Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'nın (TCMB) net uluslararası rezervlerinde 2002 yılından bu yana ilk defa negatif bir seyir gözlemlendi. Veriler, 18 Mayıs 2023 haftası sonunda net uluslararası rezervlerin -151.3 milyon dolar seviyesine indiğini gösteriyor. Önceki hafta, bu rezerv miktarı 2.33 milyar dolar seviyesindeydi, yani bir hafta içinde yaklaşık 2.5 milyar dolarlık bir kayıp yaşandı. Bu durum, döviz kurlarının artışı ve Merkez Bankası'nın kur korumalı mevduat için ek dönüşüm hedefini devreye alması ile birlikte değerlendirildiğinde, ekonomik tablonun gittikçe kötüleştiğini gözler önüne seriyor.

Yılın başından bu yana net uluslararası rezervlerde toplamda 27.7 milyar dolarlık bir düşüş yaşandı. 2002 yılında hesaplamaya başlanan bu rezervler, ilk 5 hafta negatif seyretmiş, daha sonra ise pozitif seyir izlemişti. Ancak, 18 Mayıs 2023 haftasında tekrar negatif bir seviyeye inen net uluslararası rezervler, 1 Şubat 2002 tarihindeki -2.03 milyar dolar seviyesinden bu yana ilk kez bu şekilde bir düşüş yaşadı.

Seçimlerin ilk turundan önceki haftada da 4.45 milyar dolarlık ciddi bir düşüş yaşayan net uluslararası rezervler, yılın başından itibaren geçen 20 haftanın 14'ünde gerileme gösterdi. Swap işlemlerinin dışında tutulan net rezerv miktarı ise geçen hafta -60.3 milyar dolara düştü; bu miktar bir önceki hafta -57.8 milyar dolar seviyesindeydi.

Merkez Bankası'nın toplam rezervleri ise, 18 Mayıs haftasında 3 milyar 537 milyon dolar azalarak 105 milyar 127 milyon dolardan 101 milyar 590 milyon dolara indi. TCMB verilerine göre, döviz rezervleri 60 milyar 412 milyon dolardan 58 milyar 825 milyon dolara, altın rezervleri ise 44 milyar 312 milyon dolardan 42 milyar 765 milyon dolara düştü. Bu durum, toplam rezervlerin 105 milyar 127 milyon dolardan, 101 milyar 590 milyon dolara gerilediğini ortaya koyuyor.

Net uluslararası rezervler nedir?

Net uluslararası rezervler, bir ülkenin Merkez Bankası tarafından yönetilen döviz ve altın rezervlerinin toplam değeridir. Genellikle, bir ülkenin dış dünya ile olan mali işlemlerinin düzgün bir şekilde yürütülmesini sağlamak ve döviz kurlarını stabilize etmek için kullanılır.

Net uluslararası rezervlerin hesaplanması genellikle üç ana bileşeni içerir:

1. Döviz rezervleri: Bu, Merkez Bankası'nın elinde bulundurduğu yabancı para birimlerini içerir. Genellikle, bu rezervler ABD Doları, Euro, İngiliz Sterlini gibi büyük ve uluslararası kabul görmüş para birimlerinden oluşur.

2. Altın rezervleri: Bu, Merkez Bankası'nın elinde bulundurduğu fiziksel altın miktarını içerir. Altın, ekonomik belirsizlik dönemlerinde genellikle güvenli liman olarak kabul edilir ve rezervlerin bir parçası olarak tutulur.

3. Özel çekme hakları (SDR) ve IMF'deki rezerv pozisyonu: Özel çekme hakları, Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından üye ülkelerine tahsis edilen bir tür uluslararası para birimidir. IMF'deki rezerv pozisyonu ise, bir ülkenin IMF'ye olan mali yükümlülüklerinden doğan kredi kullanma hakkını temsil eder.

Bu üç bileşenin toplamı, bir ülkenin brüt uluslararası rezervlerini oluşturur. Ancak, brüt rezervlerden, Merkez Bankası'nın kısa vadeli dış borçları ve bazı diğer yükümlülükler çıkarıldığında, net uluslararası rezervler elde edilir.

Yani, net uluslararası rezervler, bir ülkenin brüt uluslararası rezervleri ile yabancı varlıklara karşı kısa vadeli yükümlülüklerinin farkı olarak hesaplanır. Net uluslararası rezervler, bir ülkenin dış şoklara karşı dayanıklılığının bir göstergesi olarak kabul edilir. Bu nedenle, bir ülkenin net uluslararası rezervlerinin düşmesi genellikle döviz kurları üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olabilir ve ekonomik belirsizliği artırabilir.