Ailede "genişten çekirdeğe" dönüşüm sürüyor

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre Türkiye'de 2012 yılında 3,69 kişi olan ortalama hanehalkı büyüklüğü azalma eğilimini sürdürerek 2019 yılında 3,35 kişi oldu.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan açıklamaya  göre, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre Türkiye'de 2012 yılında 3,69 kişi olan ortalama hanehalkı büyüklüğünün  azalma eğilimi göstererek 2019 yılında 3,35 kişi olduğu görüldü.
İllere göre incelendiğinde  2019 yılında ortalama hanehalkı  büyüklüğünün en yüksek olduğu il, 6,11 kişi ile Şırnak oldu. Şırnak  ilini 5,39 kişi ile Hakkari ve 5,38 kişi ile Şanlıurfa illeri izledi.
Ortalama hanehalkı büyüklüğünün en düşük olduğu il ise 2,63 kişi ile Çanakkale oldu. Bu ili, 2,68 kişi ile Eskişehir ve 2,71 kişi ile Balıkesir illeri izledi.

Geniş aileden oluşan hanehalkı oranı azalırken tek kişilik  hanehalkı oranı arttı

Tek çekirdek ailenin tanımı yalnızca eşlerden veya eşler ve  çocuklarından veya tek ebeveyn ve en az bir çocuktan oluşan  hanehalklarıdır. Bu tanım kapsamında, ADNKS sonuçlarına göre   ülkemizde tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının oranı, 2014  yılında %67,4 iken 2019 yılında %65,1 oldu.
    Tek kişilik hanehalklarının oranının 2014 yılında %13,9 iken 2019  yılında %16,9'a yükseldiği görüldü. Geniş aile olarak tanımlanan ve en  az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hanehalklarının oranı, 2014 yılında %16,7 iken 2019 yılında %15,0 oldu. Çekirdek aile  bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarının oranının ise
2014 yılında %2,1 iken 2019 yılında %3,0'a yükseldiği görüldü.

    Tek kişilik hanehalkı oranının en yüksek olduğu il Tunceli oldu

    Tek kişilik hanehalkı oranının en yüksek olduğu il, 2019 yılında %26,4 ile Tunceli oldu. Tunceli ilini %25,7 ile Giresun, %25,6 ile Gümüşhane izledi. Tek kişilik hanehalkı oranının en düşük olduğu il  ise %9,4 ile Diyarbakır oldu. Diyarbakır ilini %9,8 ile Van ve Batman  izledi.

    Tek çekirdek aileden oluşan hanehalkı en fazla Osmaniye'de görüldü

    Tek çekirdek aileden oluşan hanehalkı oranının en yüksek olduğu  il, 2019 yılında %72,6 ile Osmaniye oldu. Osmaniye ilini %72,1 ile Kayseri ve %71,7 ile Gaziantep takip etti. Tek çekirdek aileden oluşan  hanehalkı oranının en düşük olduğu il %54,3 ile Tunceli oldu. Tunceli  ilini %54,9 ile Artvin ve %55,7 ile Kastamonu izledi.

    Hanehalklarının %9,2'sini tek ebeveyn ve çocukları oluşturdu

    Türkiye'de 2019 yılında toplam hanehalklarının %9,2'sini tek  ebeveyn ve çocuklardan oluşan hanehalkları oluşturdu. Daha detaylı  incelendiğinde  toplam hanehalklarının %2,0'ını baba ve çocuklardan  oluşan hanehalkları, %7,2'sini ise anne ve çocuklardan oluşan  hanehalklarının oluşturduğu görüldü.

    Tek ebeveynli hanehalkı en fazla Bingöl'de görüldü

    Tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hanehalkı oranının en yüksek  olduğu il, 2019 yılında %11,2 ile Bingöl oldu. Bu ili, %11,0 ile Adana, %10,9 ile Malatya izledi. Bu oranın en düşük olduğu iller ise %6,8 ile Ardahan ve Tokat, %6,9 ile Kars, Nevşehir, Bitlis ve Bayburt  oldu.
    Anne ve çocuklardan oluşan hanehalkı oranının en yüksek olduğu  iller %8,9 ile Bingöl, %8,7 ile Adana ve %8,6 ile İzmir, en düşük  olduğu iller ise %4,8 ile Ardahan, %5,2 ile Burdur, Tokat ve Bayburt, %5,3 ile Kars ve Yozgat oldu. Baba ve çocuklardan oluşan hanehalkı  oranının en yüksek olduğu iller %3,4 ile Kilis, %3,2 ile Gümüşhane ve
%2,9 ile Malatya, en düşük olduğu iller ise %1,4 ile Nevşehir ve %1,5  ile Kayseri oldu.

