Ekonomiden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, önceki gün yaptığı açıklamada, belli bir ölçeğin üzerinde ev alanlara oturma ve çalışma izni vereceklerini söyledi. Bu konuda atılacak adımların ‘yabancıya satışı’ olumlu etkileyeceğini söyleyen gayrimenkul sektörü temsilcileri, kolay ve uzun süreli oturum izninin sektör için can suyu olacağını düşünüyor.
Gülistan Alagöz'ün Hürriyet'te yer alan haberinde geçen yıl ülke genelinde yabancıya yaklaşık 22 bin konut satıldığını ve 5 milyar dolar gelir edildiğini belirten sektör temsilcileri, bu yöndeki adımlarla 10 milyar dolar üzerine çıkmanın mümkün olacağını söyledi. Türkiye’den ev alan yabancıya 1 yıllık oturum izni verildiğini hatırlatan Gayrimenkul ve Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği (GYODER) Başkanı Aziz Torun, “Yabancıya uzun süreli oturum hakkı ve vatandaşlık da verilmeli. Böylece yabancı kendini daha güvende hisseder. Avrupa ülkelerinde bu başarı ile yapılıyor. 500 bin dolar, 1 milyon dolar gibi yüksek rakamlar sınır olarak belirlenmeli ve özellikle yüklü yatırım yapanlara bu ayrıcalıklar tanınmalı” dedi.
Yabancının uzun süren bürokrasiden yorulduğuna dikkat çeken Konut Geliştiricileri ve Yatırımcıları Derneği (KONUTDER) Başkanı Ömer Faruk Çelik ise şunları söyledi: “Bir yıl oturma izni vermek için 3-5 ay bekletmek olmaz. Bu işlemler daha kolay olmalı. Vatandaşlık vermekten de korkmamalıyız. Nihayetinde suç işleyen için sınırdışı edilme durumu var.
Vatandaşlık verilirse özellikle Körfez Ülkelerinin zaten olan ilgisi hızla artar ve Türkiye cazibe merkezi olur. İç piyasada da bir rahatlama olur.” Çelik, yabancıya uzun süreli oturma izni ya da vatandaşlık verilmesi durumunda yabancıdan elde edilen gelirin en az 2 kat artacağına da dikkat çekti.
YABANCIYA FARKLI FİYAT
İstanbul İnşaatçılar Derneği (İNDER) Başkanı Nazmi Durbakayım, yabancıya oturum izni verilmesi durumunda gayrimenkul sektöründe önemli bir hareketlilik yaşanacağını söyledi. Bu süreçte doğru adımlar atılması gerektiğini belirten Durbakayım, “Yabancı yatırımcı tedirgindi, ama artık bu durum ortadan kaldırılmalı. Öncelikle yabancıya farklı fiyat politikası uygulanmamalı. Piyasada yabancı satışında ciddi komisyonlar konuşuluyor. Bir de yabancı ev aldığında devlet güvencesini de görmeli, bilmeli. Yani ev aldıktan sonra imarında bir değişlik olmayacağından, son dakika değişikleri yapılmayacağından emin olmalı” dedi. Geliştiricilerin de yabancıya ev satışı konusunda kamudan beklentileri olduğunu belirten Durbakayım, yabancıya ev satışının ihracat sayılması gerektiğini ve bu bağlamda KDV iadesi beklenildiğini kaydetti.
500 BİN DOLAR YETERLİ
Türkiyede 500 bin dolar üzerinde yatırım yapan yabancıya oturum hakkı verilmesini öneren Kuzu Grup’un Yönetim Kurulu Üyesi Özen Kuzu da “Geçtiğimiz yıl yabancıya yapılan 22 bin konut sayısı, onlara verilecek oturma hakkıyla daha yukarılara çıkacak. Bunun 50 binlere 100 binlere çıkmaması işten bile değil. Başta Körfez olmak üzere ülkemiz ciddi olarak yabancı yatırımcı merceği altında. Karşılıklı kazan kazan temelinde bu durumu lehimize çevirmek için atılacak adımlar sektörü önümüzdeki yıllarda da canlı tutacak” dedi.
