Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rus şirketlerinin deniz aşırı Borsalardan çıkmasını öngören yasa değişikliğini 16 Nisan’da imzalayarak 2014’te Kırım’ın ilhakıyla hızlanan sürece noktayı koydu.
Bu hamle, Rusya'nın en zengin adamı Vladimir Potanin ve çelik milyarderleri Vladimir Lisin ve Alexey Mordashov da dahil olmak üzere iş insanlarını, yabancı para cinsinden temettü ödeyen denizaşırı hisseler yoluyla, sahip oldukları işletmelerin mülkiyet yapısını yeniden yapılandırmaya zorlayabilir.
“Yurt dışındaki borsalarda işlem gören veya tevdi makbuzu çıkaran çoğu şirket ve hisse sahipleri Batı ile geliştirdikleri ilişkiler sayesinde sahip oldukları finansal özgürlükler nedeniyle büyük kazanımlar elde ettiler” diyen Otkritie Broker Araştırma Direktörü Anton Zatolokin, “İnşa etmesi 30 yıl alan bu ilişkileri yok ederek firmalar hem direkt hem de dolaylı bir darbe almış oldular” ifadelerini kullandı.
1990 ve 2000’lerde Rusya’nın ekonomik yükselişinin göstergesi olarak Norilsk Nickel ve Lukoil’in New York, Frankfurt ve Londra’da tevdi makbuz programlarına kaydolmasından daha iyi çok az şey vardı.
Bloomberg’in verilerine göre sadece 2007’de 17 milyar dolarlık çıkış sonrası Rusya’nın yurtdışında halka arzları son yıllarda düşüş göstermeye başlamıştı.
Bu halka arzlar Rusya’nın Kırım’ı ilhakı sonrası ise toplamda 6 milyar dolarlık bir kaynak toplayabilirken bu durum jeopolitik gelişmeler tersine döndüğünde uluslararası yaptırımlara uğrayan işletmelerin yabancı piyasalarda ne kadar savunmasız olduğunu gösteriyor.
Bazı oligarklar bu düşüşleri şirketlerindeki hisse pozisyonlarını artırmak için kullanıyorlar. Bloomberg’in hesaplarına göre Lukoil’in başındaki isim Vagit Alekperov yıllar içinde piyasadan düzenli şekilde şirketin tevdi makbuzlarını satın aldı.
İptal adımları atılıyor
Rusya’nın 24 Şubat’ta Ukrayna’yı işgali sonrası Rus şirketlerinin tevdi makbuzlarının yabancı borsalarda işlem görmesi askıya alınmıştı.
Bu hamleyi takip eden uluslararası yaptırımlar ise oligarkları, bankaları ve hatta ülkenin Döviz rezervlerini hedef alırken borsada işlem göre Rus şirketlerinin hisselerin değerlerini birkaç gün içinde kuruşlara kadar düşürdü.
Putin’in imzalayarak onayladığı yasa değişikliğine göre kararın yayımlanmasından itibaren 10 gün içinde tevdi makbuzlarının yabancı borsalarda işlem görmesine son verilmesi gerekecek. Bununla birlikte şirketler özel izin talep etmesi halinde yasalar özel durumlara izin verebiliyor.
Putin tarafından imzalanan değişikliklere göre, döviz depo sertifikalarında işlem, faturanın yayımlanmasından 10 gün sonra durdurulmak zorunda olacak. Aynı zamanda, şirketler ticarete devam etmek için izin talep ederse, yasalar özel oymalara izin verir.
Reuters’in, iki kaynağına dayandırdığı haberine göre şimdiye kadar hiç kimsenin böyle bir izin alamadığını ve hatta yasa yürürlüğe girmeden önce bile, JPMorgan & Chase'in Rus şirketlerinde tevdi makbuzu sahiplerinin bunları iptal etmesine izin vermeye başladığını bildirdi.
Citigroup da Oleg Deripaska’nın en büyük hissedarı olduğu En+ Group için alınan küresel tevdi makbuzlarının iptal başvuruları için bir kayıt defterini devreye aldı.
Bu ay Kommersant'a verdiği röportajda yasayı değerlendiren ve "Rusya'ya inanan ve uzun yıllardır Rusya pazarına yatırım yapan ve doğrudan Rus hisselerine sahip olamayan hissedarların hakları zarar görüyor" diyen çelik devi Lisin “Siyasetle hiçbir ilgileri yok ve mülkiyet haklarının basitçe kaybedilmesi riski var” ifadelerini kullandı.