Pandemi döneminde kısa çalışma ödeneği (KÇÖ) alanlardan bugünlerde işsiz kalanlar, işsizlik maaşını aldıklarında tam anlamıyla şok yaşıyorlar. Şu anki ücretleri ne olursa olsun, işsizlik maaşını 2020 yılı başındaki ücretleri üzerinden alıyorlar. Peki bu uygulama neden kaynaklanıyor? Habertürk’ten Ahmet Kıvanç, KÇÖ alanların işsizlik maaşlarının neden düşük bağlandığını yazdı.
"İşsizlik Sigortası Kanunu’na göre, son 3 yılda en az 600 gün primi bulunanlara KÇÖ bağlanıyor. Normalde KÇÖ süreleri, işsizlik maaşı sürelerinden düşülüyor. Örneğin, işçinin 10 aylık işsizlik ödeneği alma hakkı var ve 2 ay KÇÖ almış ise işsizlik ödeneği süresi 8 aya iniyor. Cumhurbaşkanı, kanundaki yetkiye dayanarak KÇÖ sürelerinin işsizlik maaşı sürelerinden düşülmemesi kararı aldı. Cumhurbaşkanı kararı uyarınca, işçi pandemi döneminde ne kadar KÇÖ almış olursa olsun işsizlik ödeneği sürelerinde azalma olmayacak. Buraya kadar güzel.
Gerek işsizlik maaşı, gerek kısa çalışma ödeneği başvurusu yapılırken her defasında son 3 yılda ödenen prim gününe bakılıyor. Son üç yıl içinde prim günü 600 günden az ise işsizlik maaşı veya KÇÖ alınamıyor. Bu hakkı kullanan kişilerin günleri ise sıfırlanıyor. Yeniden hak kazanabilmeleri için 600 günü doldurmaları gerekiyor.
İşsizlik maaşı süresinin tamamını kullanmamış olan kişiler yeniden 600 günü dolduruncaya kadar olan dönemde tekrar işsiz kalırlarsa, kalan süre kadar işsizlik maaşı alabiliyorlar. Cumhurbaşkanı kararı uyarınca KÇÖ süreleri işsizlik maaşı sürelerinden mahsup edilmemekle birlikte, pandemi sırasında bir hafta dahi KÇÖ almış olan işçi işsizlik maaşı hakkını kullanmaya başlamış sayılıyor. Dolayısıyla işsizlik maaşı için aranan günleri sıfırlanıyor. Örneğin, 2020 yılı nisan ayında 10 aylık işsizlik ödeneği alma hakkı bulunan bir işçi, o tarihte sadece bir hafta KÇÖ almışsa, bugün işsiz kaldığında 10 aylık işsizlik maaşı alabiliyor. Mağduriyet de bu noktada başlıyor. Çünkü, işsizlik maaşı bugünkü ücrete göre değil 2020 yılı nisan ayında hak etmiş olduğu ödeneğe göre bağlanıyor. 2020 nisan ayından bu yana enflasyon yüzde 101 oranında arttığı için bağlanan işsizlik maaşı çok düşük kalıyor.
İşsizlik maaşı normalde ödenek başvurusunda bulunulan tarihten önceki son dört aylık ortalama ücretin yüzde 40’ı oranında bağlanıyor. Örneğimizdeki işçinin işsizlik maaşı ise 2020 yılı nisan ayından önceki son dört aylık ortalama ücretin yüzde 40’ı üzerinden hesaplanıyor.
Normalde asgari ücretle çalışan bir işçinin bu ay 2 bin lira, brüt 10 bin lira ücretle çalışan işçinin de 4 bin lira işsizlik ödeneği alması gerekiyor. Fakat, asgari ücretli işçinin 2020 nisan ayından önceki son 4 aylık brüt ücret ortalaması 2.847 TL olduğu için, bu işçinin işsizlik maaşı 1.138 lirayı aşamıyor.
Söz konusu işçinin ücreti bugün 10 bin liraya yükselmiş olsa da işsizlik maaşı açısından sonuç fark etmiyor. Damga vergisi de düşüldükten sonra 1130 lira işsizlik maaşı bağlanıyor.
Pandemi döneminde bir hafta dahi kısa çalışma ödeneği almış olan işçilerin yeni ücretleri üzerinden daha yüksek işsizlik maaşı alabilmeleri için, ilk kez KÇÖ aldıktan sonra en az 600 prim gün sayısına ulaşmaları gerekiyor. Prim günleri 600’e ulaştığı tarih itibarıyla son dört aylık ortalama ücretlerinin yüzde 40’ı oranında işsizlik maaşı almaya başlayacaklar.