Uluslararası Para Fonu (IMF), Orta Doğu ve Orta Asya'daki enerji ihracatçılarının 2022-2026 yılları arasında kümülatif olarak yaklaşık 1 trilyon dolar gibi beklenmedik bir kazanç elde etmelerini bekliyor.
Petro-dolar akışının yüksek ham petrol fiyatlarının bir yansıması olarak yılın ikinci yarısında resesyon korkularının petrol fiyatlarına aşağı çekmesine rağmen IMF’nin bir yıl önceki tahmininden daha fazla olacağı değerlendiriliyor.
IMF’ye göre, Suudi Arabistan ve Körfez İşbirliği Konseyi'nin (KİK) diğer beş üyesi hali hazırda gelişmekte olan ülkeler arasında en büyük kazanç elde edenler arasında yer alıyor ve petrol gelirlerinin yaklaşık üçte birini tasarruf edebileceklerinden daha da fazla fayda sağlayacaklar.
IMF Pazartesi günü yayınlanan bölgesel ekonomik raporunda, bunun "petrol fiyatlarındaki geçmiş düşüşlerin ardından negatif bölgeye girenlere kıyasla geçmişin döngüsel mali politikalarına tezat olacak şekilde önemli ölçüde daha yüksek bir tasarruf oranı" olduğunu söyledi.
Rusya'nın Şubat ayında Ukrayna'yı işgal etmesinin ardından ticaret ve üretimdeki kesintiler emtia maliyetini artırdı, dünya çapında hayat pahalılığı krizlerine katkıda bulundu ve petrolün yılın büyük bir bölümünde varil başına 100 doların üzerinde kalmasını sağladı.
Petrol şirketleri yıllar sonra ilk kez kâra geçecek
Ancak Orta Doğu'daki büyük üreticiler için petrol patlaması, petrol şirketlerinin yıllar sonra ilk kez net kâra geçmelerini, harcamalarına yardımcı olmasını ve bazılarının borcunu erken ödemesini sağladı.
IMF’ye göre Körfez ülkelerinin ortalama cari fazlaları 2022 için gayri safi yurtiçi hasılalarının yaklaşık yüzde 10’u olarak gerçekleşecek. Bu rakam geçen yılın neredeyse iki katına karşılık gelirken 2023’te yüzde 7,8’e ulaşması bekleniyor.
Enerji ithalatçısı firmalarla olan ayrışma ise özellikle dikkat çekici bir hale gelmiş durumda. Aralarında Pakistan’ın da olduğu bölgenin gelişen ve orta gelirli ekonomileri uluslararası rezervlerine oranla dış finansman ihtiyacı 2021’de yüzde 109 iken bu rakam 2022’de yüzde 242’ye çıkarak 275 milyar dolara yükseldi.
IMF'nin Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Orta Asya Direktörü Jihad Azour, Pazar günü verdiği röportajda, "Genel olarak konuşursak, tüm ülkelerin tamponlarını artırarak uyum sağlamaya başlaması gerekiyor. Bölge hala toparlanıyor ve hem petrol ihracatçıları hem de ithalatçıları küresel büyümeden daha yüksek bir büyüme gösteriyor" dedi.
KİK'teki ekonomik genişlemenin hızı 2022'de muhtemelen geçen yıla göre iki katından fazla olacak ve IMF'nin Nisan ayındaki tahmininden biraz daha yüksek gelerek yüzde 6,5'e ulaşacak. Bu durum Orta Doğu ve Kuzey Afrika'da GSYİH büyümesini yüzde 5'e çıkarmaya yardımcı olacak.
Önümüzdeki yıl ham petrol fiyatlarının daha düşük olacağı beklentisiyle IMF, hem Körfez'de hem de daha geniş Orta Doğu'da GSYİH'nın yüzde 3,6 büyeyeceğini öngörüyor.
Körfez'deki petro-servet sermayesi her zamankinden daha önemli hale geldi
Yüksek enflasyon, yükselen faiz oranları, küresel enerji krizi ve sıkılaşan kredi piyasaları ile Körfez'deki petro-servet bir sermaye kaynağı olarak her zamankinden daha önemli hale geldi.
Raporda IMF, “petrol ihracatçılarındaki genel hükümetlerin geçmişin döngüsel tepkilerinden kaçınması beklense de, devlete ait işletmeler ve varlık fonları gibi diğer kamu kuruluşlarının petrolden gelen beklenmedik gelirini harcama riskleri olduğu” konusunda uyardı.
Suudi Arabistan örneğinde, ülkedeki egemen servet fonu, ülke içinde kalkınmayı finanse etmede artan bir rol oynarken, küresel olarak Borsalara ve varlıklara milyarlarca dolar kanalize ediyor
KİK ülkelerinin uluslararası rezervleri 2023'te 950 milyar dolar olacak
IMF, Körfez İşbirliği Konseyi'ni oluşturan ülkelerdeki (Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Kuveyt, Bahreyn ve Umman) uluslararası rezervlerin bu yıl yaklaşık 843 milyar dolara ulaşacağını ve 2023'te 950 milyar doların üzerine çıkacağını tahmin ediyor.
IMF'ye göre, gurbetçi işgücünün çoğunun Hindistan ve Pakistan gibi ülkelerden insanlardan oluştuğu Körfez İşbirliği Konseyi'nde daha güçlü petrol dışı büyüme, işçiler tarafından ülkelerine para transferini destekleyebilir. Körfez'den bölgenin daha yoksul ekonomilerine gönderilen işçi Dövizlerinde orta vadede yıllık yüzde 1,9 ila yüzde 3,4 arasında bir büyüme öngörüyor.
Azour petrol ihracatçısı ülkeler için, “Petrol ihraç eden ülkeler son birkaç yılda sadece petrol fiyatlarındaki ve üretimindeki artış nedeniyle değil, aynı zamanda petrol dışı sektördeki artış nedeniyle de büyüdü. Mali yönetimlerini iyileştirmek, orta vadeye sabitlemek, devletin kendisini finanse etmek için petrol gelirlerine daha az bağımlı olmasını sağlayacak” yorumunda bulundu.