    Geniş aileden oluşan hanehalkı oranının en yüksek olduğu il Şırnak  oldu

    Geniş aile olarak tanımlanan ve en az bir çekirdek aile ve diğer  kişilerden oluşan hanehalklarının oranının en yüksek olduğu il, 2019  yılında %28,0 ile Şırnak oldu. Şırnak ilini %26,4 ile Hakkari ve %23,1  ile Batman izledi. Geniş aileden oluşan hanehalkı oranının en düşük  olduğu il, %9,3 ile Eskişehir oldu. Eskişehir ilini %10,1 ile
Çanakkale ve %10,6 ile Balıkesir izledi.

    Toplam resmi evlilikler içerisinde son evliliğinde akraba evliliği  yapanların oranı %8,5 oldu

    ADNKS sonuçlarına göre  2019 yılında toplam resmi evlilikler  içerisinde son evliliğinde akraba evliliği yapmış (1.dereceden  kuzenler ile yapılan evlilikler) 16 ve üzeri yaştaki bireylerin oranı
%8,5 oldu. Akraba evlilikleri akrabalık türüne göre incelendiğinde   akraba evliliği yapmış bireylerin %46,7'sinin hala/dayı çocukları ile, %27,2'sinin amca çocukları ile ve %26,1'inin ise teyze çocukları ile  evli olduğu görüldü.

    Akrabasıyla evli olan bireylerin en fazla olduğu il Mardin oldu

    Toplam resmi evlenmeler içerisindeki akraba evlilikleri illere  göre incelendiğinde  2019 yılında toplam evli bireyler içerisinde son  evliliğinde akraba evliliği yapmış 16 ve üzeri yaştaki bireylerin  oranının en fazla görüldüğü il, %20,8 ile Mardin oldu. Bu ili  sırasıyla %18,2 ile Şanlıurfa ve %17,2 ile Diyarbakır izledi. Akraba  evliliği yapmış bireylerin oranının en az görüldüğü il ise %1,1 ile
Edirne oldu. Bu ili sırasıyla %1,4 ile Kırklareli, %2,1 ile Çanakkale  izledi.

    Akraba evliliği oranı azaldı

    Evlenme istatistikleri sonuçlarına göre  2010 yılında gerçekleşen  resmi evlenmelerin %5,9'unun akraba evliliği olduğu ve bu oranın  sonraki yıllarda sürekli düşüş göstererek 2014 yılında %5,0, 2019  yılında ise %4,0 olduğu görüldü.

    Akraba evliliği 2019 yılında en fazla Şanlıurfa'da gerçekleşti

    Resmi evlenmeler içerisindeki akraba evlilikleri illere göre  incelendiğinde  2019 yılında gerçekleşen toplam evlenmeler içindeki  akraba evliliği oranının en yüksek olduğu ilin, %14,9 ile Şanlıurfa  olduğu görüldü. Bu ili, %14,2 ile Siirt ve %13,9 ile Mardin illerinin  izlediği görüldü. Akraba evliliği oranının en düşük olduğu ilin ise
%0,5 ile Kırklareli olduğu, bu ili %0,7 ile Balıkesir ve Edirne, %0,8  ile Bolu illerinin izlediği görüldü.

Bireyleri en fazla aileleri mutlu etti

Yaşam memnuniyeti araştırması sonuçlarına göre  18 ve üzeri  yaştaki bireyler arasında kendilerini en fazla ailelerinin mutlu  ettiğini belirtenlerin oranı 2019 yılında %74,1 oldu. Erkeklerin
%79,5'i kendilerini en fazla ailelerinin mutlu ettiğini ifade ederken  bu oranın kadınlar için %68,8 olduğu görüldü. Kendilerini en fazla  çocuklarının mutlu ettiğini belirten erkeklerin oranı %7,4 iken  kadınların oranı %18,1 oldu.

    Ev işlerinde ailesine yardımcı olan çocukların oranı %45,5 oldu

    Çocuk İşgücü Anketi IV.Çeyrek: Ekim-Aralık 2019 sonuçlarına göre 
5-17 yaş grubunda olan çocuklar içinde ev işlerinde ailesine yardımcı  olan çocukların oranı %45,5 oldu. Bu oran, erkek çocuklarında %40,0,  kız çocuklarında %51,3 oldu. Ev işlerinde ailesine yardımcı olan  çocukların %43,5'i hane için alışveriş yapma, çamaşır-bulaşık yıkama,  ütü yapma, yemek pişirme, ev eşyalarının temizliği gibi işlerde,
%23,2'si hanede kendinden küçük çocukların bakımında, %5,4'ü ise  hanedeki yaşlı/engelli/hasta bir yakınının bakımında ailesine yardımcı  oldu.

