borsatek.com - Yaklaşık 40 yıldır "dünyanın fabrikası" olan Çin'in bu özelliği, Çinli firmaların tedarik zincirlerini ülkeden çıkarma eğilimi nedeniyle yakında değişebilir. 

Batılı ülkeler, eski ABD Başkanı Donald Trump'ın Çin'e karşı ticaret savaşı başlatmasının ardından, 2018'den beri üretim yeri seçiminde Çin'i ikinci plana atarken, Çinli şirketler de şimdi aynı yolu izliyor.

Çinli üreticiler, anakaradan tüm üretimi taşımıyorlar. Ancak ABD ile yaşanan gerginlikler gibi jeopolitik riskler ve yükselen maliyetler, Çinli şirketlerin alternatifler aramalarına neden oluyor. 2023'te nüfusu Çin'i geçmesi bekelnen Hindistan'ın yanı sıra tedarik zincirlerinin büyük bir bölümü Vietnam, Tayland, Malezya ve Endonezya gibi Güneydoğu Asya ülkelerine doğru kayıyor.

İşte bu tedarik zincirlerinin taşındığı altı ülke:

Hindistan ve Bangladeş

Hindistan ve Bangladeş, geniş arazileri ve genç nüfusları nedeniyle Çinli üreticiler için çekici üretim üsleri durumunda. Çinli üreticiler için Hindistan ve Bangladeş gibi Güney Asya ülkeleri, geniş arazileri ve genç nüfusları nediniyle yeni üretim yeri arayışında başlıca adaylar. Hindistan, özellikle Çin'den çeşitlenmek isteyen uluslararası üreticiler için alternatif olarak konumlandırırken, aynı zamanda Hindistan pazarını hedefleyen Çinli şirketleri de çekmeye çalışıyor.

Hindistan'da zaten üretim tesisleri işleten Çinli firmalar arasında akıllı telefon üreticisi Oppo ve Vivo ile otomobil üreticisi SAIC bulunuyor.

Büyük bir giyim üreticisi olan ve Çin'den 770 milyon dolarlık doğrudan yatırım çeken Bangladeş ise düşük üretim maliyetleri nedeniyle Çinli üreticiler için oldukça cazip bir ülke. Pandemi ve jeopolitik gerginlikler yoğunlaşmadan önce bile Bangladeş'te üretim kurmak cazipti, çünkü Çin'deki ücretler artıyordu. Bangladeş'te bir işçinin ortalama aylık maaşı 120 dolar civarında iken, Çin'in güneyindeki üretim merkezi Guangzhou'da bir fabrika işçisinin aldığı maaş 670 dolar civarında. 

Tayland 

Güneydoğu Asya'nın ikinci büyük ekonomisi olan Tayland, otomobil ve elektronik üretiminde önemli bir merkez Güneydoğu Asya'nın ikinci büyük ekonomisi olan Tayland, otomobil parçaları, araçlar ve elektronik üretiminde değer zincirinde yükseliyor ve Sony ve Sharp gibi çok uluslu şirketler burada üretim tesisleri kuruyor.

Çinli şirketler de tedarik zincirlerinin bir kısmını Tayland'a taşıdılar. Şanghay merkezli JinkoSolar gibi güneş paneli üreten şirketler, düşük maliyetlerden ve jeopolitik gerginliklerden kaçınmak için üretimlerini adaya taşıyorlar. Çinli otomobil parçaları üreticileri de, Çin'e fazla güvenmekten çekinen ve jeopolitik gerginlikler nedeniyle endişelenen yurtdışındaki müşterilerin baskısıyla Tayland'a geliyor, 

Vietnam, Çinli güneş paneli üreticilerinden büyük ilgi görüyor

Çin'in ekonomisi üç yıllık sıkı COVID-19 kısıtlamalarının ardından yeniden canlanırken, Vietnam'da Çinli şirketlerin sayısı hızla artıyor.

Endonezya ve Malezya ise elektronik ve yarı iletken üretimi için önemli merkezler haline gelmiş durumda. Son yıllarda, bu iki ülke  elektronik ve yarı iletken üretimi için önemli merkezler haline geldi. Hem düşük maliyetler hem de coğrafi yakınlık, bu ülkeleri Çinli üreticiler için cazip kılıyor.

Meksika, büyük pazarın hemen yanı

Çinli şirketler için Meksika, Kuzey Amerika pazarında önemli bir üretim üssü haline geliyor.
Özellikle ABD'nin önemli bir tüketici pazarı olduğu düşünüldüğünde Meksika, Çinli üreticiler için taşınma konusunda başlıca bir yer olmaya yolunda ilerliyor. .

Kearney danışmanlık şirketi, 13 Nisan'da yayınladığı 2022 Reshoring Endeksi raporunda şu ifadeleri kullandı: "ABD'li müşterilerine hizmet vermek için Meksika'da nihai ürünler üreten Çinli şirketlerin sayısı artıyor. Bunu, kendilerini ABD ve Çin ilişkilerinin daha da kötüleşmesine karşı korumak için yapıyorlar." Kearney'in raporuna göre, orijinal ekipman üreticilerine (OEM) hizmet veren ikinci ve üçüncü seviye Çinli tedarikçiler de Meksika'ya geliyor.

Çin'de üretilen ürünlere ABD'nin uyguladığı yüksek gümrük tarifeleri, enerji fiyatlarındaki artışa paralel yükselen navlun maliyeti gibi faktörler, Meksika'da üretim yapıp ABD'ye ihracat yapan Çinli şirketlere avantaj sağlıyor.

Polonya

Avrupa'da ise Polonya gibi ülkeler, Çin'in özellikle elektrikli araçlar için Avrupa'ya açılmasına fırsatlar sunuyor. Avrupa otomobil üreticilerine tedarik sağlayan Çinli otomobil parçaları üreticileri de yurtdışında fabrika alanları arıyor.

Örneğin Ningbo merkezli otomobil parçaları şirketi Minth, Eylül 2022'de Polonya'da bir fabrika inşa etmeye başladı.
Minth'in operasyonlar müdürü Liu Yanchun, Şubat ayında Şanghay'da düzenlenen bir etkinlikte söylediği sözler bu açıdan önemli: ""Son zamanlarda ters küreselleşme eğilimi gördük, elimizde oynayacak çok kartımız var ve asla köşeye sıkıştırılmayacağız."

Efsanevi yatırımcı Warren Buffet'ın desteklediği Shenzhen merkezli elektrikli araç üreticisi BYD, Avrupa'da ilk elektrikli araç fabrikası kurmayı planlıyor. BYD'nin İcra Kurulu Başkan Yardımcısı Stella Li, Şubat ayında Bloomberg'e şunları söylemişti: "Gelecek planlarımızı görmek için fizibilite çalışmaları yapıyoruz." Elektrikli araç üreticisi BYD, belirli ülkeler üzerinde karar kılmamış olsa da, 2022 sonlarında kıtadaki satışlarını genişletme planlarını duyurmuştu.

Sonuç olarak, artan maliyetler ve jeopolitik riskler nedeniyle, Çinli şirketler üretimlerini çeşitlendirmeye çalışıyor ve alternatif yerler arıyorlar. Bu süreçte, Hindistan, Bangladeş, Tayland, Vietnam, Meksika ve Polonya gibi ülkeler, Çinli üreticiler için cazip üretim üsleri olarak öne çıkıyor. Bu tür değişiklikler, küresel tedarik zincirlerinin gelecekte nasıl şekilleneceği ve dünya ekonomisindeki dengelerin nasıl etkileneceği konusunda önemli ipuçları sunuyor.