Güney Afrika Maliye Bakanı Reuters'e yaptığı açıklamada, BRICS ülkeleri tarafından kurulan Yeni Kalkınma Bankası'nın (NDB), kurucu hissedar Rusya'ya yönelik yaptırımların etkisiyle yerel para birimi üzerinden kaynak yaratma ve kredi verme faaliyetlerini arttırması gerektiğini söyledi.
Güney Afrika, bu ay sonunda Johannesburg'da yapılacak zirvede etkisini arttırmayı hedefleyen diğer BRICS ülkelerinin (Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin) liderlerini ağırlayacak.
Maliye Bakanı Enoch Godongwana, NDB'nin üyeleri arasında yerel para birimi kullanımının artırılmasının da gündemde olacağını ve amacın dolarsızlaştırmadan ziyade döviz dalgalanmalarının etkisini riskten arındırmak olduğunu söyledi.
Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesi ve ABD Merkez Bankası'nın 2022 yılı başlarında enflasyonla mücadele için faiz oranlarını artırmaya başlamasından bu yana dolar, gelişmekte olan piyasa para birimleri karşısında değer kazanarak bu ülkelerin dolar borçlarını ödemelerini daha maliyetli hale getirdi.
Godongwana, "NDB'ye üye olan ülkelerin çoğu yerel para birimlerinde kredi sağlamayı teşvik ediyor" dedi.
2015 yılında bloğun amiral gemisi finans projesi olarak kurulan NDB'nin gelişmekte olan ekonomilere hizmet etme ve finansmanı dolarsızlaştırma arzusu ekonomik gerçekler ve Moskova'nın Ukrayna'yı işgali nedeniyle sekteye uğradı.
Godongwana geçen hafta bir telefon görüşmesinde, "Üye ülkelerin ihtiyaç duyduğu kadarını yapmıyor, ancak bankayı bu yönde zorladığımız stratejik yön bu" dedi.
Analistler, yerel para biriminden kaynak yaratmanın artırılmasının ve yeni üyelerden sermaye toplanmasının NDB'ye zor zamanlarda yardımcı olabileceğini ve Rusya'ya yönelik yaptırımların borçlanma maliyetlerini artırdığı ABD sermaye piyasalarına bağımlılığını azaltabileceğini söyledi.
Mali İşler Müdürü Leslie Maasdorp, Şanghay'daki NDB merkezinde Reuters'e verdiği bir röportajda, bankanın yerel para cinsinden kredileri 2026 yılına kadar yaklaşık %22'den %30'a çıkarmayı hedeflediğini, ancak dolarsızlaştırmanın sınırları olduğunu söyledi.
Maasdorp "Bankanın faaliyet para biriminin dolar olmasının çok özel bir nedeni var: ABD doları en büyük likidite havuzunun bulunduğu yer" dedi.
Maasdorp e-postayla gönderdiği yorumlarda, bankanın üyelerine karşı duyarlı olduğunu ve onların taleplerine göre kredi verdiği para birimlerinin karışımına karar vereceğini söyledi.
Nisan ayında yapılan bir yatırımcı sunumu, NDB tarafından onaylanan 30 milyar dolardan fazla kredinin üçte ikisinin dolar cinsinden olduğunu gösterdi.
Bu bağımlılık, ABD geçen yıl Rusya'ya yaptırım uyguladığında bir yükümlülük haline geldi.
NDB Rusya'ya kredileri durdurdu, ancak bu Temmuz 2022'de Fitch'in not düşürmesini engelleyemedi ve dolar borçlanma maliyetleri diğerlerinden daha fazla arttı.
NDB'nin Nisan 2021'de ihraç ettiği beş yıllık 1,5 milyar dolarlık tahvilin kuponu %1,125'ti. İki yıl sonra, 1,25 milyar dolarlık beş yıllık tahvilin kuponu %5,125'ti. S&P Global Ratings analisti Alexander Ekbom, bunun benzer kredi notlarına sahip diğer çok taraflı kalkınma bankalarından daha pahalı olduğunu söyledi.
Maasdorp'un yaklaşık 25 baz puan olarak belirttiği bu risk priminin bir sonucu olarak, NDB yeni kredileri dizginlemek zorunda kaldı.
