Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan’ın İstanbul'daki kiraların yüksekliği nedeniyle ev kiralayamadığını ve annesinin yanına yerleştiklerini açıklamasıyla birlikte kentteki fahiş kira artışı tekrar gündem oldu.

İBB’ye bağlı İstanbul Planlama Ajansı’nın (İPA), “Bir Hak Olarak Barınma: Sağlıklı, Dayanıklı ve Güvenli Konuta Erişim Herkes İçin Mümkün Mü?” raporu da yaşanan astronomik artışları bir kez daha gözler önüne serdi.

Kasım 2023 verilerine göre İstanbul’da son bir yıl içerisinde konut satış fiyatları yüzde 84.14 oranında, kira fiyatları yüzde 75.56 artış gösterdi.

Raporda 2000’li yıllarda İstanbul genelinde konut sunumunda yaşanan artışa rağmen, orta ve düşük gelir grubu için konut satın alımının imkansızlaştığına dikkat çekilerek “Kent genelinde sunulan kiralık konutlar da düşük ve orta gelir grubu için ödenebilir olma niteliğini kaybetti” tespiti yapıldı.

Raporda, pandeminin etkisi ile birlikte kira fiyatlarının 2020 ile 2022 arasında tüm ülkelerde artış gösterdiği, ancak dünya genelinde kiralar 1.6 oranında artarken İstanbul’da 5.2 kat arttığı vurgulandı.

Üsküdar ilk sırada

Raporda 2019 yılından itibaren son dört yılda ortalama konut kira fiyatlarının en çok arttığı ilçeler şöyle sıralandı:

-Üsküdar yüzde 961,  Kağıthane yüzde 954, Beykoz yüzde 889, Başakşehir yüzde 879, Küçükçekmece yüzde 861, Eyüpsultan yüzde 804.

İstanbul'da 2019-2023 döneminde kiralık konutların metrekare fiyatlarında en çok artış yaşanan ilçeler ise şöyle sıralandı: 

* Çekmeköy: %1200 

* Ümraniye %1109 

* Pendik %1097 

* Sultanbeyli %1095 

* Tuzla %1067

Yine İstanbul'da 2019-2023 döneminde konut kiralarındaki en dramatik artışın gözlendiği ilk on mahalle ise şöyle sıralandı:

* Beykoz-Riva: %2144 

* Fatih-Molla Hüsrev: %1643 

* Kağıthane-Hami: %1638 

* Fatih-Küçük Ayasofya: %1588) 

* Çekmeköy-Nişantepe: %1575 

* Maltepe-Çınar: %1542 

* Büyükçekmece-Karaağaç: %1519

* Çekmeköy-Sırapınar: %1493 

* Tuzla-Tepeören: %1487 

* Kartal-Atalar: %1449 

* Sarıyer-Uskumruköy: %1374

Konut krizi derinleşiyor

Türkiye’de satın alma gücünün de son yıllarda hızla düşmesiyle birlikte barınma krizi kaçınılmaz hale geldiğinin altı çizilen raporda “Konut kiralarında ve satışında yaşanan ciddi fiyat artışı, her konut değişiminde  artan kira uçurumu, yeni konut bulamama gibi sorunlar sadece ev bulma sürecinde hane ekonomilerini sarsmıyor, aynı zamanda kiracıları sürekli kaygı ve tedirginlikle baş başa bırakıyor” denildi.

Konut kredisinden pek çok kişi faydalanamıyor

Raporda asgari ücrette yaşanan artış ile  kira fiyatlarında yaşanan artış da karşılaştırılarak “Asgari ücret zamlarının kiralardan çok daha az arttığı görülüyor.  Özellikle ücretli çalışanların, kazançlarının büyük çoğunluğunu kira giderlerine harcamasına yol açan bu dengesizlik, sosyal adaletsizliği artıran ve toplumsal barışı tehdit eden boyuta geldi.  Toplumun yüzde 95’inin konut kredisinden faydalanamadığı bu dönem kredili konut satışlarının da ülke genelinde tarihin dip noktasına düşmesi, evin bir barınma değil finansal yatırım aracına dönüşmesine yol açıyor” denildi.