Uzun süredir piyasa ve ekonomi gözlemcisi olan Ed Yardeni, mevcut küresel hisse senedi satışlarının, o dönemde yatırımcıların korkularına rağmen ekonominin bir gerilemeyi önlediği 1987 çöküşüne bazı benzerlikler taşıdığını söyledi.
Bloomberg Televizyonu'nun Bloomberg Gözetim programında Yardeni, "Bu, şu ana kadar 1987'yi çok anımsatıyor" dedi. "Borsada bir çöküş yaşadık - bunların hepsi temelde bir günde gerçekleşti - ve o zaman yaşanan bu düşüşün arkasında resesyona girildiği veya resesyona girmek üzere olduğumuza dair endişeler yatıyordu. Ve bu resesyon riski hiç gerçekleşmedi. Bunun gerçekten daha çok piyasanın iç yapısıyla ilgisi vardı.”
Hisse senetlerindeki mevcut düşüşün nedenleri arasında, diğer varlıklara yatırım yapmak için Japon yeninin sıfıra yakın finansman maliyetinden yararlanan pozisyonların çözülmesi de yer alıyor. Sözde taşıma ticareti, Japonya Merkez Bankası'nın geçen hafta faiz artırımı ve daha fazla hamle düşünme taahhüdü nedeniyle baltalandı. Yatırımcılar aynı zamanda büyük ABD teknoloji şirketlerine yönelik bahislerin de çözüldüğüne dikkat çekti.
Yardeni Research'ün başkanı Yardeni, iç pazar dinamikleri konusunda 1987'de olduğu gibi "burada da aynı şeyin olduğunu düşünüyorum" dedi. "Bu satışların çoğunun bu taşıma ticaretinin gevşemesiyle ilgisi var."
Tarihsel durumda, dönemin Fed Başkanı Alan Greenspan faiz oranlarını düşürdü ve finansal sisteme likidite pompaladı. Yardeni, para politikası yapıcılarının mevcut duruma tepki vereceğini tahmin ettiğini ancak acil bir faiz oranı hamlesi öngörmediğini söyledi.
Kredi riski
ABD borsaları Pazartesi günkü Wall Street seansının ortasında kayıplarını azaltmadan önce, "Bu küresel bir finansal paniğe dönüşüyor ve merkez bankalarının buna yanıt vermesini bekleyebileceğimizi düşünüyorum" dedi.
S&P 500 endeksi New York'ta, günün erken saatlerinde yaklaşık %4,3 kadar düştükten sonra öğle saatlerinde yaklaşık %2,3 oranında düşüş yaşadı. Japonya'nın Topix Endeksi yüzde 12'den fazla düştü.
Tarihe Kara Pazartesi olarak geçen 19 Ekim 1987 tarihinde yaşanan borsalardaki sert düşüş sırasında neler olmuştu?
-19 Ekim 1987'de dünya borsalarının kısa bir zaman zarfında büyük değer kayıpları yaşaması sonucunda o güne Kara Pazartesi ismi verilmiştir. Düşüş Hong Kong borsasında başladı, zaman farklarıyla sırasıyla düşüşleri Avrupa borsaları ve ABD izledi. Gün sonunda Dow Jones Borsası 508 puanlık düşüşle %22.6 değer yitirdi. Ekim ayı sonunda Hong Kong borsası %45.8, Avustralya'da %41.8, İspanya'da %31, Birleşik Krallık'ta %26.4, ABD'de %22.68, Kanada'da %22.5 değer kaybederken, Yeni Zelanda'da %60'lık düşüşün geri alınması yıllar aldı.
Kara Pazartesi, bir günde borsaların tüm zamanların en çok değer yitirdiği gündür.-
Yardeni, politika yapıcıların ilk tepkisinin "ABD ekonomisine ilişkin endişeleri azaltmak" ve Fed'in genişleme döngüsüne 50 baz puanlık faiz indirimiyle başlama potansiyeline karşı geri adım atmak olabileceğini söyledi. "Ama biliyorsunuz, Cuma ve bu sabahki vadeli satışlar gibi önümüzdeki birkaç gün içinde merkez bankasının likidite sağlama moduna geçeceğini düşünüyorum ve bu pekala 50 baz puanlık bir indirim anlamına gelebilir." dedi
Yardeni, tehlikenin, piyasalardaki düşüşün kendi kendini beslemesi ve kredi krizine dönüşmesi olduğunu söyledi. Beklentisinin bu olmadığını vurgulayarak, "Bu taşıma ticaretinin gevşemesinin bir tür finansal krize dönüşmesi ve bunun da durgunluğa yol açması düşünülebilir" dedi.
(Yardeni taşıma ticareti ile Japonya'da sıfır faizle kredi alan yatırımcıların, paralarını yurt dışındaki hisse senetlerine ve tahvillere taşımalarını kast ediyor.)
Cuma günkü beklenenden zayıf ABD istihdam raporundan sonra bile "İşgücü piyasası hala iyi durumda" değerlendirmesinde bulundu. Temmuz verileri istihdam artışlarında belirgin bir yavaşlama ve işsizlik oranında beklenmedik bir yükseliş gösterdi; bu da Fed'in faiz oranlarını yirmi yılı aşkın süredir en yüksek seviyesinden düşürme konusunda eğrinin gerisinde olabileceği endişesini artırdı.
"ABD ekonomisi hâlâ büyüyor, hizmet ekonomisinin iyi gittiğini düşünüyorum" dedi. "Sonuç olarak, bunun piyasada durgunluğa dönüşen bir şeyden çok teknik bir sapmaya dönüşeceğini düşünüyorum."
Yardeni, 1980'lerde "tahvil kanunsuzları" terimini türetmesiyle ünlüydü; yatırımcıların, mali gidişatla ilgili endişelerden dolayı faiz oranlarını artırarak politika yapıcıların tartışmalarını şekillendirme potansiyeline atıfta bulunuyordu.