YERLİYE UCUZ KONUT ŞART
İnşaat sektöründeki oyuncuları ve dernek başkanlarının son dönemde yaptığı uyarılar konut sektöründe bir risk mi var sorusunu akla getirdi. Geçtiğimiz günlerde gerçekleşen 15. Gayrimenkul Zirvesi’nde konuşan GYODER Başkanı Aziz Torun, gelecekte yaşanabilecek sıkıntılara dikkat çekti ve “Başımızı kuma gömemeyiz” dedi. Konut talebinin artmasına karşın alım gücünün artmadığını belirten Torun, talep yetersizliği riski karşı uyarmış ve şu ifadeleri kullanmıştı: “Biz yapalım da bu evleri alacak kişi var mı? Arz artarken satın alma gücü artıyor mu?” Sektör temsilcileri de tıpkı Torun gibi hedef kitleye üretim yapılamadığı için sorun yaşanabileceğini düşünüyor. En temel sorunun arsa maliyeti olduğunu belirten sektör temsilcileri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve TOKİ desteği ile uygun fiyatlı arsa tahsis edilmesi bekliyor. Geliştiricileri sektör üzerinde ciddi vergi yükü olduğunu, bu konuda yapılacak düzenlemelerin de konut fiyatlarını düşüreceğini dile getiriyor.
ACİL ÇÖZÜM GEREK
KONUTDER Başkanı Ömer Faruk Çelik, hedef kitleye ulaşılabilir fiyatla üretim yapılamamasının en temel sorun olduğunu dile getirdi. Ülke genelinde yer yıl 600-700 bin konut ihtiyacı doğduğunu belirten Çelik, “Üretim de 800 bin civarı. Buradan bakınca sorun yok gibi. Ama metrekaresi 2 bin lira civarında talep 400-500 bin. Ama sektör buna üretim yapamıyor. Nedeni arsa, inşaat maliyeti ve vergi yükü. 4 bin TL ve üzerinde 300-400 bin konut yapılıyor. Satışa çıkan yeni proje fiyatları ağırlıklı olarak burada. Ama metrekaresi 4 bin lira üzeri konuta talep 100-200 bin kadar. Sıkışan daralan nokta tam da bu. Bugüne kadar talep vardı, satıyorduk yapıyorduk. Ama şimdi talepten çok üretim olursa sorun olabilir. İnşaatçılar yüksek sesle söylenmese de sorun var. Buna bir çözüm bulunmazsa geçmişte turizm ve tekstilde yaşanan sorunlar inşaatta da olur. Vergi indirimi olmazsa, arsa maliyeti yüzde 50 altına düşmezse inşaat sektörü sorunlarını çözemez” dedi.
DENGELER BOZULDU
İNDER Başkanı Nazmi Durbakayım, “Bu dönemde konutta talebin artması ve canlılık yaşanması bekleniyordu olmadı. Çünkü kimse artan fiyat ve faiz oranlarını hesaba katmadı. Sektöre sonradan gelen oyuncular kötü niyetli olmada da piyasayı allak bullak etti. Türkiye’de berber olmak için kriter var ama inşaatçı olmak için yok. Böyle olunca işi bilmeyenler çıtayı yükseltti ve fiyatlar bu noktaya geldi” dedi. Dap Yapı Yönetim Kurulu Başkanı Ziya Yılmaz’a göre konutta sorunlar bölgesel. İlçe bazında arz fazlaları oluştuğunu dile getiren Yılmaz, “İnşaatı bilmeyen çok fazla kişi bu işe girdi. Cebinde para yok sallanıp silkelenip inşaat yapayım diyor. Sektörün dinamiklerini bilmeden üretim yapınca belli yerlerde yoğunlaşma yaşanıyor. Özellikle kentsel dönüşüm kapsamında bilinçsiz yapılan işler lüks konutların artmasına yol açıyor. Ama sektör genelinde bir talep sorunu olmadığını düşünüyorum. Türkiye genelinde geçen yıl tarihi rekor vardı ve yaklaşık 1.3 milyon ev satıldı. Bu yıl da en az yüzde 5 artış olur” dedi.