Maasdorp, "2022'deki sermaye piyasası zorlukları nedeniyle ve bankanın temel mali oranlarını koruma çabasıyla gerçekten de bir yavaşlama oldu" dedi ve ekledi: "Dolar evreninin dışına çıkıp paralel bir evrende faaliyet gösteremezsiniz."
NDB, Mumbai metro hatlarından Brasilia'daki güneş enerjisi aydınlatmasına kadar çeşitli projeler için 32,8 milyar dolar değerinde kredi onaylamış olsa da, bilançosundaki krediler Mart ayı sonunda bu miktarın yarısından daha az değerdeydi.
Banka 2022 yılında sadece yaklaşık 1 milyar dolar kredi kullandırdı.
Çin şu ana kadar NDB'nin en başarılı yerel para piyasası oldu. Geçen yıl üç "panda tahvili" ile 13 milyar yuan (1.8 milyar dolar) ihraç etti ve buradaki kredilerinin yarısından fazlası yuan cinsinden oldu.
NDB'yi "AA+" olarak derecelendiren S&P Global Ratings'ten Ekbom, "Renminbi piyasasının önemi arttı. Ancak bu daha çok ABD doları piyasasında para toplamanın onlar için elverişsiz olmasından kaynaklandı." dedi.
Banka 15 Ağustos'ta Güney Afrika'da 1,5 milyar rand (81 milyon dolar) tutarında ilk tahvil ihracını gerçekleştirmeyi umsa da diğer piyasalar bunun gerisinde kaldı. Ayrıca 2023 yılı sonuna kadar Hindistan'da ilk rupi tahvilini ihraç etmeyi hedefliyor.
Bununla birlikte, her BRICS ülkesinden 10 milyar dolar ödenmiş sermaye ile kurulan NDB genişlemek istiyor.
Bangladeş, Birleşik Arap Emirlikleri ve Mısır'ın 2021'den bu yana katılmasıyla üye sayısı sekize yükseldi. Cezayir, Honduras, Zimbabve ve Suudi Arabistan ilgilerini ifade ederken Uruguay da katılım sürecinin bir parçası.
Buna karşılık, Çin tarafından desteklenen ve 2016 yılında faaliyete geçen Asya Altyapı Yatırım Bankası'nın 23'ü Avrupa ülkesi ve 45'i Asya dışından olmak üzere 106 üyesi bulunuyor.
Maasdorp, yeni üyelerden sermaye getirmenin "çok çok önemli" olduğunu ve NDB'nin önde gelen bir yükselen piyasa kurumu olma arzusunu gerçekleştirmesine yardımcı olacağını, BRICS zirvesinin potansiyel yeni üyelerle görüşmeler için "önemli bir platform" olduğunu söyledi.
Daha önce Denizaşırı Kalkınma Enstitüsü olarak bilinen bir düşünce kuruluşu olan ODI'de kalkınma finansmanı araştırmacısı olan Chris Humphrey, NDB'ye daha fazla nüfuz kazandıracak ve mali sağlığını destekleyecek büyük gelişmekte olan piyasa ülkelerini çekmenin yönetişim değişiklikleri gerektirebileceğini söyledi.
Mevcut banka tüzüğü, banka genişlese bile beş kurucu hissedarın birlikte üst düzey liderlik pozisyonlarını ve çoğunluk oy gücünü korumasını sağlıyor.
Humphrey "Diğer bazı gelişmekte olan ülkeler açısından bu pek cazip olmayabilir. Diyebilirler ki, tamam, bu sadece farklı bir isme sahip başka bir G7 değil mi?" dedi.
Maasdorp, NDB'nin "benzersiz" bir hissedar yapısına sahip olduğunu ve amacın banka içinde kararlar konusunda mümkün olduğunca fazla fikir birliği sağlamak olduğunu ancak çoğunluğun üstün geleceğini söyledi.
Oylama yapısının şu ana kadar yeni üyeler için bir engel teşkil etmediğini belirten Bakan, NDB'nin "çok yüksek sermayeli" olmasının kendilerini rahatlattığını da sözlerine ekledi.
(1$ = 18,6877 rand)
(1$ = 7,2132 Çin yuanı renminbi)