2016 yılının ilk 3 ayında ekonominin durumunu en iyi yansıtan gösterge milli gelir göstergesi.

Geçen hafta sonu yayınlanan yılın ilk 3 ayına ait milli gelir rakamlarından öğrendik ki, halkın tüketimi yüzde 6.9, devletin tüketimi yüzde 10.9 artınca, yılın ilk 3 ayında yüzde 4.8 büyümüşüz.

Büyüme, üretime dayanır. Üretim artınca ekonomi büyür. Üretimin artması ise talebe bağlıdır. Talep; (1) İç talep ve (2) Dış talep-İhracat diye ikiye ayrılır. Yılın ilk 3 ayında dış talep - ihracat artmadı. İhracatta yüzde 6.2 gerileme var.

Ama iç talep o kadar çok arttı ki, bu sayede beklenenin üzerinde bir büyüme gerçekleşti.

Yılın ilk 3 ayında tarımda üretim artışı yüzde 2.7 oranında. Sanayide üretim artışı yüzde 5.9 gibi yüksek bir oranda oldu. Daha önce yayınlanan Sanayi Üretim Endeksi de yılın ilk 3 ayında sanayi üretiminde yüzde 5.6 artışı işaret etmişti.

Borsa şirketleri nasıl?

Yılın ilk 3 ayında talepte görülen artış ve sanayi üretimde görülen artış acaba Borsa Şirketleri’ne nasıl yansıdı?

Milliyet Ekonomi’nin Borsa Yazarı Zeynep Aktaş’a sordum. O da zahmet edip benim için iki bölümlü bir tablo hazırladı.

Tabloyu yazının altında bulacaksınız. Tablonun ilk bölümünde, Borsa’da hisse senedi işlem gören 12’si perakendeci, 7’si toptancı 19 “Ticaret Şirketi”nin ,ikinci bölümünde ise 163 imalat sanayi şirketinin 2016 yılının ilk 3 ayındaki faaliyet sonuçları veriliyor.

Cari fiyatla verilen satış rakamlarını değerlendirirken, 2015 yılının aynı dönemine göre tüketici fiyatlarının ortalama yüzde 8, yurtiçi üretici fiyatlarının ortalama yüzde 5 oranında arttığını dikkate almakta yarar vardır.

Ticarette % 10 artış

Borsada hisse senedi işlem gören perakende satış yapan şirketler, ülkenin en büyük zincir mağazaları.

2015 yılının ilk 3 ayında toplam satışlarında cari fiyatla yüzde 10 artış var. Satışların maliyeti yüzde 9.6 oranında. Faaliyet kârları çok düşük. Net kârları satış gelirinin yüzde 1.06’sı. Öz sermayelerinin yüzde 2.1’i kadar kâr edebilmişler.

Aslında ticaret şirketlerinde cironun büyük bölümü ile kârın tamamına yakını tek bir perakendeci market zincirine ait. Kalan 11 perakendeci şirketin 6’sı zararda. Beşinin çok az kârı var.

Toptan ticaret yapan 7 şirketten doğru dürüst kâr edenler otomotiv ve ilaç sektöründe olan şirketler.

Bir yıl önceye göre perakende ve toptancı şirketlerin toplam borçlarında yüzde 25 artış var. Borçlar satış gelirlerinin yüzde 133’e, öz sermayenin yüzde 272’sine ulaşmış durumda.

Sanayide artış % 9.8

Borsada hisse senedi işlem gören 163 sanayi şirketinde satış gelirleri 2016 yılının ilk 3 ayında, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 9.8 oranında, satılan malların maliyeti ise yüzde 9.4 oranında artmış durumda.

Sanayi şirketlerinde satış gelirlerine göre kârlılık yüzde 6.0 oranında. Net kâr öz sermayenin yüzde 3.1’i oranında.

Sanayi şirketlerinin toplam borçları bir yılda yüzde 16 oranında artarak öz sermayenin yüzde 140’ına yükselmiş. Toplam borç satış gelirlerinin yüzde 274’ü büyüklüğünde.

Toplam borçlar kadar toplam varlıklar da artıyor ama, borç artışı satışlardaki artışın üzerinde.

Borsa şirketleri kârsız

Ticaret şirketlerinin ve sanayi şirketlerinin de net kârlarının düşüklüğü, önce ekonominin sonra borsanın ciddi sorunudur.

Öz sermaye kâr getirmiyor ise, ticarete ve sanayiye girişler yavaşlar ve durur. Ticarette yüzde 2, sanayide yüzde 3 ortalama öz sermaye kârlılığı çok düşük kârlılıktır. (İşte bunun için tüccar ve sanayici gayrimenkulcü oluyor.)

Borsa endeksi iniyor, çıkıyor. Spekülatörler inişe, çıkışa dayalı para kazanmak için borsada kalıyor.

Ama borsada esas olan, şirketlerin kârlılığıdır. Şirketler kâr edecek ki, birikimler Borsa’ya aksın. Sermaye, özellikle küçük birikimcinin tasarrufu borsaya “temettü” için gelir.

Burada verilen rakamlar borsa şirketlerinin ortalama rakamları. Tabii ki, çok başarılı olan ve ortalamanın üzerinde kâr sağlayan şirketlerimiz var. Ama borsa şirketlerinin genel durumunun pek parlak olmadığı görülüyor.