Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin liderleri, bugün başlayacak ve iki gün sürecek zirve toplantısında COVID-19'a karşı geliştirilen aşıların Avrupa'da yavaş ilerleyen dağıtımı, Türkiye ile ilişkiler ve Rusya konularını görüşecek.
Daha önce yüz yüze yapılması planlanan ancak Avrupa ülkelerinde artan COVID-19 vakaları nedeniyle video konferansa dönüştürülen zirve toplantısı öğleden sonra başlayacak.
İlk günkü oturumun başında COVID-19 aşılarının tedarikinin nasıl hızlandırılacağı, yaza kadar hazırlanacağı açıklanan aşı sertifikasıyla ilgili teknik çalışmalar, aşılanan kişilerin sayısının nasıl artırılacağı, özellikle AstraZeneca örneğinde olduğu gibi aşı üreten şirketlerin AB ile yaptığı sözleşmeye uymaları gibi konular ele alınacak.
AB yönetimi, AstraZeneca'nın aşısının tedarikini sağlaması için ellerindeki bütün "araçları" kullanmaya hazır olduklarını daha önce dile getirmişti. AB, aşılara yönelik ihracat kısıtlamalarını katılaştırma ve başta İngiltere olmak üzere diğer ülkelere aşı gönderilmesini sınırlandırma kararı almıştı.
Türkiye ile ilişkiler ilk gün tartışılacak
AB ülkelerinin liderleri aşılar ve COVID-19 konusundan sonra uluslararası ilişkileri ele alacak. Burada önce Türkiye ile ilişkiler ve Doğu Akdeniz'in konuşulması bekleniyor. Liderlerin zirve sonunda kabul etmesi beklenen ve daha önce taslağı basına sızan bildiride Türkiye ile özellikle ticari bağların derinleştirilmesi mesajının yer alması bekleniyor.
Zirvede, AB Konseyi ve AB Komisyonunun Türkiye ile göç konulu 18 Mart mutabakatının güncel şartlara uyarlanması konusunda müzakerelere başlamak için üye ülkelerden yetki istemesi öngörülüyor. Ayrıca Gümrük Birliğinin güncellenmesine müzakere yetkisinin verilmesi de zirvenin gündeminde yer alacak. Böylece Gümrük Birliği ileride hizmetler, kamu alımları ve tarım ürünlerini de kapsayacak biçimde genişletilebilecek.
Liderlerin Suriyelilere ev sahipliği yaptığı için Türkiye'ye daha fazla mali destek verilmesine, yüksek seviyeli toplantılar ve diplomatik temasların yoğunlaştırılmasına vurgu yapması bekleniyor. Bu alanlardaki ilerlemenin insan haklarına saygılı olunması, Kıbrıs ve Doğu Akdeniz konularında Türkiye'nin "daha esnek" davranması ile sağlanacağına, "tek taraflı eylemler ve yeni provokasyonlar" yaşanması halinde ise kısıtlayıcı tedbirlerin söz konusu olabileceğine bildiride yer verileceği belirtiliyor.
AB Konseyi Başkanı Charles Michel, liderlere gönderdiği toplantıya davet mektubunda Türkiye ile ilgili olarak, "Hazirandaki toplantımızı da düşünerek Türkiye ile ilişkilerimizi aşamalı, şartlı ve geri dönülecek şekilde artırmayı değerlendireceğiz." ifadesini kullandı.
AB yetkilileri ise bildiri taslağında daha önce yer almayan hukukun üstünlüğü ve insan hakları gibi konuların bildiriye ekleneceğini ifade ediyor.
Üst düzey bir AB yetkilisi, "Aralıktan bu yana olumlu gelişmeler görüyoruz. Aynı zamanda hukukun üstünlüğü ve insan hakları konularında endişe verici işaretler bulunuyor. Bu nedenle bir denge tutturmalıyız. Düşüncemiz Türkiye ile ekonomik iş birliğini artırmak ancak bu şartlılık ilkesine bağlı olacak." dedi.
Aynı yetkili, "Olumlu bir dinamik yaratabileceğimizi görüyoruz. Bu yolda ekonomik iş birliğinin yanı sıra toplumlar arası temas ve ortak çıkar alanlarında somut başlıklar üzerinde çalışmaları sayabiliriz." diye konuştu.
Biden zirveye katılacak
Zirvenin ilk gününde ABD Başkanı Joe Biden da liderlere katılacak ve video konferans yöntemiyle konuşma yapacak.
Biden'ın transatlantik ilişkilerin geleceğine dair görüşlerini AB liderlerine anlatacağı belirtiliyor. Az sayıda AB ülkesi liderinin de söz alarak sınırlı bir süre içinde Biden'a fikirlerini aktaracağı ifade ediliyor. Biden'ın konuşmasında AB ile ilişkilerin yanı sıra Rusya'ya değinmesi bekleniyor.
AB liderlerinin toplantısında son dönemde en alt seviyeye inen AB-Rusya ilişkilerinin önemli yer tutacağı kaydediliyor.
Ancak liderlerin yüz yüze yapılacak bir sonraki zirve toplantısında Rusya ile ilişkileri stratejik açıdan daha ayrıntılı değerlendireceği görüşmenin buna hazırlık amacı taşıdığı bildiriliyor.
AB Liderler Zirvesi'nin cuma günü yapılacak oturumunda ise ekonomi ve dijital dönüşüm konuları masada olacak.