Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK), işletmelerdeki Güneş Enerji Santralleri’ne (GES) yönelik yeni düzenlemesi, yatırımcıların tepkisini çekti. Daha önce üretilen fazla enerji satın alınırken yeni düzenlemeye göre sadece tüketilen kısım kadarı alınacak. Milyonlarca lira yatırım yapan iş insanları, ne yapacaklarını şaşırmış durumda.
“Bu düzenlemeyle bütün yatırımlarımız atıl hale geldi”. Bu sözler Diyarbakır’da faaliyet gösteren bir tekstil şirketi sahibine ait. İş insanının sözünü ettiği düzenleme, EPDK’nın işletmelerde kurulan güneş enerjisi santrallerine yönelik düzenleme.
VOA'nın haberine göre, Daha önce güneş enerjisinden elde edilen elektriğin, işletmenin kullandığı kısmı mahsup edildikten sonra kalanı, enerji şirketleri tarafından satın alınıyordu. Ancak “Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği”nde yapılan düzenlemeyle, üretilen enerjinin sadece tüketilen kısmı kadarı satın alınacak. Geriye kalan miktarsa ücretsiz olarak sisteme aktarılacak.
İsminin yazılmasını istemeyen Diyarbakırlı iş insanı, yönetmeliğin geçmişe dönük işlemesine de tepki göstererek, “Biz 10 yıllık sözleşme imzaladık ve üretim fazlasını sisteme dağıtılacağını söylediler. Biz de ona göre yatırım yaptık. Bana ‘Kendi tükettiğinin bir katı fazla üretim yapabilirsiniz deseydi’, ben de büyük bir yatırım yapmazdım, ona göre yatırım yapardım. Biz başladık daha 2 ay bitmeden bu düzenleme yapıldı” dedi.
Çok sayıda GES’in bulunduğu Diyarbakır Organize Sanayi bölgesindeki iş insanları da tepkili. Diyarbakır Organize Sanayi İş İnsanları Derneği (DOSİAD) Başkanı Abdurrahman Aslan, VOA Türkçe’ye yaptığı açıklamada, düzenlemenin iflaslara yol açabileceği uyarısında bulundu. Kararın gözden geçirilmesi çağrısı yapan Aslan, şöyle konuştu: “Yatırım yapan, bu konuda büyük masraflar yapan, gelecekle ilgili ciddi planları olan iş dünyasındaki arkadaşlarımız, büyük sıkıntı yaşayacaktır. Bu kararın gözden geçirilmesi gerekir diye düşünüyorum. İnsanlar önceki kararlara göre yatırım yaptılar, büyük masraflar yaptılar, araziler aldılar, kiraladılar. Kararın bu şekilde çıkması ciddi anlamda ekonomik sıkıntıları da beraberinde getirir, birçok insanın iflasına kadar da gidebilir”
VOA Türkçenin ulaştığı bir çok iş insanı, bu düzenlemenin ardından, GES yatırımı planlarını askıya aldıklarını söyledi.
“Düzenleme iflaslara neden olacak”
Uygulamaya ilk tepkiyi Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası (DTSO) gösterdi. DTSO Başkanı Mehmet Kaya, enerjide dışa bağımlılığı azaltan GES yatırımlarının desteklenmesi gerektiğini belirterek çok sayıda firmanın, teşvik ve yüksek maliyetli yatırımlarla GES kurduğunu söyledi. Yeni düzenlemeden geri dönülmesi çağrısı yapan Kaya, “Enerjide dışa bağımlılığı azaltan, tarım ve sanayi üretiminde girdi maliyetini düşürerek global pazarlarda rekabet gücünü arttıran GES yatırımlarının, bugün çeşitli gerekçelerle sekteye uğratılmasını doğru bulmuyoruz. Enerjide dışa bağımlı bir ülke olduğumuz gerçeği de ortada iken GES yatırımları, son derece önemli bir fırsat olarak değerlendirilmeli, bu yöndeki yatırımlar bundan sonra da mutlak anlamda desteklenmelidir. Bu açıdan bakıldığında özel sektöre ait GES’lerden elde edilen fazla enerjinin sisteme verilmesi için çok yüklü borçlanmalar ile yatırım yapmış ve halen yapmaya devam eden yatırımcıların iflasına neden olacaktır” dedi.
Enerji Atlası isimli internet sitesinde yer alan verilere göre, 2021 yılı itibariyle Türkiye'de bulunan GES’lerin toplam kurulu gücü 8 bin 335 MW'ye ulaşırken 13 milyon 294 bin kilovatsaat elektrik üretimi yapıldı.
“Enerji üretilsin mi? İthal mı edilsin?”
Düzenlemeye bir tepki de Diyarbakır İş İnsanları Derneği (DİSİAD) Başkanı Nurullah Edemen’den geldi. Edemen, GES’lerin yatırımcılar için son derece cazip hale getirilerek teşvik edildiğini vurguladı. Yatırımcıların, GES kurmak için büyük borçların altına imza attıklarına dikkat çeken Edemen, “Bu yönetmelik değişikliği ile hali hazırda yatırımı olan ve yatırım süreci devam edenler iflas etme riski ile karşı karşıya kalacaklar. Peki, yasal düzenlemenin bu şekilde yapılmasında milli menfaatlerimiz mi var?” diye konuştu.
Düzenlemenin gözden geçirilmesi çağrısı yapan Edemen, şunları söyledi: “Bu düzenleme ile sanayici ve yatırımcılar çok ciddi mağduriyetler yaşayacaktır. Alınan bu kararın tekrar gözden geçirilmesi ve iyileştirilmesi gerekmektedir. Aksi durumda sanayici ve yatırımcılar kredi ödemelerini yapamayacak duruma gelecektir. Ülke çok ciddi bir ekonomik darboğazdan geçerken hükümetler bu süreçte ön tıkayan değil, ön açıcı olmalı ve enerji üretimine destek politikasını gözden geçirilmelidir.”
“Milyonlarca liralık yatırım çöp olacak”
CHP Genel Başkan Yardımcısı Ahmet Akın da düzenlemeye tepki gösterenler arasındaydı. Yazılı bir açıklama yapan Akın, düzenlemenin, yenilenebilir enerji sektöründe yeni bir kaos yarattığını ve yatırımcıları da mağdur ettiğini söyledi. Yeni düzenlemeyle, milyonlarca liralık yatırımın çöpe gideceğini savunan Akın, “3 yıl önce değiştirdiği kuralı yani 09/05/2019 tarihli Cumhurbaşkanı Kararı ile lisanssız üretim düzenlemesini bugün yeni bir düzenleme yaparak değiştiren EPDK yenilenebilir enerji sektöründeki milyonlarca lira yatırımın adeta ‘çöp’ olmasına neden olacak adım atmıştır. Öngörüsüz, plansız bir enerji yönetimi anlayışı ile yapboz tahtasına dönüştürülen enerji sektörü, üreticisinden tüketicisine isyan etmektedir” diye konuştu.