Elon Musk'ın nöroteknoloji şirketi Neuralink, Amerika Birleşik Devletleri'nde (ABD) hayvan refahı düzenlemelerini ihlal etmekle suçlanıyor. Bazı şirket çalışanları, beyne çip yerleştirme projesinin deneylerinde 1500 hayvanın öldürüldüğünü iddia ediyor.
Ajansın soruşturma belgelerine ve konuya yakın kaynaklara dayandırdığı habere göre, şirketin çalışanları Neuralink hakkında, Musk'ın baskısı yüzünden hayvan deneylerinin aceleye getirildiği ve hayvanların gereksiz acı ve ölümlerine neden olduğu suçlamasıyla şikayette bulundu.
Bunun ardından geçtiğimiz aylarda şirket hakkında bir federal savcının talebi üzerine ABD Tarım Bakanlığı Genel Müfettişi tarafından potansiyel hayvan refahı ihlalleri gerekçesiyle soruşturma açıldı.
Reuters tarafından incelenen kayıtlara ve şirketin hayvan deneyi operasyonları hakkında doğrudan bilgi sahibi olan kaynaklara göre, şirket 2018'den bu yana yapılan deneylerde 280'den fazla koyun, domuz ve maymun da dahil olmak üzere yaklaşık 1500 hayvanı öldürdü.
Kaynaklar, şirketin deneylerde öldürülen hayvan sayısına ilişkin kesin kayıtlar tutmaması nedeniyle bu rakamı kaba bir tahmin olarak nitelendiriyor.
Neuralink ayrıca sıçanlar ve fareleri de araştırmalarında kullanıyor.
Nöroteknoloji şirketi, beyni doğrudan bilgisayarlarla bağlantılı hale getiren arayüzler geliştirmeyi amaçlıyor.
Ara yüzün nörolojik sorunları olan kişilerin telefonlarını ve bilgisayarlarını zihinleriyle kontrol etmelerini sağlayacağı düşünülüyor.
Neuralink 2020'de beynine bozuk para büyüklüğünde bir çip takılmış olan dişi bir domuzu ve 2021'de beyninde çip olan ve Pong oynabildiği iddia edilen bir maymunu tanıtmıştı.
Şirket daha sonra bu maymunun öldüğünü doğrulamış ancak hayvan refahı düzenlemelerini ihlal ettiği iddialarını reddetmişti.
Şirketin kurucusu Elon Musk, şirketin geliştirdiği çiplerin zaman içerisinde bunama, Parkinson hastalığı ve omurilik zedelenmelerini iyileştireceğini belirtmişti.
Konuya yakın kaynaklara göre şirket hakkındaki soruşturma ABD'deki Hayvan Refahı Yasası'nın ihlali gerekçesiyle açıldı.
Habere göre ihlallerin nedeni Musk'ın potansiyel ilerlemeleri hızlandırmak için şirket üzerinde kurduğu baskıydı.
Reuters tarafından görülen Neuralink'e ait onlarca sayfalık mesaj, ses kayıtları, e-postalar, sunumlar, raporlar ve 20'den fazla çalışanla yapılan görüşme kayıtlarına göre, Musk'ın bu baskısı başarısız hayvan deneyleriyle sonuçlandı.
Şirket çalışanları, bu tür başarısız deneylerin tekrarlanması gerektiğini, bunun da deneylerde öldürülen hayvan sayısını artırdığını söylüyor.
Musk, Neuralink çalışanları ya da Tarım Bakanlığı Genel Müfettişliği sözcüsünün Reuters'ın sorularına yanıt vermediği belirtiliyor.
ABD'de yasal düzenlemeler şirketlerin Ar-Ge çalışmalarında kullanabileceği hayvan sayısını sınırlamıyor.
Bilim insanlarına hayvan deneyleri konusunda geniş bir alan sağlanıyor.
Neuralink tesisleri tüm yasal denetimleri geçmişti ve şirketin öldürdüğü hayvan sayısının doğrudan suça konu olamayacağı belirtiliyor.
'Yeterince hızlı hareket etmiyoruz. Bu beni deli ediyor'
Ancak mevcut ve eski Neuralink çalışanları, Musk'ın araştırmaları hızlandırma talepleri nedeniyle hayvan ölümlerinin olması gerekenden fazla olduğunu söylüyor.
Reuters'a göre son yıllarda yapılan ve 86 domuz ile iki maymunun kullanıldığı dört deneyde insan hataları yapıldı.
Mevcut ve eski çalışanlardan üçü, hataların deneylerin araştırma değerini zayıflattığını ve deneylerin tekrarlanmasını gerektirerek daha fazla hayvanın öldürülmesine yol açtığını söylüyor.
Üç kişi, bu hataları yoğun baskı ortamında çalışan bir deney ekibinin hazırlık eksikliğine bağladı.
Reuters tarafından görülen bir e-postada, bir Neuralink çalışanı, meslektaşlarına kızgın bir şekilde, aceleye getirilmiş programın, çalışanların son teslim tarihlerine yetişebilmek için aşırı stres altında çalışmalarına neden olduğunu söylüyor.
