Merkez Bankası Para Politikası Kurulu (PPK), Ocak ayında tüketici fiyatlarının yüzde 1.98 oranında artmasında, yıllık enflasyonun yüzde 7.75'e yükselmesinde gıda fiyatları, vergi ayarlamaları ve döviz kuru hareketlerinin etkili olduğunu vurguladı. Çekirdek enflasyon göstergelerinin temel mal kaynaklı olarak yükseldiğine dikkat çeken Kurul, hizmet enflasyonunun ise göreli olarak ılımlı seyrini koruduğunu vurguladı. 

Merkez Bankası, 18 Şubat tarihli Para Politikası Kurulu toplantı özetini yayımladı. Gıda grubunda yıllık enflasyon yüzde 10.89’a yükseldi. İşlenmemiş gıda grubunda Ocak ayında taze meyve-sebzenin yanı sıra diğer ürün fiyatlarında da yüksek oranlı bir artış kaydedildi. Böylece, geçen yıldaki yüksek baza karşın işlenmemiş gıda yıllık enflasyonu artış kaydetti. İşlenmiş gıda grubu fiyatları ise genele yayılan artışlarla yüzde 1.42 oranında yükseldi ve grup yıllık enflasyonu yüzde 8’e çıktı.

Ocak ayında uluslararası petrol fiyatlarındaki düşüşe karşın Türk lirasında gözlenen değer kaybı paralelinde artan yurt içi akaryakıt fiyatlarına bağlı olarak enerji fiyatları yükselmiştir. Alkollü içecekler ve tütün ürünleri grubunda ise ÖTV ayarlamasına istinaden tütün ürünleri fiyatlarında yüzde 7,4 oranında artış kaydedildi. Hizmet fiyatları Ocak ayında yüzde 0.93 oranında arttı ve grup yıllık enflasyonu yüzde 8 seviyesindeki seyrini korudu. Bu dönemde mevsimsellikten arındırılmış veriler hizmet grubu enflasyonunun ana eğiliminde sınırlı bir artışa işaret etti. Temel mal grubu yıllık enflasyonu ise yaklaşık 1 puanlık artışla yüzde 7.12’ye yükseldi.

Bu gelişmede, Türk lirasındaki değer kaybının yansımaları ve otomobil fiyatlarındaki ÖTV artışı ile yükselen dayanıklı tüketim malları fiyatları belirleyici oldu. Diğer taraftan, giyim grubunda yıllık enflasyon azalış eğilimini sürdürdü. Türk lirasında Aralık ayının ikinci yarısından itibaren gözlenen değer kaybının Ocak ayından itibaren fiyatlara yansımaya başlamasıyla birlikte temel mal grubu fiyatları ivmelendi. ÖSon dönemde enflasyon görünümü ve beklentilerde gerçekleşen bozulmayı dikkatle takip eden Kurul, yakın dönemde yapılan vergi ayarlamalarına, döviz kuru hareketlerinin etkilerine ve gıda fiyatlarındaki olumsuz seyre bağlı olarak enflasyon göstergelerinin bir süre daha yüzde 5 hedefinin üzerinde seyredeceğini tahmin etti.

Enflasyondaki artışın nedenleri

Toplantı özetinde Ocak ayında tüketici fiyatlarının yüzde 1.98 oranında arttığı, yıllık enflasyonun yüzde 7.75’e yükseldiği vurgulanarak, bu gelişmede gıda fiyatları, vergi ayarlamaları ve döviz kuru hareketleri etkili olurken çekirdek enflasyon göstergeleri temel mal kaynaklı olarak yükseldi. Hizmet enflasyonu ise göreli olarak ılımlı seyrini korudu.
Son dönemde açıklanan veriler yılın dördüncü çeyreğinde yurt içi nihai talebin ılımlı artış eğilimini sürdürdüğüne işaret etti. Yakın dönemde sert dalgalanmalar gösteren sanayi üretim endeksi Aralık ayında Kasım ayı seviyesinde gerçekleşti. Ancak dönemlik bakıldığında son çeyrekte sanayi üretimi bir önceki çeyreğe göre 2012 yılı başından itibaren görülen ortalama büyüme oranına yakın şekilde ılımlı bir artış sergiledi.

İhracatta büyüme eğilimi sürüyor

Yılın son çeyreğinde özel tüketim talebindeki ılımlı seyir devam etti. Tüketim malları üretimi ve ithalatı yılın son çeyreğinde bir önceki çeyreğe kıyasla artış kaydetti. Dördüncü çeyrek genelinde otomobil ve beyaz eşya satışları bir önceki çeyrek ortalamalarının bir miktar altında gerçekleşse de yüksek seviyelerini korudu. Yatırım talebi ise son çeyrekte daha olumlu bir seyir izledi. Sermaye malları üretimi yılın dördüncü çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre ılımlı bir artış kaydetti. Ana eğilime ilişkin göstergelerden taşıt hariç sermaye malları üretimi ise toplam sermaye mallarına kıyasla daha güçlü bir artış gösterdi. Benzer şekilde, sermaye malları ithalatında da artış gözlendi.

Veriler ihracatın ılımlı büyüme eğilimini son çeyrekte de koruduğunu gösterdi. Nitekim altın hariç ihracat miktar endeksi son çeyrekte bir önceki çeyrek ortalamasına kıyasla arttı. PMI göstergelerinin işaret ettiği küresel ölçekteki toparlanma ve dünya ithalat talebindeki canlanma bu artışta etkili oldu.

