkin olarak “Yatırımcı iştahını azaltan ve satın alma süreçlerini sekteye uğratan değişken akroekonomik koşullar, geçtiğimiz yıl Türkiye’de birleşme ve satın alma pazarını oldukça zorladı. Bununla birlikte, yabancı stratejik yatırımcılar uzun vadeli bakış açılarıyla öne çıkarak, nokta atışı yatırımlar yaptılar. Önümüzdeki dönemde, global ekonomik yavaşlama beklentisi, ticaret ortamındaki belirsizlik, Türk şirketlerinin yüksek borçluluk seviyesi ve mevcut akroekonomik ortam ihtiyatlı bir yaklaşıma yol açsa da, yatırımcıların stratejik bir perspektif ile Türkiye’de satın almalar yapmaya devam edeceğine inanıyoruz. Teknoloji, finansal hizmetler, altyapı, gayrimenkul ve enerji sektörlerinde bazı büyük ölçekli işlemlerin gerçekleşmesini bekliyoruz. Üretim, enerji, kimya ve yiyecek ve içecek sektörleri de hareketli olacaktır” dedi.
Yabancı stratejik yatırımcıların büyük ölçekli işlemleri öne çıktı
Yabancı yatırımcılar 74 adet işlem ile 7,6 milyar dolara tekabül eden işleme imza atarken, Türk yatırımcıların işlem hacmi ise 182 adet işlem ile yaklaşık 4,4 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Yabancı ve Türk yatırımcıların toplam yıllık işlem hacmine katkısı sırasıyla yüzde 63 ve yüzde 37 olurken, buna karşılık işlem sayısına olan katkıları ise sırasıyla yüzde 29 ve yüzde 71 olarak gerçekleşti.
Piyasada yatırımcı iştahını azaltan çok sayıda faktöre rağmen, yabancı yatırımcıların toplam işlem sayısı bir önceki yıla göre sabit kaldı, ancak 10 yıllık ortalamanın yüzde 20 altında gerçekleşti. Öte yandan, yabancı yatırımcıların toplam işlem hacmi üst üste iki yıl boyunca artış göstererek 2015'ten bu yana toplam yıllık işlem hacmine en yüksek katkıyı sağladı. Yabancı yatırımcılar tarafından yapılan toplam yatırımın yüzde 66'sını oluşturan, kapanış ve onay süreci devam eden Denizbank, U.N. Ro-Ro ve Oyak Çimento gibi büyük ölçekli işlemler sayesinde, yabancı yatırımcıların yıllık işlem hacmi 2018'de yüzde 38 oranında arttı. Buna karşılık, bu dönemde Türk yatırımcıların inorganik büyümeden ziyade kendi portföylerine odaklandığı görüldü. Türk yatırımcıların yıllık işlem hacmi ise bir önceki yıla oranla oldukça benzer kalırken, işlem sayısı yüzde 19 oranında azaldı.
2015 yılındaki 62 işlemden 2018 yılında 36’ya gerileyen Avrupalı yatırımcılar, son yıllarda işlem sayılarında görülen düşüşe rağmen bir kere daha yabancı yatırımcılar arasında en yüksek işlem sayısını gerçekleştirerek, toplam yabancı yatırımcı işlem sayısının yüzde 49'unu oluşturdu. Kuzey Amerikalı yatırımcılar yılı 16 işlem ile tamamlarken, Asya Pasifik ve Körfez menşeili yatırımcılar, sırasıyla 13 ve 9 işlem ile daha sınırlı katkı sağladı. İşlem değeri bakımından, BAE, Danimarka ve Tayvan menşeili yatırımcılar öne çıkarken, işlem sayısında ise, ABD, Almanya, İtalya, İngiltere, Fransa ve İsveç menşeili yatırımcılar ilk sıralarda geldi.
Finansal yatırımcılar sessiz kaldı
Finansal yatırımcılar yaklaşık 1 milyar dolarlık işlem hacmi ve 105 adet işlem ile yıllık işlem hacmi ve işlem sayısı bakımından önceki yıla göre sırasıyla yüzde 62 ve yüzde 28 düşüş gösterdi. Özel sermaye fonlarının yokluğunda, finansal yatırımcıların işlem hacmi ve bunun yıllık toplam işlem hacmine olan katkısı son on yılın en düşük seviyelerinden birini gördü.
Bazı büyük çıkış işlemleri dışında, özel sermaye fonlarının yeni satın alma fırsatlarını yakalamak konusunda zorlandığı bir yıl oldu. Öte yandan, girişim sermayesi ve melek yatırımcıların gerçekleştirdiği erken aşama yatırımları genel finansal yatırımcı işlem sayısını yukarı çekti bu yatırımcılar 82 adet işlem ile yıllık toplam işlem adedinin yüzde 32’sini oluşturdu.
