Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), motor arızası nedeniyle en güçlü roketi Artemis'in fırlatılışını erteledi. Cuma günü fırlatılması planlanan roket, Orion isimli kapsülü Ay’ın yörüngesine taşıyacak.

Roketin Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’nden bugün yerel saatle 08:33'te (Türkiye saatiyle 15:33) fırlatılması planlanmıştı.

Ancak önce fırlatma aracına sıvı hidrojen yakıtı yüklenmesi sırasında sorunlar yaşandı. Yakıt doldurma operasyonu sırasında sızıntı yaşandı.

Sorun çözülse de 3 numaralı motordaki arıza giderilemedi.

BBC'ye konuşan NASA astronotu Stan Love, yaşanan teknik sorunların, "özellikle yepyeni bir uzay aracının ilk uçuşu için çok yaygın olduğunu" söyledi.

Büyük bir ilgiyle takip edilen fırlatma anından saatler önce yüz binlerce kişi Florida'nın Cape Canaveral şehrine akın etti.

Bu kişiler arasında ABD Başkan Yardımcısı Kamala Harris de vardı.

Harris, Artemis Programı'nın yeni bir "çağın başlangıcı" olduğunu belirtmiş, misyon için "bütün erkek ve kadınlara fayda sağlayacak bir vizyon ve ilham verici bir yenilik" demişti.

NASA'nın en güçlü aracı

SLS, NASA'nın şu ana kadarki en güçlü aracı. Orion adlı kapsül, Ay ve çevresinde 42 günlük insansız bir misyonu tamamlamak üzere gönderiliyor ve 10 Ekim’de San Diego açıklarında Büyük Okyanus’a inerek ilk görevini tamamlayacak.

Öncelikli hedef, 50 yıl aradan sonra insanı yeniden Ay yüzeyine götürmek. Ancak bundan ibaret değil; NASA gözünü çok daha ötelere, Mars'a doğru çoktan çevirdi.

Orion'un bugünkü Ay görevi mürettebatsız olarak yapılacak ancak her şey yolunda giderse astronotlar 2025'ten itibaren daha karmaşık görevler için gemiyi kullanacaklar.

Astronot Randy Bresnik, "Artemis I uçuşuyla yaptığımız her şeye, mürettebatlı yapılacak Artemis II uçuşundaki olası riskleri azaltma gözüyle bakıyoruz" yorumunu yaptı.

Florida'da hava durumu yılın bu vakti oldukça belirsiz. Ancak Pazartesi sabah saatlerinin yüzde 80 oranında istenen hava şartlarını sağlayacağı öngörülüyor.

Eğer teknik sorunlar nedeniyle uçuş sonraki saatlere yayılırsa, bu oran yüzde 60'lara düşüyor.

Artemis'in yağışlı havada fırlatılmasına onay verilmiyor.

Artemis ile 'Ay misyonuna dönüş'

NASA, Ay misyonu için yeni teknolojileri kullanarak Artemis programıyla geri dönme sözü vermişti. (Artemis’in, Yunan tanrısı Apollo’nun ikiz kız kardeşi ve Ay Tanrıçası olduğuna inanılıyor)

Ajans, Ay’a geri dönmenin 2030’larda Mars’a insan göndermenin önünü açacağını ve süreci kolaylaştıracağını düşünüyor. SLS ve Orion üzerinde 10 yıldan uzun süredir çalışılıyor. Her biri için bugüne kadar 20 milyar dolardan fazla harcama yapıldı.

Orion, daha önce bir kez, 2014’teki deneme uçuşunda Dünya’nın etrafında hareket etmişti.

SLS-Orion’un insanlı ilk misyonu Artemis 2 için 2024 hedefleniyor. Ay’ın yüzeyinde 1972’den sonra ilk kez insanların ayak basacağı Artemis 3 projesi için de 2025 sonu planlanıyor.

NASA henüz Artemis 2 ve 3 misyonları için astronotları belirlemedi. Ancak Ay’ın yüzeyinde nereye iniş yapılabileceğine dair detayları paylaştı. 13 bölge belirleyen NASA, ilk misyon tamamlandıktan sonra bunların arasından tercih yapacak.

Asıl hedef Ay’ın sürekli karanlıkta olan ve milyarlarca yıldır oluşan donmuş su kütlelerinin olduğu tahmin edilen bölgelerini keşfetmek. Bu buzların ileride içme suyu veya yakıt olarak kullanılabileceği öngörülüyor.

Neden eleştiriliyor?

NASA'nın Artemis görevi, orijinal takviminin gerisindeyken orijinal bütçesini aşması ve sürdürülebilirliği yönündeki soru işaretleri nedeniyle eleştiriliyor.

Artemis göreviyle Ay'a insanlı ilk yolculuğun 2024'te yapılması planlanıyordu.

Ancak NASA, e-ticaret devi Amazon'un kurucusu Jeff Bezos'un uzay girişimi Blue Origin şirketinin açtığı dava, Covid-19 pandemisi ve fonlamada yaşanan sorunlar nedeniyle bu görevi 2025'e ertelediğini açıkladı.

Bunların yanında SLS roketinin Ocak 2021'de yapılan testleri de başarısız olmuştu.

SLS roket programının 23,8 milyar dolarlık faturası tartışma konusu olurken, her bir fırlatışın 4 milyar doları aşan bütçesi NASA'nın kendi müfettişi tarafından bile "sürdürülemez" olarak nitelendirilmişti.

NASA Artemis misyonu için 2025 yılına kadar 93 milyar dolar harcanacağını öngörüyordu.

Bunlara ek olarak NASA'nın eski yöneticilerinden Lori Garver gibi, ajansın milyarlarca dolar bütçe ayırdığı görevin uzay seyahati açısından daha devrimsel olması gerektiğini düşünenler de var.

Garver, NASA'nın SLS için halihazırda sahip olduğu motorları yenilemek ya da nasıl yapılacağını bildiği yakıt tanklarını yeniden yapmak için kaynak ayırmak yerine fırlatma maliyetlerini aşağı çekmek ya da daha sürdürülebilir programlar geliştirmek için yeniden kullanılabilir teknolojilere yatırım yapabileceğini söylüyor.