Sputnik'in haberine göre Kovid-19 pandemisinde aşı uygulamaların tüm dünyada genişleyerek devam ediyor. Sinovac aşısı için zaten 3 ve 4. doz uygulamasına başlamış olan Türkiye, 11 Kasım itibariyle 18 yaş üzeri olan herkese koronavirüs hatırlatma dozunu açmış bulunuyor.
Sağlık Bakanı Koca Bilim Kurulu ardından yaptığı yazılı açıklamada “mRNA aşısı olmuş ve üzerinden 6 ay zaman geçmiş 18 yaş ve üzeri vatandaşlarımız hatırlatma dozunu istedikleri aşı türünden olabilecek” ifadelerini kullandı.
Hangi ülkelerde uygulanıyor?
Hatırlatma dozunu dünyada uygulayan tek ülke Türkiye değil. Avrupa İlaç Ajansı’nın (EMA) Ekim ayı içerisinde hem Pfizer/Biontech hem de Moderna aşıları için 3. dozu tavsiye etmesiyle, Almanya 70 yaş üzerine bu dozun önünü açtı. Fransa da 65 yaş üstüne aynı uygulamayı açarken, Avusturya 18 yaş üzerindekilere 3. doz uygulamasını önerdi. İngiltere Sağlık Bakanlığı, 50 yaş üzerindekilere, rahatsızlığı bulunanlara gençlere ve sağlık çalışanlarına takviye aşı uygulanacağını bildirdi.
İsrail ise bu uygulamaya erken başlayan ülkelerden. Zira Temmuz ayı sonunda ülke 3. doz uygulamasına başladı. ABD de 65 yaş üstü ve sağlık problemi olan 50 yaş üstüne bu doz uygulanmaya başlandı. Pfizer/Biontech aynı zamanda ABD’de 3. doz güçlendiricisinin 18 yaşın üstündekilere uygunluğu konusunda Gıda ve ilaç Dairesi'nden (FDA) onay da istedi.
Aşılama dozu düşük ülkeler
Dünya Sağlık Örgütü ise Ağustos ayında yaptığı açıklamada bu uygulamanın, aşılama dozu düşük ülkelerin aşıya ulaşmasını kolaylaştırmak adına ertelenmesini gerektiğini söylüyor.
Araştırmalar ne diyor?
İsrail’de yapılan bir araştırmada, 2 doz ve 3. doz aşı olanlar karşılaştırıldı. The Lancet’te sonuçları yayınlanmış olan araştırmaya göre, 3. doz aşısını yaptırmış olan, diğerlerine göre yüzde 93 daha az hastaneye yattı, ölüm oranları yüzde 81 daha az oldu.
Pfizer/Biontech ise kendi geliştirdiği koronavirüs aşısının üçüncü dozunun yüzde 95.6 oranında etkili olduğunu açıkladı. Pfizer'dan yapılan açıklamada, '16 yaş ve üzeri 10 bin katılımcıyla' yapılan üçüncü klinik denemenin 'Delta'nın yaygın varyant olduğu bir dönemde hastalığa karşı yüzde 95.6'lık etkinlik gösterdiği' belirtildi.
Sputnik, Türk Tabipleri Birliği Genel Sekreteri Prof. Dr. Vedat Bulut ile hatırlatma dozunun ne olduğunu ve uygulanma nedenini konuştu.
“Araştırmalar hatırlatıcı dozun şiddetli hastalığı azaltığı yönünde”
Hatırlatıcı dozun, aradan zaman geçip bağışıklığın düştüğü dönemde uygulanmaya başladığını anlatan Bulut, “Şu anda bahsedilen 2 Biontech’in üzerine yapılan. Bununla ilgili verilerde, 6-8 ay sonra antikorlar düşüyor. Yapılan 3. dozda ise büyük bir fark sağlanıyor. Örneğin, 5 ay sonra yapılan 3. doz araştırmasında hastalığı 11.5 kat, şiddetli hastalığı ise 19.5 kat azalttığını gösteren yayınlar var. Bu nedenle de bazı ülkeler hatırlatıcı doza başladılar. Türkiye de özellikle yaşlı, sağlık sektörü çalışanları ve risk gruplarında bu 3. dozu açmıştı. Şimdi de daha geniş kitleye indirdi” dedi.
“Gelişen varyantlar aşılarının koruyuculuğunu azalttı”
Gelişen varyantlar sebebiyle aşılarda koruyuculuk miktarının azaldığının altını çizen Bulut “Biontech aşısı ABD ve Avrupa’da lisanslandı, ruhsatlandırıldı. Bu aşamadan sonra faz-4 dediğimiz aşamaya geçilir. Faz-3 tüm ruhsatlandırılma öncesi aşamalardır ama faz-4 toplum içerisinde kullanılırken ölçülenlerdir. Örneğin, bir kişide antikor oluşturması, koruması ile bilgi faz-3’te elde edilir ama toplum içerisinde etkililiği de ölçülür. Bu ölçümler süre içerisinde, çünkü veriler daha yeni elde edilmeye başladı. Bilimsel veriler doğrultusunda kararlar veriliyor. Bu bilimsel veriler ise bizi şunu gösterdi. Gelişen varyantlar nedeniyle koruyuculuk bir miktar azalıyor. Bu varyantlara karşı hatırlatıcı dozun yapılmasında yarar olduğunu bilimsel kanıtlar bize gösterdi” ifadelerini kullandı.
‘3. dozun nedeni henüz dünyanın yüzde 41.5’inin aşılanmış olması’
Varyantların gelişmesinin sebebinin dünyada küresel bağışıklığın sağlanamamasından kaynaklandığını vurgulayan Bulut, “Hiçbir aşının koruyuculuğu yüzde 100 değildir. Bu varyantların gelişmesinin nedeni ise aşıyı tüm dünyaya yayamadığımız ve henüz dünyanın yüzde 41.5’i aşılanabildiği için. Aslında dünyanın bunu küresel olarak çözüp, tüm gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkeleri de kapsayacak şekilde üretimi yaygınlaştırıp herkese bu aşıyı yapabilseydi zaten şu anda pandemiden söz edilemeyecekti. Ancak şu anda tüm dünyada temel sorun gelişen varyantlar. Dünyada yüzde 41.5 çok yetersiz bir oran, bunu yüzde 85’e ulaştırmak gerekiyor. 3. dozun nedeni bu” diye konuştu.
‘Hatırlatıcı dozdan 6 ay sonra antikor düzeyleri düşük görünürse tekrar bir hatırlatıcı doz söz konusu olabilir’
Hatırlatıcı doz tekrarlanabilir
İlerleyen dönemlerde tekrar hatırlatıcı dozların gündeme alınıp alınmayacağının sorulması üzerine Prof. Dr. Bulut şu cevabı verdi:
“Bunu ancak 4-6 ay sonrasında çıkacak verilerle değerlendirebiliriz. Araştırmalarda,antikor sürelerinin ne kadar devam edeceğine dair veriler toplanıyor. Belki de önümüzdeki 4-6 ay içerisinde dünya nüfusunun yüzde 85’ini aşılamış olacağız, küresel bir bağışıklığı sağlamış olacağız. Artık burada toplumsal değil, küresel bir bağışıklıktan söz ediyoruz. Hatırlatıcı dozdan 6 ay sonra antikor düzeyleri düşük görünürse tekrar bir hatırlatıcı doz söz konusu olabilir.”.