OTURUM İZNİ VE VİZE MUAFİYETİ VEREN ÜLKELER
İspanya: İspanya’dan 160 bin Euroluk gayrimenkul satın alan yabancı oturum iznini de cebine koyacak. İspanya’dan konut alacaklar hem yatırım yapacak hem de vizesiz seyahat hakkına kavuşabilecek.
Portekiz: En az 500 bin Euro değerinde gayrimenkul satın alan yabancıya bu izni veriyor. Ayrıca ülkede en az 10 kişinin istihdamının sağlanacağı bir iş kuran yabancıya da oturum izni veriliyor.
Letonya: 2010 yılında kabul edilen kanunla sınırları içinde kırsal kesimden en az 71 bin 500 Euroya, büyükşehirlerden de en az 143 bin uro değerinde ev alan yabancı yatırımcıya sunduğu olanaklarla adından söz ettiriyor.
İrlanda: Ülkenin oturum izni vermek için aradığı kriter ise 400 bin Euroluk bir mülk alımı yapılması.
Makedonya: Makedonya ise 40 bin Euro değerinde gayrimenkul satın alan yabancı yatırımcılara bir yıllık oturum izni veriyor. Ülke bununla da kalmıyor, 400 bin Euro değerinde yatırım yapan iş adamlarına da vatandaşlık hakkı veriyor.
Yunanistan: 250 bin Euro’nun üstünde bir değere sahip olan gayrimenkul alımlarında 5 yıl oturum izni verecek. İzin her 5 yılda bir ise yenilenecek. Çalışma iznini kapsamayan bu hak kapsamında vize derdi de ortadan kaldırılacak.
Ukrayna: Açacağınız şirket hesabınızda 100 bin dolar varsa sınırsız oturum izni veriyor. Ülkeye vizesiz giriş de yapabiliyorsunuz.
Almanya: 250 bin Euro sermayeli bir iş kurup Alman vatandaşlarına istihdam sağlayanlara oturum hakkı veririm sonrasında da vatandaşı olma imkanını sağlıyor.
ABD: Ülkede 1 milyon dolar sermayeli şirket açan veya hükümetin belirlediği bölgelere 500 bin dolar civarında yatırım yapan girişimcilere süresiz oturum hakkı. 5 yıldan sonra da vatandaşlığa geçme hakkı veriyor.
Kanada: 400 bin dolar yatırım yapıp 800 bin dolar da bankada parası olanlara oturum sonrasında vatandaşlık hakkı veriyor.
Dominik Cumhuriyeti: 100 bin dolarlık yatırım yapıp vatandaşlık alabilirsiniz, eşi ve çocuklarıyla yerleşmek isteyenlerin 200 bin dolarlık yatırım yapmasını mecburi.
Uruguay: Uruguay’da vatandaşlık için yatırım yapmaya gerek yok. 1200 dolar aylık kazancı olanlara. 3 yıllık geçici oturum izni, 3 yıl sonunda da vatandaşlık hakkına sahip oluyorsunuz.
"ASYA'YA GİDİN"
Emlak Konut GYO Genel Müdürü Murat Kurum, ekonomileri petrole dayalı ülkelerde sıkıntının devam etmesi beklendiğini belirterek, konut satışlarında alternatif pazar olarak Çin, Hindistan gibi ülkelere tanıtım çağrısı yaptı. İstanbul’da son 4 yıldır en önemli yabancı konut alıcısının Körfez ülkelerinden olduğunu belirten Kurum, ancak petrole dayalı ekonomilerin gelir azalışının vatandaşların taleplerine de yansıyacağına vurgu yaptı. Kurum, “Orta vadede biz konut geliştiricilerinin dikkate alması ve çözüm üretmesi gereken bir husus alternatif pazarlarla çözülebilir. Bu alanda da mesela büyümesi katlanan Çin, Hindistan, Endonezya, Malezya gibi Asya ülkelerinin vatandaşlarının katkı yapacağını düşünüyorum. Müteahhitlerimiz bu bölgelere yönelik de stratejilerini geliştirmeli” diye konuştu.