Çalışan, bu durumun ameliyatlardan önce son dakika değişiklikler yapılmasına neden olarak hayvanlar açısından riskleri arttırdığını belirtiyor.
Diğer çalışan ifadelerine göre, önlenebilecek hayvan ölümlerine yol açan hatalar arasında 2021'de yapılan bir çalışmada 60 domuzdan 25'inin kafalarına yanlış boyutta cihazlar takılması ve bunun sonucunda ölmeleri var.
Şirketin bu deneyi 36 koyunla tekrarladığı ve hayvanların tamamının öldüğü belirtiliyor.
Konuyla ilgili bilgi sahibi iki kaynağa ve Reuters tarafından incelenen belgelere göre, diğer iki implant operasyonu sırasında, personel Neuralink cihazını iki farklı domuzun yanlış omurgasına yerleştirdi.
Bazı Neuralink çalışanları hataların, hayvanların omurları dikkatlice sayılarak kolaylıkla önlenebileceğini belirtiyor.
Habere göre, bir diğer şirket içi yazışmada Neuralink CEO'su Musk, bu yıl başında çalışanlara felçli birinin tekrar yürümesini sağlayan bir elektrikli implant geliştiren İsviçreli araştırmacılar hakkında bir haber makalesi gönderdi.
Musk 8 Şubat tarihinde yerel saatle sabah 6:37 ve 6:47 arasında gönderdiği mesajda, “İnsanların günlük hayatta tekrar ellerini kullanmasını ve yürümesini sağlayabiliriz! Genel olarak, yeterince hızlı hareket etmiyoruz. Bu beni deli ediyor!” dedi.
Aktarılan çalışan ifadelerine göre Musk, Neuralink'te insanlara başlarına bir bomba tutturulmuş gibi çalışmalarını söyleyerek ya da ilerleme sağlayamazlarsa kendisinin bir "piyasa başarısızlığını" tetikleyeceğini belirterek onları baskı altına alıyordu.
'Hayvanların refahı araştırma aşamasına kadar sürüyordu'
Neuralink çalışanları şirketin diğer tesislere göre yaşayan hayvanları çok daha iyi koşullarda tuttuğunu söylüyorlar.
Eski bir çalışan, şirketin ilk yıllarında Musk'ın çalışanlarına San Francisco Körfez Bölgesi operasyonunda kullanılan maymunların bir "maymun Tac Mahali'nde yaşamasını istediğini" söylediğini hatırlıyor.
Başka bir eski çalışan, Musk'ın araştırma için hayvanları kullanmaktan hoşlanmadığını ancak onların hayattayken "en mutlu hayvanlar" olduklarından emin olmak istediğini söylediğini belirtiyor.
Ancak şirketin mevcut ve eski çalışanları hayvanların araştırma için kullanıldıklarında bu refahın sürmediğini söylüyorlar.
Neuralink'in beş çalışanı Reuters'a hayvan deneylerinin daha geleneksel bir şekilde yapılması talebini yönetime ilettiklerini belirtiyor.
Buna göre araştırmacılar her seferinde bir unsurun test edildiği ve daha fazla hayvan deneyinden önce ilgili sonuçların çıkarıldığı daha geleneksel bir deney yaklaşımı savundular.
Ancak Neuralink, daha önceki deneylerde görülen sorunları çözmeden veya tam sonuçlar çıkmadan hızlı bir şekilde arka arkaya deneyler başlatıyordu. Sonuç olarak daha fazla hayvan deneyinin yapıldığı ve öldürüldüğü belirtiliyor.
Reuters'a konuşan eski iki çalışan, hayvan deneyleri konusundaki endişeleri yüzünden şirketten ayrıldıklarını söylüyor.
Nuralink Eylül ayında çalışanların bu konudaki endişelerine yanıt veren bir konferans düzenledi.
Şirket yöneticileri, Neuralink'in hayvan deneylerine yalnızca diğer araştırma seçeneklerini tükettiğinde başvurduğunu söyledi.
Örneğin, şirketin YouTube'da yayımladığı 30 Kasım tarihli bir sunum sırasında Musk, ameliyatların erken hipotezleri test etmek yerine cihazın çalıştığını doğrulamak için sürecin son aşamalarında kullanıldığını söylemişti.
Diğer yöntemler denendikten sonra hayvan deneylerini son çare olarak kullandıklarını söyleyen Musk bunların "keşif amaçlı değil, doğrulayıcı" olduğunun altını çizmişti.
Ancak Reuters'a göre şirket belgeleri Neuralink'in yıllar içinde çok sayıda keşif amaçlı ameliyat yaptığını gösteriyor.
Şirketin araştırma pratiklerini bilen üç kişi de Neuralink'in keşif amaçlı ameliyatlardan sakındığı iddialarını güçlü bir şekilde reddediyor.
Buna göre şirket "keşif çalışmalarını" kağıt üstünde kaldırırken pratikte uygulamaya devam etti.