Tüketiciler kredi kartı harcamalarına hız verdi. Merkez Bankası verileri 4 haftalık ortalamada kartlı harcamaların 100 milyar lirayı aştığını gösterirken BDDK verileri bireysel kredi kartı harcama stok büyüklüğünün tüketici kredilerindeki payının yüzde 30’a dayandığını ortaya koydu.
ekonomim.com'un haberine göre Türkiye’de son dönemde tüketici kredilerinde yaşanan hızlı artışın yanı sıra banka ve kredi kartı harcamaları da rekor kırdı. Merkez Bankası verilerine göre banka ve kredi kartı harcamaları 4 haftalık ortalamada 100 milyar 85 milyon 182 bin liraya yükseldi. Yıllık artış ise yüzde 150'yi aştı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu verilerine göre de bireysel kredi kart borcu stoku 20 Ocak haftasında 460.6 milyar lira ile geçen yılın aynı haftasına göre yüzde 123,78 artış gösterdi. Uzmanlar Merkez Bankası’nın politika faizi indirimleriyle kredi kartlarına getirilen faiz sınırının tüketiciler için borçlanmayı cazip hale soktuğunu dile getirerek herhangi bir faiz politikası değişiminde ise hanehalkı borçluluğunun ve bunun iç talebe etkisinin ağır olacağına dikkat çekti.
Merkez Bankası faiz üst limiti geriledi
Merkez Bankası'nın Ağustos 2022'de başladığı politika faizi indirimleri sonrasında bankaların kredi kartı işlemlerinde uygulayabilecekleri azami faiz oranları da düşüş geçti. Politika faizi indirimleri öncesi yüzde 1,80 olan kredi kartı işlemlerinde uygulanacak azami akdi faiz oranı eylülde yüzde 1,73'e, ekimde yüzde 1,63'e, kasımda yüzde 1,5'ye ve aralıkta ise yüzde 1,36'ya geriledi. Kredi kartı işlemlerinde gecikme faiz oranı da ağustostaki yüzde 1,74 oranından eylülde yüzde 1,68'e, ekimde yüzde 1,60'a, kasımda yüzde 1,5'ye, aralıkta ise yüzde 1,39'a indi. Kredi kartı faizi şu an yüzde 1,36, gecikme faizi oranı da yüzde 1,39 seviyesinde. Buna karşılık ihtiyaç kredisi faizleri ise yüzde 30 seviyelerindeki yüksek seyrine devam ediyor.
Merkez Bankası verilerine göre banka ve kredi kartı harcamaları son haftalarda hızlı bir yükseliş eğilimine girdi. Yeni yılın etkisiyle de 30 Aralık 2022 haftasında 116.1 milyar lira ile rekor kıran haftalık kartlı harcamalar 4 haftalık ortalamaya göre bakıldığında ise 20 Ocak haftası itibariyle 100.1 milyar liraya geldi. Geçen yılın aynı döneminde 4 haftalık ortalamaya göre kartlı harcama miktarı sadece 39.6 milyar lira seviyesindeydi. Merkez Bankası kartlı harcama verileri hem bireysel hem de ticari kartlardaki harcamaları içeriyor.
Tüketici kredileri içindeki payı yüzde 30’a dayandı
BDDK verileri ise bireysel kredi kartı harcamalarını ortaya koyuyor. Verilere göre 20 Ocak haftasında bireysel kredi kartı harcamaları stok seviyesi 460.6 milyar liraya yükseldi ve bu geçen yılın aynı haftasına göre yüzde 123,78 artışa işaret ediyor. Bireysel kredi kartı harcamaları stok miktarındaki geçen yıla göre artış da Ağustos 2022 başından bu yana hız kazanmış durumda. Aralık 2022'ye gelindiğinde ise bireysel kredi kartı harcamaları stok miktarında yıllık artış yüzde 100'ü aştı. Bu artış aynı zamanda bireysel kredi kartı harcamalarının hem tüketici kredileri içinde hem de toplam krediler içindeki payını da hızla yükseltti. Geçen yıl 21 Ocak 2022 haftasında bireysel kredi kartı harcamalarının toplam tüketici kredileri içindeki payı yüzde 21 seviyesinde bulunuyordu. Bu yıl 20 Ocak haftasına gelindiğinde bu hay yüzde 29,41'e yükseldi ve bir yılda neredeyse 9 puanlık artış yaşandı. Yani paydaki artış yüzde 40 seviyesinde oldu.
Toplam krediler içinde bireysel kredi kartlarının payı da yükseldi. Geçen yıl 21 Ocak haftasında bireysel kredi kartı stokunun toplam kredi stoku içindeki payı yüzde 4,17 seviyesinde bulunuyordu. Bu yıl 20 Ocak haftasında ise bu pay yüzde 5,97 ile yüzde 6’ya ulaştı. Yani toplam krediler içindeki payında yüzde 43,2’lik artış oldu.
İç talepte artış ithalatı destekliyor
Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, öncelikle iç talepte canlanma anlamına da gelen bu gelişmenin beklentilere paralel olduğunu düşündüğünü dile getirdi. Aslanoğlu, şunları söyledi: “Zamlı maaşlar ağırlıklı olarak şubat başında ödeneceği için gelir artışı beklentisi ile nakit dışı talebin güçlendiğini görüyoruz. Diğer önemli bir neden; kümülatif olarak enfl asyonun artmaya devam etmesi, kredi kartı harcamaları ve tüketici kredileri gibi nominal büyüklükleri arttırıyor. Enfl asyon beklentileri ile öne alınan bir talep de söz konusu. Bu gelişmeler, baz etkisi dışında talep enfl asyonu riskini arttırıyor. Bir diğer risk de iç talebin daha çok ithalatı desteklemesi ve dış açığın artmasıdır.”
Aynı hızla artarsa tüketici aşırı borçlu olur
Bankacılık uzmanları tüketicilerin kredi kartı faizindeki üst limitin geldiği noktayı ve bu seviyelerden borçlanmayı optimal değerlendirdiklerini dile getirerek asgari ücret zammı sonrası yükselen kredi kartı limitleriyle birlikte bu taraftan harcama yapmanın oldukça avantajlı duruma geldiğini belirtti. Kredi kartını kullanmanın daha kolay olduğunu ve tüketicilerin artık kredi kartlarını kredili alışveriş şeklinde kullanmaya başladıklarını söyleyen bankacılık uzmanı, düşük faiz ve yüksek enfl asyon beklentisinde taksitli alışveriş imkanının tüketicileri cezbettiğini dile getirdi. Bankacılık uzmanı enfl asyondan korunmak için tüketicilerin ihtiyaçlarını öne çektiğini kaydederek şu an hanehalkı borçluluk seviyeleri çok yüksek olmasa da bu hızla borçlanma devam ettiğinde hanehalkının aşırı borçlu hale geleceğine dikkat çekti. Uzmanlar, kredi kartı harcamalarının yanı sıra yüksek faiz oranına rağmen tüketici kredilerinin de hızlı arttığına işaret ederek bunun iç talebi ve buna paralel büyümeyi de artıracak bir faktör olduğunu vurguladı. Ancak uzman, faiz politikasında normalleşme olduğu ve faizlerin yükselmesi halinde hanehalkının bu yeni durumu yüksek borçlu olarak karşılayacağına dikkat çekerek yüksek borçlu tüketicinin faizden daha fazla etkileneceğini ve iç talebe etkisinin de büyük olacağını dile getirdi. Uzman, kredi kartı harcamalarında artış bu hızla giderse çok ciddi seviyelere ulaşabileceği uyarısını da yaptı.