Tüketici güveninde zayıflama

Son dönemde yurt içi kaynaklı belirsizlik artışı neticesinde tüketici güveninde belirgin düşüşler gözlendi. Aynı dönemde otomobil satışlarında da Ocak ayında önemli bir yavaşlama söz konusu oldu. Ayrıca, tüketici kredilerinde daha belirgin olmak üzere kredi büyüme hızları kademeli bir yavaşlama eğilimine girdi. Diğer taraftan, Ocak ayında İktisadi Yönelim Anketi’ndeki yatırım ve istihdam eğilimi bir miktar zayıflamakla birlikte ılımlı seviyelerini korurken, PMI yeni sipariş ve üretim göstergelerinde ise olumsuz bir görünüm oluşmadı. Bu bilgiler ışığında, Kurul, 2014 yılı ilk çeyreğinde özel kesim yurt içi nihai talebinin ivme kaybedebileceği değerlendirmesinde bulundu. 

Mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranları 2013 yılı Kasım döneminde değişim göstermedi. Bu dönemde gözlenen istihdam artışı daha çok hizmet sektöründen kaynaklandı. 2013 yılı genelinde durağan seyreden inşaat istihdamı bu dönemde artarken, sanayi istihdamı görece zayıf görünümünü sürdürdü. Öncü göstergeler istihdamda ek bir kötüleşme sinyali vermemekte ve ılımlı istihdam artışına işaret etti. Yurt içi talepte yavaşlama öngörüsü de veri alındığında, 2014 yılında işsizlikteki eğilimin bir miktar yukarı yönlü olduğu değerlendirildi. Küresel iktisadi toparlanmanın beklentilerin altında kalması ve iç belirsizlikler önümüzdeki dönemde yatırım ve istihdam artışını sınırlayabilecek unsurlar olarak değerlendirildi. 

Kredi büyüme hızı düşüyor

Kurul, sıkı para politikası duruşunun, alınan makro ihtiyati önlemlerin ve zayıf seyreden sermaye akımlarının etkisiyle kredi büyüme hızlarının kademeli bir yavaşlama eğilimine girdiğine dikkat çekti. Özellikle alınan makroihtiyati tedbirler sonucunda tüketici kredilerinin büyüme hızında göreli olarak daha hızlı bir yavaşlama eğilimi görülebileceği ifade edildi. Ayrıca yakın dönemde yaşanan belirsizliklerin de etkisiyle yılın ilk çeyreğinde özel kesim talebinde bir yavaşlama gözlenebileceği değerlendirildi. 2014 yılı ilk çeyreğine dair açıklanan veriler de özel kesim yurt içi nihai talebinin ivme kaybedebileceğini gösterdi.

Cari açık düşecek

Yakın dönem verileri ihracatın ılımlı büyüme eğilimini sürdürdüğünü ve altın hariç cari işlemler dengesindeki iyileşme eğiliminin devam ettiğini gösterdi. Kurul, bu çerçevede, yurt dışı talepteki toparlanmanın ve özel kesim yurt içi nihai talebindeki yavaşlamanın da etkisiyle, net ihracatın büyümeye yaptığı olumlu katkının yıl içinde artacağını değerlendirdi. Bu artış yurt içi nihai talepteki ivme kaybının büyüme üzerindeki olumsuz etkilerini de sınırlandırılabilecek. Ayrıca özellikle tüketici kredileri büyüme hızında gözlenen yavaşlama eğiliminin cari açıktaki dengelenme sürecini destekleyeceği değerlendirildi. Kurul bu gelişmeler sonucunda 2014 yılında cari işlemler açığında belirgin bir iyileşme gözleneceğini tahmin etti.

Dövizdeki hareket enflasyon riskini artırdı

2013 yılı ikinci yarısında gıda fiyatlarındaki yüksek seyrin ve yurt dışı belirsizlikler sonucunda Türk lirasında yaşanan değer kaybının etkisiyle enflasyon artış gösterdi ve çekirdek enflasyon göstergeleri ile enflasyon beklentilerinde bozulmalar yaşandı. Yakın dönemde de yurt dışı kaynaklı belirsizliklerin devam etmesi ve ayrıca yurt içi kaynaklı belirsizliklerin artması sonucunda ortaya çıkan ek döviz kuru hareketleri enflasyonun uzun bir süre hedefin belirgin olarak üzerinde seyretmesi riskini artırdı. Ayrıca yakın dönemdeki vergi ayarlamaları ve gıda fiyatlarındaki olumsuz seyrin devam etmesi enflasyon görünümündeki bozulmayı artıran diğer unsurlar oldu.

Sıkı duruşa devam

Toplantı özetinde, Kurul son dönemde enflasyon görünümünde ve beklentilerinde gözlenen bozulmayı dikkatle takip ettiği bildirildi. Özete göre Kurul, enflasyonu olumsuz etkileyen faktörlerin etkisiyle enflasyon göstergelerinin bir süre daha yüzde 5 hedefinin belirgin olarak üzerinde seyredeceği tahmin etti. Kurul, bu gelişmeler karşısında, orta vadede fiyat istikrarının bozulmasına izin vermeyeceğini vurguladı ve bu doğrultuda 28 Ocak 2014 tarihli ara toplantısında, enflasyon beklentilerindeki ve fiyatlama davranışlarındaki bozulmanın kontrol altına alınması için güçlü ve önden yüklemeli bir parasal sıkılaştırmaya gitti.

Alınan bu karar sonrasında oluşan para politikası duruşunun enflasyon beklentilerini kontrol altına almakta yeterli olacağı değerlendirildi. Kurul, enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar para politikasındaki sıkı duruşun süreceğini belirtti ve gerekli görüldüğü takdirde likidite politikasında ilave sıkılaşmaya gidilebileceğini ifade etti.