Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu, Nisan ayında gıda fiyatlarının aylık %1,23, yıllık %12,68 arttığını bildirdi.
Türk-İş'in çalışmasına göre aynı ayda, açlık sınırı Nisan'da 2.374,00 TL, yoksulluk sınırı Nisan'da 7.732,91 TL oldu.
Çalışmanın ayrıntıları şu şekilde:
"Küresel salgın Koronavirüs ülkemizde de olumsuz etkisini göstermektedir. Ancak yaygınlaşan işsizlik ve yetersiz gelir yoksul kesimlerin geçim koşullarını daha fazla kötüleştirmektedir.
Koronavirüs salgını görülmeye başladığından itibaren dünyanın her yerinde ve ülkemizde de bazı önlemler alınmıştır. Alınan önlemlerin pek çok ekonomik faaliyeti durdurması, işten çıkarmaların artması, ücretsiz izine çıkarılan işçilere verilen ücret desteğinin asgari ücretin yarısı tutarında kalması, kayıtdışı istihdamın da yaygınlığıyla birlikte koronavirüsün ekonomiye etkisi, vereceği zararın özellikle düşük ücretli ve yoksul kesimlerde giderek artacağını ortaya koymaktadır.
Bu salgın döneminde ücretlerin korunması ve ihtiyacı olanlara gelir destekleri sağlanması giderek önem kazanmaktadır. Özellikle son dönemde giderek artış gösteren gıda fiyatları ve diğer temel ihtiyaçlar için yapılması gereken harcamalar elde edilen ücret gelirleriyle karşılanamamaktadır. İşçi kesimi, 2020 yılında geçerli olacak asgari ücretin insana yakışır bir düzeyde olmadığını daha yürürlüğe girmeden dile getirmiş, ancak işveren-hükümet kesiminin kararı geçerli olmuştu. Gelinen aşamada asgari ücretin ve genel olarak ücret gelirlerinin yetersizliği görünür olmuştur.
TÜRK-İŞ (Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu) çalışanların geçim şartlarını otuz üç yıldan bu yana aralıksız olarak her ay düzenli olarak yaptığı “açlık ve yoksulluk sınırı” araştırmasıyla ortaya koymaktadır.
Sürekli vurgulandığı üzere, yoksulluk sınırı ücret değildir, haneye girmesi gereken toplam gelirdir. Ancak hanede çalışan veya gelir getiren kişi sayısı son derece düşüktür. Araştırmada kullanılan gıda fiyatları market-pazarlar dolaşılarak yerinde tespit edilmektedir.
Ancak, küresel salgın market ve pazarlara gitmeyi de sınırlamıştır. Çalışmada sanal marketler de izlenerek gıda fiyatlarındaki gelişim değerlendirilmiştir.
TÜRK-İŞ Araştırmasının 2020 Nisan ayı sonucuna göre:
Dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 2.374,00 TL,
Gıda harcaması ile birlikte giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı ise (yoksulluk sınırı) 7.732,91 TL,
Bekar bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ ise aylık 2.883,88 TL olarak hesaplandı.
Dört kişilik bir ailenin aylık gıda harcaması (mutfak masrafı) tutarı yılın ilk dört ayında önceki yılsonuna göre 211 TL, temel ihtiyaçlar için yapılması gereken toplam harcama ise 688 TL daha fazla olmuştur.
TÜRK-İŞ tarafından hesaplanan gıda endeksi ile TÜİK tarafından hesaplanan tüketici fiyatları ile gıda fiyatları endeksi değişimi aşağıdaki şekilde yer almaktadır. Görüldüğü gibi gıda fiyatlarındaki değişimin yönü ve hızı birbirine paralel bir gelişim göstermektedir. Önceki yıl tüketici fiyatlarının üzerinde olan gıda fiyatları son aylarda gerisindedir.
TÜRK-İŞ’in verileri temel alındığında “mutfak enflasyonu”ndaki değişim 2020 Nisan ayı itibariyle şu şekilde olmuştur:
Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken asgari harcama tutarı bir önceki aya göre yüzde 1,23 oranında arttı.
