Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Ocak Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu'nda, ocak ayında tüketici fiyatlarının yüzde 1,72 oranında arttığı ve yıllık enflasyonun yüzde 7,48'e yükseldiği belirtilerek, aylık enflasyondaki yüksek gerçekleşmede gıda fiyatları, vergi ayarlamaları ve döviz kuru hareketleri etkili olurken çekirdek enflasyon göstergelerinin temel mal kaynaklı olarak yükseldiği ifade edildi.

TCMB Ocak Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu'na göre, ocak ayında tüketici fiyatları yüzde 1,72 oranında arttı ve yıllık enflasyon yüzde 7,48'e yükseldi. Politikası Kurulu Toplantı Özetinde belirtildiği gibi, aylık enflasyondaki yüksek gerçekleşmede gıda fiyatları, vergi ayarlamaları ve döviz kuru hareketleri etkili olurken çekirdek enflasyon göstergeleri temel mal kaynaklı olarak yükseldi.

Bu dönemde Özel Kapsamlı TÜFE Göstergesi-H (ÖKTG) ve ÖKTG-I endekslerinin yıllık artış oranı önceki aya kıyasla sırasıyla 0,59 ve 0,51 puan artarak yüzde 7,70 ve yüzde 7,59 olarak gerçekleşti. Hizmet enflasyonu ise göreli olarak ılımlı seyrini korudu.

Alkollü içecekler ve tütün grubunun katkısı azaldı

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, gıda ve temel mal gruplarının katkısı sırasıyla 0,35 ve 0,2 puan artarken enerji ile hizmet gruplarının katkısında belirgin bir değişiklik gözlenmedi. Öte yandan, alkollü içecekler ve tütün grubunun katkısı azaldı.

Zincirleme endeks çerçevesinde her yıl başında endekse dahil edilen ürünlerin ve bu ürünlerin göreli paylarının güncellendiği belirtilen raporda, bu çerçevede, 2014 yılında hizmet, gıda ve alkolsüz içecekler ile alkollü içecekler ve tütün gruplarının endeks içindeki payı artarken temel mal ve enerji gruplarının payı azaldığı ifade edildi.

Söz konusu değişimler özellikle hizmet grubu ile otomobil kaynaklı olarak temel mal grubunda daha belirgin oldu. Ocak ayında hizmet fiyatları yüzde 0,93 oranında artarken grup yıllık enflasyonu yüzde 8 seviyesindeki seyrini korudu. Alt gruplar bazında incelendiğinde, bu dönemde fiyatların lokanta-otel hizmetleri ile özellikle sağlık hizmetleri kaynaklı olarak diğer hizmetlerde belirgin oranda (sırasıyla yüzde 1,73 ve 1,64) yükseldiği, haberleşme hizmetlerinde ise gerilediği gözlendi.

Raporda, mevsimsellikten arındırılmış verilerin hizmet grubu enflasyonunun ana eğiliminde sınırlı bir artışa işaret ettiği kaydedildi.

Kur ve vergilerin etkisi

Temel mal grubu yıllık enflasyonu ocak ayında 0,92 puanlık artışla yüzde 7,12'ye yükseldi. Bu gelişmede, Türk Lirası'ndaki değer kaybının yansımaları ve ÖTV artışı ile yükselen giyim dışı temel mal fiyatları belirleyici oldu. Ocak ayında otomobil fiyatları yüzde 5,93, beyaz eşya fiyatları ise yüzde 2,66 oranında arttı. Öte yandan, giyim fiyatları mevsimsel ortalamalarının üzerinde azalmış, grup yıllık enflasyonu yüzde 4,06'ya geriledi. Mevsimsellikten arındırılmış veriler bu dönemde temel mal grubu fiyatlarının ivmelendiğine işaret etti.

Ocak ayında enerji fiyatları yüzde 0,75 oranında arttı. Bu artışta büyük oranda, uluslararası petrol fiyatlarındaki düşüşe karşın Türk Lirası'nda gözlenen değer kaybı paralelinde yükselen yurt içi akaryakıt fiyatları etkili oldu. Sonuç olarak, enerji grubu yıllık enflasyonunda son dönemde gözlenen artış eğilimi korunmuş ve grup yıllık enflasyonu ocak ayında 0,26 puan artarak yüzde 5,41 seviyesine ulaştı.

Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyon 1,22 puanlık artışla yüzde 10,89'a yükseldi. İşlenmemiş gıda fiyatları bu dönemde yüzde 9,35 oranında arttı. Bu gelişmede ocak ayında yüzde 11,80 oranında artan taze meyve sebze fiyatları ve alt gruplar genelindeki artışlarla yüzde 7,87 oranında yükselen diğer işlenmemiş gıda fiyatları etkili oldu. Sonuç olarak, işlenmemiş gıda grubu yıllık enflasyonu bu dönemde yüzde 13,98'e yükseldi. Ocak ayında hem ekmek-tahıl hem de ekmek-tahıl dışı işlenmiş gıda fiyatlarında görülen yüksek oranlı artışlara bağlı olarak işlenmiş gıda fiyatları yüzde 1,42 oranında arttı ve grup yıllık enflasyonu yüzde 8,01'e çıktı.

Hesaplamalardaki değişiklik

2014 yılından itibaren üretici fiyatlarının ölçümünde değişikliğe gidildiği, ÜFE yerine Yurt İçi ÜFE'nin (Yİ-ÜFE) yayınlanmaya başlandığı belirtilen raporda, önceki endekse kıyasla en temel farklılığın tarım fiyatlarının bu endekste yer almaması ve kullanılan sınıflamanın güncellenmesi olduğu ifade edildi.

Buna göre, Yİ-ÜFE Ocak ayında yüzde 3,32 oranında arttı ve grup yıllık enflasyonu 3,75 puan yükselerek yüzde 10,72 oldu. Bu dönemde Türk Lirası'nda gözlenen değer kaybının etkisiyle, imalat grubunda alt kalemler geneline yayılan fiyat artışları kaydedildi. İmalat sanayinde özellikle petrol ürünleri, ana metaller ve kimyasal ürünler fiyatlarında yüksek oranlı artışlar gözlendi.

MIGS sınıflamasına göre incelendiğinde ocak ayında tüm ana gruplarda yüksek oranlı fiyat artışları gözlendi. Bu dönemde sermaye ve ara malı gruplarında yıllık enflasyon sırasıyla yüzde 14,94 ve 12,34 oldu.

Raporda, "Sonuç olarak, özellikle Türk Lirası'ndaki değer kaybıyla 2013 yılının ikinci yarısından itibaren imalat sanayi fiyatlarında gözlenen yüksek oranlı artış eğilimi, önümüzdeki dönemde tüketici fiyatlarında maliyet yönlü baskıların olabileceğine işaret etmektedir" belirtildi.