Doların hem dünyanın dört bir yanındaki merkez bankalarında rezerv para birimi olarak hem de küresel ticaretin ezici bir yüzdesinde kullanılan para birimi olarak yakında rakip bir para birimi tarafından yerinden edilebileceği konuşuluyor.

Tesla CEO'su Elon Musk gibi sesini yükselten gözlemciler, Çin gibi ülkelerin doların yerini alacak önlemler almasıyla birlikte dolarsızlaşma tehdidinin gerçek olduğu konusunda uyarıda bulundular.

Ancak Insider'a konuşan üç ekonomiste göre, bu çabalar çoğunlukla sonuç vermiyor ve doların yakın zamanda bir rakibi tarafından devrilmesi ihtimali çok düşük.

Business Insider'ın haberine göre "dolar kıyamet tellalları" tarafından yaygın olarak öne sürülen beş efsane:

1. Merkez bankaları doları rezerv para birimi olmaktan hızla çıkarıyor

Doların küresel rezerv para birimi olarak kullanımı aslında yıldan yıla sabit kalmıştır ve dolar rezervlerindeki küçük düşüşlere rağmen dolar hala dünya merkez bankaları arasında açık ara en büyük rezerv para birimidir.

Uluslararası Para Fonu verilerine göre ABD, 2021'in dördüncü çeyreğinde kaydedilen %54,8'lik orana kıyasla 2022'nin dördüncü çeyreğinde döviz rezervlerinin %54'ünü oluşturdu. Geçen yılın dördüncü çeyreğinde rezervlerin yaklaşık %19'unu oluşturan Euro ve sadece %5'ini oluşturan Japon Yeni ile birlikte Dolar rezervleri diğer tüm rezerv para birimlerinin hacmini hala gölgede bırakıyor.

Kyriba'nın piyasa stratejisi müdürü Bob Stark'a göre bunun nedeni doların yerinin değiştirilmesinin çok zor olması. Stark'a göre bir para birimi güvenli olarak kabul edildiğinde, sismik bir ekonomik değişim olmadığı sürece ülkeler alışkanlıkla o para birimini tercih edecek.

Stark sözlerinin devamında şöyle konuştu: "Sadece bir kuruluş olarak milyonlarca ya da milyarlarca dolarlık bir işlem yapıyorsanız ya da nakit paranızı bir yere park etmek istiyorsanız ve mümkün olduğunca dayanıklı olmasını istiyorsanız, muhtemelen ABD dolarını seçeceksiniz çünkü para birimleri arasında en az değişken olanı. İşte bu kadar."

2. Dolar küresel ticarette en önemli para birimi olma konumunu kaybediyor

Bu iddia da verilerle desteklenmiyor. Uluslararası Ödemeler Bankası verilerine göre, Nisan 2022 itibariyle her gün gerçekleşen 7,5 milyon döviz işleminin 6,6 milyonunda ABD doları en az bir tarafı oluşturuyor; bu da tüm küresel ticaretin %88'inde ABD dolarının rol oynadığı anlamına geliyor.

Boston Üniversitesi'nde piyasa profesörü olan Jay Zagorsky Insider'a verdiği demeçte, bazı ülkelerin doları kullanmaktan kaçınmak için yoğun çaba sarf etmesine rağmen bu rakamın son birkaç on yıldır nispeten sabit kaldığını söyledi.

Zagorsky, "Son 35 yıldır dolar payı değişmedi, bence siyasi söylemlerin miktarı muazzam derecede arttı, ancak insanların eylemleri değişmedi."

3. Çin'in yuanı dolar için en büyük tehdit

Çin yuanı, özellikle dolarla karşılaştırıldığında, küresel ekonomide küçük bir role sahiptir. IMF'nin 2022 tarihli bir raporuna göre yuan geçen yılın dördüncü çeyreğinde tüm döviz rezervlerinin %2'sini oluşturuyordu ve bunun neredeyse üçte biri Rusya'nın elindeydi.

BIS, yuan'ın geçen yıl tüm döviz işlemlerinin sadece %7'sinin bir tarafında kullanıldığını da belirtti.

Çin ise, diğer ülkelerle yuan cinsinden işlem yapmak üzere anlaşmalar yapmak ve Rusya'ya milyarlarca dolarlık kendi para birimini satmak gibi yollarla ekonomisini dolarsızlaştırma çabalarına girişti. Ancak Zagorsky, dolarsızlaşma çabalarının daha küçük ekonomiye sahip ülkelerden gelmesi nedeniyle bunun doların küresel piyasalardaki genel hakimiyeti üzerinde küçük bir etkisi olduğunu söyledi.

4. Dolara yakında başka bir para birimi rakip olabilir

Dolardan arındırma çabaları devam etse bile, bir para biriminin hakimiyetinin sona ermesi uzun zaman alıyor - çünkü insanlar nakitlerini park edecek güvenli bir yer arıyorlar.

Stark, Çin ve müttefikleri arasındaki ilişkilere atıfta bulunarak, "Bu ilişkiler iğneyi çok küçük bir miktar oynatacak" dedi.

Dolar rezervlerinin yüzdesi düşmüş olsa da, küresel dolar rezervlerinin %12 daha düşmesinin yaklaşık 24 yıl alacağını tahmin ediyor. Ve bu senaryoda bile dolar, diğer tüm para birimlerinin rezervlerini geride bırakacak.

Boston Üniversitesi'nde ekonomi profesörü olan Perry Mehrling, bugün dolar karşıtı konuşmaların çoğunun, doların yakın zamanda meydan okuma riski altında olmasından değil, para birimleri dolardan daha düşük değerde olan diğer ülkelerin hoşnutsuzluğundan kaynaklandığını düşünüyor.

Mehrling, örneğin, Batılı ülkelerin Rusya'yı uluslararası finansal iletişim sistemi SWIFT'ten koparmasının ardından artan dolarsızlaştırma çabalarına işaret ederek, bunun doların silah haline getirilebileceği korkularını tetiklediğini söyledi ve ekledi:

"Uluslararası para hiyerarşisinin en altında yer almaktan duyulan bu hoşnutsuzluk [dolarsızlaşmaya] bir odak noktası sağlıyor, çoğunlukla pek bir işe yaramıyor."

5.Doların hakimiyetinin sona ermesi ABD ekonomisi ve hisse senetleri için felaket olur

Ekonomistler, doların rakip bir para birimi tarafından yerinden edilmesinin ABD ekonomisi üzerinde muhtemelen çok fazla etkisi olmayacağını söyledi.

Mehrling'e göre, dolarsızlaşmanın etkileri büyük ölçüde ABD finans ekosisteminden kopuk olan yabancı bankaların bilançolarında ortaya çıkıyor.

Mehrling "Bu doğrudan Amerika Birleşik Devletleri'ne giden boru hattıyla bağlantılı değil," dedi. "Bu, yerel sistemi batıracak bir şey değil." şeklinde konuştu.

Stark, dolardaki bir düşüşün yabancı kurumları ABD Hazine bonolarına ve Hazine tahvillerine yatırım yapmaktan caydırabileceğini, ancak bunun muhtemelen ABD ekonomisinin farklı bir finansman kaynağı bulması gerektiği anlamına geleceğini söyledi. Ekonomik büyüme açısından ise çok fazla bir değişiklik olacağını düşünmüyor.