    Taşınabilir bilgisayar bulunan hanelerin oranı %48,7 oldu

    Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması sonuçlarına  göre  2019 yılında hanelerin %88,3'ü evden İnternete erişim imkânına  sahip oldu. Bu oran 2004 yılında %7,0 idi. Hanelerde dizüstü, tablet,  netbook gibi taşınabilir bilgisayar bulunma oranı  2004 yılında %0,9  iken  2019 yılında %48,7'ye, cep telefonu/akıllı telefon bulunma oranı
2004 yılında %53,7 iken 2019 yılında %98,7'ye ve  İnternete  bağlanabilen televizyon bulunma oranı  2013 yılında %7,3 iken 2019  yılında %37,7'ye yükseldi.

    Geniş ailelerin %26,9'unun yoksulluk sınırının altında yaşadığı  görüldü

    Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre  eşdeğer  hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %60,0'ı dikkate  alınarak belirlenen yoksulluk sınırı incelendiğinde, yoksulluk  sınırının altında yaşayan bireylerin oranının 2018 yılında %21,2  olduğu görüldü. Hanehalkı tipine göre yoksulluk oranı incelendiğinde  ise tek kişilik hanehalklarının %12,8'inin, tek çekirdek aileden  oluşan hanehalklarının %20,2'sinin, geniş ailelerden oluşan  hanehalklarının %26,9'unun, çekirdek aile bulunmayan birden fazla  kişiden oluşan hanehalklarının ise %13,0'ının yoksulluk sınırının  altında yaşadığı gözlendi.

    Kadınların belirttiği ortalama ideal çocuk sayısı 2,8 oldu

    Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, 2018 sonuçlarına göre  kadınların tam istediği sayıda çocuk sahibi olması mümkün olsaydı  hayatları boyunca kaç çocuk sahibi olmayı istedikleri incelendiğinde   belirtilen ortalama ideal çocuk sayısının kadınlar için 2,8 olduğu  görüldü.
    İdeal çocuk sayısı İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması 1.
Düzeye göre incelendiğinde  kadınlar için ortalama ideal çocuk  sayısının en yüksek sayıda belirtildiği bölge 3,6 ile TRC Güneydoğu
(Gaziantep, Adıyaman, Kilis, Şanlıurfa, Diyarbakır, Mardin, Batman,
Şırnak, Siirt) iken en düşük sayıda belirtildiği bölge 2,4 ile TR2
Batı Marmara (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli, Balıkesir, Çanakkale)  oldu. 

    Babası vefat etmiş çocukların sayısı 268 bin 843 oldu

    ADNKS sonuçlarına göre  2019 yılında Türkiye'de toplam 22 milyon
876 bin 798 çocuk içerisinde babası vefat etmiş çocuk sayısının 268  bin 843, annesi vefat etmiş çocuk sayısının 81 bin 239, hem annesi hem  babası vefat etmiş çocuk sayısının ise 4 bin 649 olduğu görüldü.
Cinsiyete göre incelendiğinde  babası vefat etmiş erkek çocuk  sayısının 137 bin 733, kız çocuk sayısının 131 bin 110, annesi vefat  etmiş erkek çocuk sayısının 41 bin 400, kız çocuk sayısının 39 bin
839, hem annesi hem babası vefat etmiş erkek çocuk sayısının 2 bin
394, kız çocuk sayısının 2 bin 255 olduğu görüldü.

    Hanehalkları bütçelerinden en fazla payı konut ve kira harcamasına  ayırdı

    Hanehalkı bütçe araştırmasının 2018 yılı sonuçlarına göre  Türkiye  genelinde hanehalklarının tüketim amaçlı yaptığı harcamalar içinde en  yüksek payı %23,7 ile konut ve kira harcamaları alırken ikinci sırayı
%20,3 ile gıda ve alkolsüz içecek harcamaları, üçüncü sırayı ise %18,3  ile ulaştırma harcamaları aldı. Toplam tüketim harcamalarında en düşük  payı alan harcama grupları ise %2,2 ile sağlık, %2,3 ile eğitim  hizmetleri ve %2,9 ile eğlence ve kültür oldu.

    Kendilerine ait bir konutta yaşayanların oranı %59,0 oldu

    Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre 2018 yılında  konutun mülkiyet durumları incelendiğinde  bireylerin %59,0'ının  oturduğu konutun kendilerine ait olduğu, %25,2'sinin ise kiracı olduğu  görüldü. Bireylerin %39,6'sının 2018 yılında konutunda izolasyondan  dolayı ısınma sorunu yaşadığı, %36,2'sinin sızdıran çatı, nemli  duvarlar, çürümüş pencere çerçevesi vb. nedenlerle sorun yaşadığı ve %24,8'inin trafik veya endüstrinin neden olduğu hava kirliliği, çevre  kirliliği veya diğer çevresel sorunlar yaşadığı görüldü.