Şike davaları nedeniyle son yıllarda uluslararası kredibilitesi zarar gören Türk futbolu, şimdi de finansal açıdan duvara toslamış görünüyor.
Toplam borçları 4.2 milyar liraya ulaşan Süper Lig'teki 18 kulüpten Avrupa'da mücadele edecek olanlar finansal fair play kriterlerini karşılayamamaları nedeniyle UEFA'dan ceza alma riskiyle karşı karşıya bulunurken; Türk futbolunun Avrupa'daki vitrini konumundaki Galatasaray'ın kupalardan ihraç riskinin gündeme gelmesi sonrasında kulüplerin borçlarının yeniden yapılandırılması çalışmaları hız kazanmış görünüyor.
Süper Lig'de mücadele eden 18 kulüp Gençlik ve Spor Bakanlığı, Futbol Federasyonu ve Kulüpler Birliği Vakfı'nın ortak çalışması ile Süper Lig A.Ş altında şirketleşmeye hazırlanırken; Mayıs sonunda yasalaşması beklenen kanunla mevcut borçları yeniden yapılandırılacak kulüpler, gelir ve giderlerini kontrol altında tutmak için önemli bir taahhüdün de altına girecek.
Spor kulüplerinin mali yılları Mayıs sonu itibariyle tamamlanıyor. 1 Haziran 2014-31 Mayıs 2015 dönemi mali tablolarına göre, borsada işlem görün dört spor kulübünden Galatasaray'ın 87.5 milyon lira, Fenerbahçe'nin 181.2 milyon lira, Beşiktaş'ın 140.5 milyon lira, Trabzonspor'un da 104 milyon lira zararı bulunurken; dördünün de özkaynakları ekside.
Mayıs sonu itibariyle Galatasaray'ın kısa vadeli yükümlülükleri 527 milyon lira, Fenerbahçe'nin 478 milyon lira, Beşiktaş'ın 338 milyon lira, Trabzonspor'un ise 220 milyon lira seviyesinde bulunuyor.
Kulüpler Birliği Vakfı Başkanı Göksel Gümüşdağ'ın Reuters'a verdiği bilgiye göre, Süper Lig'deki 18 kulübün 4.2 milyar liralık toplam borcunun 2.3 milyar lirası bankalara.
"Özellikle bazı kulüplerin gelirleri çok büyük. Ama bir mali disiplinsizlik olduğunu da görüyoruz" diyen Gümüşdağ, "Bununla ilgili bir yapılandırma oluşturup gerek fonlarla, gerek özel ve devlet bankalarının yapılandırmalarıyla Türk futbolunu ayağa kaldırmak zorundayız. Hem mali disiplin hem de gelirlerin büyütülmesine yönelik çalışma içindeyiz" dedi.
Gençlik ve Spor Bakanı Akif Çağatay Kılıç geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, futbol kulüplerinin mali yapısıyla ilgili ciddi sorunlar olduğunu belirtmiş ve bunu düzeltmek için yasal altyapı çalışmalarına başladıklarını söylemişti.
Ancak Deloitte raporuna göre gelirleri bakımından dünyanın en büyük 21. kulübü olan Galatasaray'ın yeni yasayı bekleyecek kadar vakti görünmüyor.
UEFA'nın finansal kriterlerini karşılayamadığı için Avrupa kupalarından ihraç riski bulunan Galatasaray, durumunu düzeltmek için hazırladığı aksiyon planını bir hafta içinde açıklamaya hazırlanıyor.
Alacağı tedbirler konusunda UEFA'yı ikna edememesi halinde ise, Galatasaray Avrupa kupalarından 1+1 yıl men, transfer yasağı, gelirlerine el koyma ve para cezası gibi yaptırımlarla karşılaşabilecek. UEFA kararını Şubat sonunda açıklayacak.
GALATASARAY AKSİYON PLANINI BİR HAFTA İÇİNDE AÇIKLAYACAK
Reuters'a yaptığı değerlendirmede, UEFA'dan ceza almamak için aylardır konu üzerinde çalıştıklarını belirten Galatasaray Spor Kulübü Başkanı Dursun Özbek, "UEFA 2012'den başlayıp 2015'te biten üç sezonda maksimum 30 milyon euro zarar öngörürken, bizdeki zarar 164 milyon euro idi. Yani 130 milyon euro çerçevesinde bir aşım var" dedi ve ekledi:
"Yıllık zararı bu sene, UEFA'nın kabul edeceği 10 milyon euro seviyesine çekme çabasındayız. Bunun için de bir aksiyon planımız var. Onu da bir hafta içinde açıklayacağız."
Üzerinde çalıştıkları konuların başında mağazacılık gelirlerinin artırılması olduğunu ifade eden Özbek, Galatasaray'ın finansal durumunda düzelme yaratacak bir diğer unsurun da Mecidiyeköy'de devam eden otel projesi olduğunu söyledi.
