Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşarı Fatih Dönmez, başta elektrik üreticileri olmak üzere tüm sektöre risk ve rekabet alanında uyarıda bulunarak, "Bir araya gelip fiyat, tedarik konuşamazsınız. Bir araya gelip birlikte arıza-bakım tarihlerine karar veremezsiniz. Konuşulmaya başlandığı anda toplantıyı terk etmeniz, kurumunuza gidip hukuk müşaviri aracılığı ile işlem başlatmanız gerekir. Yoksa toplantıda sessiz sessiz oturan birinin şirketine döndüğünde bilgi için bir diğer kişiye attığı 'şu fiyatlar konuşuldu' şeklinde ifadesi canınızı yakabilir.'' dedi.

Dönmez, 3. Enerji Ticareti ve Tedariği Zirvesi'nin (ISTRADE 2018) açılışında yaptığı konuşmada, piyasaların insanların tercih ve işlemlerinin sonucunun bütünü olduğu için insani özellikler yansıttığını ve her insan gibi piyasaların da farklı olgunluk seviyeleri olduğunu anlattı. 

Bu olgunluk seviyelerinin de tecrübelerle oluştuğunu belirten Dönmez, Türkiye enerji piyasalarının her yıl gelişerek farklı bir olgunluk seviyesinden geçtiğini söyledi. 

Enerji piyasalarında yıllar içinde birçok mekanizma geliştirildiğini anımsatan Dönmez, 5-10 yıl sonra belki beş tane endeks, iki ayrı piyasa takas fiyatı (PTF), onlarca doğalgaz kontratı, fiziksel teslim, aylık, mevsimlik, yıllık, elektrik kontratları olacağını aktardı.

"Bu kontratları geliştirmemize yardımcı olun" diyen Dönmez, şöyle devam etti:

"Nihai tüketiciye yönelik yeni iş modellerinde dijitalleşmenin getirdiği birleştirici ve işlem maliyetlerini azaltıcı etkisini değerlendirmemiz gerekir. Belki bu noktada nihai tüketicinin tek bir kimlik ile elektrik, petrol, doğalgaz ürünlerini tek bir servis üzerinden alınmasını Türkiye pazarı için düşünmeliyiz. Rekabet arttıkça kar marjı düşüyor, bu sebeple ürün birleştirme eğer enerji ve diğer mevzuatla aykırı değilse gündeme alınabilir. Bu ürünler hem tüketicinin hem de üreticinin ihtiyacını görebilmeli. Tüketiciler sabit, öngörülebilir fiyatlar istiyor. Üreticiler ise riskleri minimize edecek şekilde tüm maliyeti aynen tüketiciye yansıtmak istiyor. İşte bu noktada bir risk azaltıcı koruma mekanizması olarak toptancılar devreye giriyor. Aslında fiyattan çok beklentileri uzlaştırıyorlar. Tüketicinin güvenlik endişesi ile üreticinin riski yansıtma isteğinin ortası bulunuyor. Bu orta bulma konusu önemli. Son kaynak tedarik tarifesi kapsamında, yıllık tüketimleri 50 milyon kilovatsaat üzerindeki büyük tüketiciler artık normal düzenlenmiş tarifeden eskisi gibi yararlanamayacaklar. Özellikle büyük tüketicilerden bu yönde ciddi tepkiler de geldi ama orta uzun vadede sistemin yararına olacağını düşündüğümüz için bu uygulamayı destekledik. Artık büyük tüketicilerle üreticilerin ya da tedarikçilerin uzun dönemli ikili anlaşma yoluna gitmesi gerekiyor. Bunu uzun vadede piyasa dönüşümü için fırsat olarak düşünerek, ikili anlaşmaya gelen şirketlerle orta yolu bulun.''

Büyük tüketicileri rekabete aykırı olarak köşeye sıkıştırma girişimlerine seyirci kalamayacaklarını belirten Dönmez, piyasayı açarken, tüm tarafların başarıyı birlikte inşa edecek bir yol izlemesi gerektiğini söyledi. 

Öte yandan toptancıların risk yönetimi konusunda da çalışmalar yapması gerektiğini vurgulayan Dönmez, "2018 sonuna kadar artık uluslararası kurallarla uyumlu risk yönetimi olmayan ticaret şirketimizin kalmaması gerektiğini düşünüyorum." diye konuştu.  

"Canınızı yakabilir" 

Dönmez, zirvede Rekabet Kurumundan birçok katılımcı bulunduğunu belirterek, sektör temsilcilerine şu uyarıda bulundu:

"Uzun lafın kısası, bir araya gelip fiyat, tedarik konuşamazsınız. Bir araya gelip birlikte arıza-bakım tarihlerine karar veremezsiniz. Konuşulmaya başlandığı anda toplantıyı terk etmeniz, kurumunuza gidip hukuk müşaviri aracılığı ile işlem başlatmanız gerekir. Yoksa toplantıda sessiz sessiz oturan birinin şirketine döndüğünde bilgi için bir diğer kişiye attığı 'şu fiyatlar konuşuldu' şeklinde ifadesi canınızı yakabilir. Bakın Rekabet Kurumu ciro üzerinden ceza yazıyor. Rakamlar çok yüksek. Bir diğer önemli nokta ise bir husus Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) mevzuatında olmasa, yazmasa, EPDK mevzuatında cevaz verilse de Rekabet Hukukuna aykırı olabilir. Ne yapacaksanız, arıza-bakımı önce Enerji Piyasaları İşletme AŞ'ye (EPİAŞ) bildirmeniz gerek." 

Sektördeki dijital dönüşüme de dikkati çeken Dönmez, doğalgaz piyasasında EPİAŞ test yazılımının devreye alındığını anımsattı. 

Deneme sürecinde sektörden gelecek fikirlerin de EPİAŞ bünyesinde değerlendirileceğini vurgulayan Dönmez, "Doğalgaz piyasalarına ve dijitalleşmeye önem verin, deneme süreçlerine katılın. Rekabet ve risk konusunu artık kurumsallaştıralım ve piyasaları 'Kolaylık, Derinlik ve Yenilik' prensipleri çerçevesinde birlikte ileriye taşıyalım." dedi.