Yılın ilk dört ayı itibariyle fiyatlardaki artış yüzde 9,77 oranında oldu.
Gıda enflasyonunda son on iki ay itibariyle artış oranı yüzde 12,68 oldu.
Yıllık ortalama artış oranı ise yüzde 13,61 olarak hesaplandı.
2020 Nisan ayı itibariyle TÜRK-İŞ hesaplamasına temel alınan gıda ürünlerinin fiyatlarında gözlenen değişim şu şekilde olmuştur:
Süt, yoğurt, peynir grubunda peynir fiyatında bu ay yine artış oldu. Süt ve yoğurt fiyatında bazı markalarda indirim olmasına rağmen ortalamayı fazla etkilemedi.
Et, tavuk, balık, sakatat, bakliyat ürünlerinin bulunduğu grupta bazı marketlerde dana kıyma fiyatında indirim yapılırken kuşbaşı etin fiyatında yine artış görüldü Tavuk kilogram fiyatı da arttı. Balık fiyatı ortalamada değişmedi ama ürün çeşidi azaldı. Balıkçı esnafı koronavirüsten olumsuz etkilenen gıda ürünü satıcılarının arasında yer aldı. Sakatat ürünlerinin fiyatı genelde aynı kaldı. Yumurta biraz ucuzladı. Bakliyat ürünlerinde (kuru fasulye, kırmızı-yeşil mercimek, nohut, barbunya vb.) bu ay ertelenen zamların yapıldığı görüldü ve bu fiyat artışı mutfak harcamasına olumsuz yansıdı.
Geçen aya göre bu ay sebze ortalama kilogram fiyatı gerilerken meyve kilogram fiyatı arttı ve fakat ortalamada bir değişiklik olmadı.
Bu nedenle mutfak harcamasına meyve-sebze etkisi fazla olmadı.
Meyve-sebze ortalama kilogram fiyatı bu ay 7,05 TL olarak (geçen ay 7,06 TL) hesaplandı. Sebze ortalama kilogram fiyatı bu ay gerileyerek 6,92 TL oldu (geçen ay 7,31). Geçen ay 6,43 TL olarak hesaplanan meyve ortalama kilogram fiyatındaki artış bu ay da devam etti ve 7,33 TL’ye yükseldi.
Hesaplamada bu ay 19 sebze ve 9 meyve olmak üzere toplamda 28 ürün dikkate alındı. Hesaplama yapılırken -her zaman olduğu gibi- pazarda yaygın bulunan mevsim ürünleri esas alındı. Araştırmada ürünlerin tek tek ağırlığı yerine harcama sepetindeki meyve-sebze tüketiminin toplam miktarından hareket edildi.
Ekmek, pirinç, un, makarna, bulgur, irmik gibi ürünlerin bulunduğu grupta ekmek fiyatı son bir yıldır yine 200 gramı 1,25 TL olarak aynı kaldı. Ancak, ayın son haftası itibariyle satılmaya başlanan ramazan pidesinin 275 gramı 2,50 TL oldu. Bulgurdaki fiyat artışının dışında diğerlerinin fiyatı genel olarak değişmedi.
Son grup içinde yer alan gıda maddelerinden tereyağı zeytinyağı ve margarin fiyatı değişmedi ve fakat ayçiçeği yağı fiyatı arttı. Açık satılan siyah ve yeşil zeytin ortalama fiyatı pek değişmedi. Yağlı tohum (ceviz, fındık, fıstık, ayçekirdeği vb.) ürünlerinin fiyatı aynı kaldı. Baharat (kimyon, nane, karabiber vb.) fiyatları da değişmedi.
Çay fiyatı biraz arttı, ıhlamur fiyatı değişmedi. Bal fiyatı biraz artış gösterirken, şeker ile tuz, reçel, pekmez ve salça fiyatı aynı kaldı. "