2023 Yılı Yatırım Programı'nın Kabulü ve Uygulanmasına Dair Cumhurbaşkanı Kararı, Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında yayımlandı.

Geçen yıl 184,3 milyan lira olan kamu yatırım önceki yıla göre yüzde 146,4 artarak 454 milyar liraya çıktı. Yatırımda ulaştırma-haberleşmenin ağırlığı devam edecek, bunu maden ve eğitim takip ediyor.

Programda, merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kuruluşlar, KİT'ler, özelleştirme kapsamındakiler, döner sermayeli kuruluşlar ve sosyal güvenlik kuruluşlarının yatırım projeleri yer aldı. Mahalli idarelerin ise yalnızca dış krediyle finanse edilen projelerine programda yer verildi.

2023 Yılı Yatırım Programı, 11'inci Kalkınma Planı'nda bulunan temel politikalar, 2023-2025 Dönemi Orta Vadeli Program ve 2023 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'nda öngörülen hedefler doğrultusunda hazırlandı.

Yatırım Programı'nda 11'inci Kalkınma Planı'ndaki öncelikli sektörlere yönelik kamu yatırımları öne çıktı.

Proje bazında ödenek teklif ve tahsislerinde, devam eden projelerden en kısa sürede tamamlanabilecek projelere, yeni projelerde azami oranda seçici olunarak ekonomik ve sosyal katkısı en yüksek ve acil hizmet ihtiyacını karşılayabilecek yatırımlara öncelik verildi.

Programda yer alan projelere 454,2 milyar lira ödenek

2023 yılında kamu kurumları tarafından yürütülecek 3 bin 546 ana proje olmak üzere, 10 bin 915 projeye toplam 454,2 milyar lira ödenek tahsis edildi.

2023 Yılı Yatırım Programı'nda kamu kurumları tarafından yürütülecek projelerin toplam tutarı yaklaşık 4,1 trilyon lira oldu. 2022'de 5 bin 86 projenin öngördüğü yatırımlar tamamlanırken 2023 Yılı Yatırım Programı'na 3 bin 607 yeni proje dahil edildi. Bu projelerin 978'i çok yıllık, 2 bin 629'u ise tek yıllık proje olarak yer aldı.

Program kapsamındaki yatırımların yüzde 62,2'sinin Merkezi Yönetim Bütçesi kapsamındaki kuruluşlar, yüzde 36'sının KİT'ler ve özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar, yüzde 1,8'inin döner sermayeli kuruluşlar ve sosyal güvenlik kuruluşları tarafından gerçekleştirilmesi planlandı.

En yüksek pay ulaştırma ve haberleşme ile madenciliğe

2023 Yılı Yatırım Programı kapsamındaki yatırım ödeneğinden en yüksek payı yüzde 26,8 ile ulaştırma ve haberleşme sektörü yatırımlarının aldığı görüldü. Madencilik yatırımlarının payı yüzde 17,4, eğitim yatırımlarının payı 13,5, enerji yatırımlarının payı yüzde 9,8, tarım yatırımlarının payı yüzde 9,6 ve sağlık yatırımlarının payı yüzde 8,6 oldu.

İmalat, turizm, konut, içme suyu ve kanalizasyon, teknolojik araştırma, çevre gibi diğer sektörlerin toplam payı ise yüzde 14,3 olarak hesaplandı.

Merkezi Yönetim Bütçesi kapsamındaki kuruluşlardan en fazla yatırım ödeneği tahsis edilenler, 45,2 milyar lira ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, 39,4 milyar lira ile Milli Eğitim Bakanlığı, 37,7 milyar lira ile Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, 37 milyar lira ile Karayolları Genel Müdürlüğü, 32,7 milyar lira ile Sağlık Bakanlığı oldu.

TPAO 76,6 milyar lira pay aldı

KİT'lerde en fazla ödenek tahsis edilen kuruluşlar ise 76,6 milyar lira ile TPAO Genel Müdürlüğü, 28,3 milyar lira ile TCDD Genel Müdürlüğü, 17,1 milyar lira ile TEİAŞ Genel Müdürlüğü ve 14,3 milyar lira ile BOTAŞ Genel Müdürlüğü olarak sıralandı.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının yatırımları içinde Gayrettepe-İstanbul Yeni Havalimanı, AKM-Gar-Kızılay, Başakşehir-Kayaşehir ve Halkalı-İstanbul Yeni Havalimanı metro hatları gibi projelerle kent içi ulaşım ön plana çıktı. Ulaştırma yatırımları çerçevesinde ayrıca Kayseri Havalimanı Terminal Binası ve Apron Yapımı ile Malatya Havalimanı Yeni Terminal Binası ve Mütemmim Tesisleri Yapımı projeleri için gerekli ödenek tahsis edildi.

