The Economist dergisinin McDonalds’ın bütün dünyadaki restoranlarında satılan ürünü Big Mac’in farklı ülkelerdeki fiyatlarından yola çıkarak hazırladığı “Big Mac Endeksi”nin 2021 yılı verileri açıklandı. Endeks, Big Mac’in Amerika’daki fiyatını temel değer olarak kabul ediyor ve farklı ülkelerdeki fiyatları Amerika fiyatıyla karşılaştırarak ulusal paraların ne oranda değerli ya da değersiz olduğunu buluyor.
Son Big Mac Endeksi, Türk Lirası’nın yüzde 58.7 değersiz olduğuna işaret etti. Bu veri, Merkez Bankası'nın reel efektif kur verisiyle uyumlu. Merkez Bankası tarafından yine satın alma gücü paritesi teorisine göre hazırlanan reel efektif kur endeksi de, Haziran ayında yüzde 59.7'ye inmişti.
İhracat odaklı ülkelerde daha düşük
T24'ten Barış Soydan'ın haberine göre, Big Mac’in görece en ucuz olduğu ülke ise bu yıl Lübnan oldu. Ağır bir ekonomik kriz yaşayan Lübnan’ın para birimi, Big Mac Endeksi’ne göre dolara göre yüzde 70.2 değersiz durumda.
İhracatlarını desteklemek için ulusal paralarını bilinçli olarak değersiz tutan Asya ülkelerininde de Big ucuza satıldığı görülüyor. Big Mac Çin’de Amerika’daki değerinin yüzde 38.8, Hong Kong’da yüzde 52.2, Hindistan’da yüzde 54.9, Endonezya’da yüzde 58.5 altına satılıyor. Bu değerler, bu ülke paralarının aynı oranda dolara göre değersiz olduğunu gösteriyor.
Buna karşılık kişi başına gelire göre dünyanın en zengin ülkelerinden biri olan Norveç’te Big Mac, Amerika’dan yüzde 11.5 pahalıya satılıyor. Bu, Norveç Kronu’nun Amerikan dolarına göre yüzde 11.5 değerli olduğuna işaret ediyor. Avrupa’nın bir başka zengini İsviçre’de Big Mac Amerika’dan yüzde 24.7 daha pahalı.
Big Mac’in en pahalı olduğu ülke ise Venezüella. Venezüella’da Big Mac, Amerika’ya göre yüzde 47.7 daha pahalı. Bu, Venezüella para biriminin dolara göre bu oranda daha değerli olduğuna işaret ediyor. Bilindiği gibi Venezeülla’da resmi ve karaborsa olmak üzere iki ayrı piyasa var. Dolar karaborsada resmi kura göre çok daha pahalı…
Big Mac Endeksi’nin tarihçesi ve getirilen eleştiriler
The Economist dergisi Big Mac Endeksi’ni 1986’da geliştirmişti. Enreks, iktisatta 'Satın alma gücü paritesi' olarak bilinen teoriye dayanıyor ve aynı ürün veya ürün sepetinin farklı ülkelerde uzun vadede aynı değere karşılık gelmesi gerektiği fikrini temel alıyor.
Big Mac Endeksi’ni eleştiren iktisatçılar ise yoksul ülkelerde işçilik maliyetinin daha düşük olduğuna dikkat çekerek buralarda Big Mac’in daha ucuz olmasının normal olduğunu, bunun kurun değeriyle ilgisinin olmadığını belirtiyorlar.