CHP'li Aykut Erdoğdu, Merkez Bankası’nın net rezervlerinin izlenmesi konusunda şeffaflıktan ayrıldığı endişeleri olduğunu belirterek, “Yurt içine giren döviz miktarı ile yurt içinde artan döviz tevdiat hesaplarında tutarsızlıklar var” dedi.
Konuyla ilgili olarak Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’a bu konuda soru önergesi yönelttiğini bildiren Erdoğdu şunları söyledi:
“Yurtiçine, yerleşiklerin döviz talebini karşılayacak kadar sermaye girişinin olmadığı bir ortamda Merkez Bankası toplam rezervleri, kişilerin talep ettiği döviz miktarı kadar gerilemiyor. Ayrıca yılın ikinci çeyreğinde yoğunlaşan döviz swap işlemlerini de göz önüne aldığımızda Merkez Bankası’nın piyasaları düzenleme görevini kamu bankaları eliyle yaptığı ihtimalini güçlendiriyor. Uluslararası kurallara göre Merkez Bankası işlemlerinin şeffaf olması gerekiyor ama yapılan swaplar ve muhasebe yoluyla uluslararası rezervlerin olduğundan güçlü gösterilmesi, bankanın bu ilkeden uzaklaştığını gösteriyor.”
Kamu bankalarının kredi vermesinin görevlerinden biri olduğunu ancak döviz satarak piyasayı düzenleme gibi bir görevin Merkez Bankası’na ait olduğuna işaret eden Erdoğdu, özellikle yerel seçimler öncesi kamu bankalarının piyasaya düşük faizle kredi pompaladığını ve döviz kurlarını belli bir bant içinde seyretmesi için döviz sattığının ortaya çıktığını hatırlattı.
BAKAN ALBAYRAK’A SORULAR
Bakan Albayrak’ın yanıtlaması istemiyle TBMM Başkanlığı’na verdiği soru önergesinde, 2019’un Mart ayından bu yana, piyasalarda Merkez Bankası’nın şeffaflıktan saptığı ve döviz tevdiat hesaplarındaki artışların diğer verilerle desteklenmediğine yönelik şikayetlerin yoğunlaştığına işaret eden Erdoğdu şu görüşleri dile getirdi:
“Merkez Bankası’nın, kanunla kendisine verilmiş olan ‘ülke altın ve döviz rezervlerini yönetmek’ görevini, kamu bankaları ve/veya bir kurum üzerinden yürüttüğüne dair şüpheler de dillendirilir olmuştur. Bu bağlamda Merkez Bankası nezdinde izlenen Toplam Uluslararası Rezervler ve Net Uluslararası Rezervler büyüklükleri hangi kalemleri kapsamaktadır? 2018 yılı Ocak ayından itibaren Merkez Bankası Uluslararası Rezervlerine girişe neden olan kalemlerin hesap bazında aylık tutarları ne kadardır? Merkez Bankası Net Rezervlerini yansıtmaktan niçin çekinmektedir?
2018 yılı Ocak ayından itibaren Merkez Bankası Uluslararası Rezervlerinden çıkışa neden olan, enerji şirketlerine döviz satışı, hazine yabancı para mevduat akışı gibi kalemlerin hesap bazında aylık tutarlarının ne kadar olduğunu soran Erdoğdu, “2018 yılı Ocak ayından itibaren aylık olarak Merkez Bankası’nın Toplam Uluslararası Rezervleri etkileyecek kalemlere ilişkin swap işlemleri ve tutarları nelerdir” sorusuna da yanıt istedi.
MEVZUAT VE ULUSLARARASI İLKELER NELER
“Merkez Bankası’nın, ülke altın ve döviz rezervlerini yönetmek amacıyla gerçekleştirdiği işlemlerin muhasebeleştirilmesiyle ilgili olarak tabi olduğu mevzuat ve uluslararası ilkeler nelerdir” diyen
Erdoğdu önergesinde şu sorulara yer verdi:
“Merkez Bankası’nın, ‘ülke altın ve döviz rezervlerini yönetmek’ amacıyla gerçekleştirdiği işlemlerin, şeffaf biçimde kamuoyuyla paylaşılması/ilan edilmesi hususunda tabi olduğu mevzuat ve uluslararası ilkeler nelerdir? Merkez Bankası’nın mevzuat ve uluslararası ilkelere uygun hareket etmediği işlemler söz konusu olmuş mudur?
Döviz Tevdiat Hesaplarındaki gelişimle Toplam Uluslararası Rezerv, Net Uluslararası Rezerv, Ödemeler Dengesi Net Döviz Girişi rakamları arasında tutarlılık var mıdır? Bu yönde bir tutarlılık yoksa nedeni nedir?
Merkez Bankasının görev tanımında yer alan ‘ülke altın ve döviz rezervlerini yönetmek’ ve ‘finansal sistemde istikrarı sağlayıcı ve para ve döviz piyasaları ile ilgili düzenleyici tedbirleri almak’ maddeleri kapsamında, Kamu Bankaları, Türkiye Varlık Fonu ya da benzer başka kurumlarla işlemler yapılmakta mıdır? Ya da bu tür kurumlara piyasaları regüle etmesi için işlem yaptırılmakta mıdır?
Eğer bu tür işlemler söz konusu ise, bu kuruluşlarla 2018 yılı Ocak ayından itibaren gerçekleştirilen işlemlerin aylık tutarları ne kadardır?”