Karadeniz doğalgazına ödenek tahsisi

Enerji ve madencilik sektörlerinde de 2023 yılında dikkat çekici ödenek artışı sağlanırken projeler bazında önemli gelişmeler kaydedilmesi bekleniyor.

Bu kapsamda, Karadeniz'de keşfedilen 710 milyar metreküplük doğal gazın ilk olarak 2023'te halkın hizmetine sunulması amacıyla yürütülen Sakarya Doğal Gaz Sahası Geliştirme Projesi'nde çalışmalara devam ediliyor. Projeye, 55,4 milyar lira ödenek tahsis edildi. Türkiye'nin doğal gaz arz güvenliği açısından kritik öneme sahip Kuzey Marmara ve Tuz Gölü Doğal Gaz Depolama projelerindeki çalışmalara da yaklaşık 5,2 milyar lira ödenek ayrıldı.

Tarımsal sulama ve orman yangınlarıyla mücadeleye ödenek

Tarım sektörüne 2023'te yüzde 134 artışla toplam 43,6 milyar lira ödenek tahsis edilirken bu kapsamda, DSİ'nin Türkiye genelinde devam eden yatırımları için 2023'te yüzde 105 artışla toplam 37,7 milyar lira ödenek öngörüldü.

Tarımsal sulama yatırımlarına tahsis edilen 22,1 milyar liralık ödenekle yaklaşık 191 bin hektar alanın sulamaya açılması planlanıyor.

Ayrıca taşkın koruma projelerine de 6,5 milyar lira ödenek ayrılırken iklim değişikliği ve nüfus artışına bağlı belediye teşkilatı olan yerleşim yerlerinin artan içme suyu ihtiyacının karşılanması için ise 4,3 milyar lira ödenek sağlandı.

Orman Genel Müdürlüğüne 2023'te orman yangınlarıyla mücadele kapsamında 1,2 milyar lira ödenek verildi. Bu çerçevede 20 küçük yangın tanker uçağı, 5 yangın söndürme uçağı ve 10 su atar genel maksat helikopter alımı çalışmaları yürütülecek.

İklim değişikliğinin ormanlar üzerindeki etkisinin en aza indirilmesi, potansiyel yangın bölgelerinde veya yanan alanlarda karbon yutak alanlarının oluşturulması, yangına dirençli ormanların tesisine yönelik çalışmaların yürütülmesi amacıyla yaklaşık 6,4 milyar liralık İklime Dirençli Ormancılık Projesi uygulamaya konulacak.

Okul öncesi eğitime erişimin artırılması da hedefler arasında

Eğitim sektöründeki projelerin tamamlanarak uygulamaya alınabilmesi için Milli Eğitim Bakanlığına 39,4 milyar lira ödenek ayrıldı. Bu kapsamda, bireylerin kişilik ve kabiliyetlerinin geliştirilmesi, toplumun her kesiminin kaliteli eğitime eşit şartlarda erişmesi, 21. yüzyıl becerilerine sahip öğrencilerin yetiştirilmesi, okul öncesi eğitime erişimin artırılması ve öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin mesleki gelişimlerinin desteklenmesi planlanıyor.

Güvenli eğitim ortamlarının oluşması, beşeri sermayenin ekonominin ihtiyaçlarıyla uyumlu bir şekilde geliştirilmesi ve dezavantajlı okulların desteklenerek eğitimin her kademesinde niteliğin artırılması için başlatılan "Ortaöğretimde 10.000 Okul Projesi"ne 4 milyar lira, Köy Yaşam Merkezleri Projesi'ne ise 1 milyar lira ödenek sağlandı.

Sağlık yatırımlarına ayrılan ödenek 32,7 milyar lira

Sağlık alanında fiziki altyapı, hizmete erişim ve hizmet kalitesinde sağlanan ilerlemenin daha da geliştirilmesi ve bölgesel farklılıkların azaltılması amacıyla Sağlık Bakanlığı yatırım bütçesine, 2023 yılında 32,7 milyar lira ödenek planlandı.

Adalet hizmetleri sektöründe etkinliğin artırılması amacıyla 2023 yılı yatırım ödeneği yüzde 178 artışla 11,7 milyar lira olarak belirlendi.

Yatırımcı ve girişimcilere daha fazla yatırım yeri oluşturmak, üretim ve istihdamı artırmak amacıyla Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yürütülen organize sanayi bölgesi projeleri için yüzde 314 artışla 3,2 milyar lira, küçük sanayi sitesi projeleri için ise yüzde 182 artışla 1,5 milyar lira ödenek sağlandı.

Ülkenin AR-GE ve yenilik kapasitesinin artırılmasına yönelik 2023'te TÜBİTAK AR-GE destek programlarına ve enstitülerine yüzde 121 artışla 7,2 milyar lira ödenek tahsisi yapıldı.