"Rakamlara bakınca Avrupa kulüpleri ile sıkletlerimiz aynı değil. Premier League'den bir kulüp ile aynı gruba düştüğümde biri ağır sıklet diğeri tüy sıklet sporcunun mücadelesi gibi duruyor" diyen Özbek, Galatasaray'da biriken borç ve zararın müsebbibinin, paranın kullanım şekli olduğunu kabul etmekle birlikte; Türkiye ve Avrupa'daki kulüplerin gelirleri arasındaki uçurumu da gözardı etmiyor.
BAŞKANLARIN ŞAHSİ EGOLARI DA KULÜPLERİN BU DURUMUNDA ETKİLİ
Kulüp temsilcilerine göre, kulüplerin içine düştüğü durumda, gelir yaratmada yaşanan sıkıntılar, elde edilen gelirlerin doğru harcanamaması ve Avrupa ortalamasının çok üzerindeki futbolcu ücretlerinin yanı sıra kulüp başkanlarının şahsi egoları da belirleyici oluyor.
"Kulüplerimizin yüzde 90'ı dernek. Başkanlar olarak belirli bir süre için geliyoruz ve bu kulüplerin sahipleri değiliz. Bir süre sonra yapılan hareketler, şahsi egolar, şahsi popülariteler kulüplere zarar vermeye başlıyor. Kulüplerin çoğu da bu noktadan buralara geldi" diyen Beşiktaş Kulübü'nün Başkanı Fikret Orman, farklı bir noktaya dikkat çekiyor.
Beşiktaş'ın daha önce finansal fair play kriterleri nedeniyle bir sene Avrupa kupalarına gidemediğini hatırlatan Orman, kulüp olarak şu anda en fazla uğraş verdikleri noktanın para bulmaktan ziyade, parayı doğru yere harcamak olduğunu söyledi.
Spor Ekonomisti ve Dünya gazetesi yazarı Tuğrul Akşar ise Süper Lig'deki kulüplerin ağırlıklı olarak döviz cinsi borçlandıklarına; kurlardaki yükselişin de finansman maliyetlerini artırdığına işaret ediyor.
Avrupa'nın en borçlu beşinci ligi konumundaki Süper Lig'de kulüplerin kendi imkanları ile bu borç sarmalından çıkma imkanı olmadığına dikkat çeken Akşar, "Bunları mali disipline sevkedecek bir yapının kurulması lazım. Devlet geçiş dönemi içinde kulüplerin bazı varlıklarına rehin koyarak kısa vadeli borçları yapılandırabilir" dedi ve ekledi:
"Bu olmazsa orta ve uzun vadede kulüplerin sportif olarak da rekabet güçleri giderek zayıflayacak."
PREMIER LEAGUE VE BUNDESLIGA ÖRNEKLERİ MODEL ALINACAK
Kulüpler Birliği Başkanı Gümüşdağ'ın verdiği bilgiye göre, Süper Lig A.Ş, Süper Lig'deki 18 kulübün eşit hissedar olacağı anonim bir şirket olarak kurulacak. Mayıs ayında Meclis'e yasalaşması beklenen kanun sonrasında, daha önce Futbol Federasyonu'nda olan yayın hakları ihalesi artık bu şirket vasıtasıyla kulüpler tarafından gerçekleştirilecek. Türkiye Ligi'nin yayın hakları Avrupa'da da pazarlanacak. Yayın gelirleri kulüpler arasında adil şekilde paylaştırılacak.
Gümüşdağ'ın verdiği bilgiye göre, gelirlerin kulüpler arasında paylaştırılması başta olmak üzere, yeni modelde Premier League ve Bundesliga örnekleri model alınacak.
Süper Lig A.Ş'nin gelirlerin artırılmasının yanı sıra, kulüplerin mali disiplinin sağlanmasında da önemli rol oynayacağını belirten Gümüşdağ, "2017'de yapılacak yayın hakları ihalesinde, bu yeni yapılanma ile minimum 600 milyon dolarlık gelir bekliyoruz. Mevcut durumda bu tutar 450 milyon dolar" dedi.
Yeni yapılanmada önemli olanın elde edilecek gelirin İstanbul kulüpleri ile Anadolu kulüpleri arasında adil şekilde paylaştırılması olduğunu vurgulayan Eskişehirspor Başkanı Mesut Hoşcan ise, kulüplerin gelmiş olduğu noktayı "büyük bir hızla giderken ve beton duvara çarpmış gibiyiz" şeklinde tanımlıyor.
Eskişehirspor'un da borç yükü altındaki kulüplere bir örnek olduğunu söyleyen Hoşcan Reuters'a yaptığı değerlendirmede, "Gelirlerimizle karşılaştırdığımızda ciddi borç sorunumuz var. Yaklaşık 100 milyon lira borcumuza karşın yıllık gelirlerimiz 40-45 milyon lira, masrafımız ise 60 milyon lira" dedi ve ekledi:
"Anadolu kulüpleri olarak İstanbul'dakiler gibi güçlü sponsorlar bulma imkanımız yok. Diğer yandan bu borçları yapılandırma imkanımız da yok. Anadolu takımları olarak küme düşme ihtimalimiz yüksek olduğu için bir yıldan uzun vadeli kredi almamız mümkün olmuyor. Yani bu borcu ödememiz de mümkün görünmüyor."