Finansal yatırımcılar halka arz veya satış yoluyla bazı başarılı çıkış işlemleri gerçekleştirdiler. Mavi (Turkven’in çıkışı) ve Logo (Mediterra’nın çıkışı) gibi halka arzlara ek olarak, U.N. Ro-Ro (Actera ve Esas Holding'in çıkışı), Aksa Enerji (Goldman Sachs'ın çıkışı) ve Gram Games (Hummingbird Ventures'ın çıkışı) gibi satış işlemleri, açıklanan değerlere göre, yılın ilk on işlemi arasında yer aldı.
Finansal yatırımcılar tarafından gerçekleştirilen en büyük işlem 200 milyon dolar tutarındaki D.ream International'ın bir kısım hisselerinin Temasek Hodings ve Metric Capital Partners tarafından satın alınması oldu.
Büyük ölçekli işlemler işlem hacmini domine etti
En büyük on işlemin toplam işlem hacmine katkısı yüzde 63 ile 2012'den bu yana en yüksek seviyesindeydi. En büyük on işlemin ortalama büyüklüğü yaklaşık 752 milyon dolar ile 2017 yılı ortalaması olan 510 milyon doların üzerinde gerçekleşti. Kapanış ve onay süreci devam eden Denizbank'ın Emirates NBD Bank tarafından satın alınması, tek başına yıllık işlem hacminin yüzde 27'sını temsil eden en büyük işlem oldu. DFDS’in U.N. Ro-Ro yatırımı, Taiwan Cement Corporation’ın Oyak Çimento yatırımı, Zynga’nın Gram Games yatırımı ve Temasek Holding ve Metric Capital Partners’ın D.ream International yatırımı yabancı yatırımcıların imza attığı yılın diğer öne çıkan işlemleri arasındaydı. Türk Yatırımcıların gerçekleştirdiği en büyük işlem Doğan Medya Grubu'nun Demirören Holding tarafından 929 milyon dolar karşılığında satın alınması oldu.
Geçmiş yıllara paralel olarak, toplam işlem sayısında küçük ve orta ölçekli işlemler ağırlıktaydı. Ortalama işlem değeri geçen seneye göre yüzde 34 oranında artış göstererek 47 milyon dolara yükseldi. En büyük on işlem hariç tutulduğunda ise, geri kalan işlemlerdeki ortalama işlem büyüklüğü 18 milyon dolar oldu. İşlem değeri 50 milyon doların altında olan 221 adet işlem, toplam işlem sayısının yüzde 86'sına tekabül ederken, toplam işlem hacminin yalnızca yüzde 12'sini temsil etti. Buna karşılık, işlem değeri 250 milyon dolardan yüksek olan ve toplam işlem sayısının yalnızca yüzde 4'üne tekabül eden işlemler ise toplam işlem değerinin yüzde 63'ünü oluşturdu. Ayrıca, toplam işlem adedinin yüzde 32’si olan küçük ölçekli girişim sermayesi ve melek yatırımcı işlemlerinin ortalama büyüklüğü 600 bin dolar tutarında gerçekleşti.
İnternet, mobil hizmetler, teknoloji ve üretim ilgi gördü
Daha önceki yıllarda olduğu gibi, internet, mobil hizmetler ve teknoloji işlemleri erken dönem finansal yatırımcıların ilgisi sebebiyle listenin başında yer aldı. Hafif bir düşüşe rağmen, bu sektörlerdeki işlem sayısı, toplam yıllık işlem sayısına yüzde 37 oranında katkıda bulundu. Üretim, hizmet, enerji, finansal hizmetler, yiyecek ve içecek ile e-ticaret sektörleri de işlem sayısı tarafında dikkat çekiciydi.
Finansal hizmetler, üretim, altyapı, lojistik ve taşımacılık, medya ve yiyecek ve içecek sektörleri işlem hacmine katkı yapan ana sektörler oldu. Söz konusu sektörlerdeki işlem hacimlerinin çoğunluğu sadece birkaç büyük ölçekli işlemden kaynaklandı. İşlem sayısındaki üst sıralara kıyasla işlem değerine göre sıralamalarda altta kalan, teknoloji, internet ve mobil hizmetler, startup’ların etkisiyle, toplam yıllık işlem hacminin yalnızca yüzde 3'ünü oluşturdu.
Özelleştirme ihalelerinde şeker fabrikaları ön plandaydı
Toplam yıllık işlem hacminin yüzde 8'ini oluşturan özelleştirmeler yaklaşık 1 milyar dolar ve 18 adet işlemle son yıllarda olduğu gibi mütevazı bir seviyede kaldı.
Toplam özelleştirme hacminin yüzde 79'una tekabül eden 9 şeker fabrikasının ihaleleri özelleştirme gündemini oluşturdu. Şeker fabrikalarına ek olarak, geçtiğimiz yıl bazı hidroelektrik santralleri, Yeniköy-Yatağan maden ruhsatı, Tekirdağ Limanı ve Foça Tatil Köyü’nü içeren ihaleler gerçekleşti. Geçmiş yıllara benzer şekilde, Türk gruplar 2018'de özelleştirme ihalelerinde hâkim durumdaydı.