Dünya'nın haberine göre Avrupa başta olmak üzere küresel ekonomideki yavaşlamanın Türkiye’nin ihracatına etkisi giderek belirginleşiyor. İhracatın öncü göstergelerinden uluslararası taşımalarda, yükleme sayılarında düşüş hızlandı. Bazı yük bağlantıları ötelenirken, bazılarında ise iptallerin++ başladığı belirtiliyor. Düşen taleple navlunlardaki gerileme devam ederken, sektör temsilcileri kış aylarında iş hacimlerinde daha büyük düşüş yaşanmasından endişe duyuyor. Taşımacılık acentelerinin çatı kuruluşu UTİKAD’ın Yönetim Kurulu Üyesi ve Deniz Çalışma Grubu Başkanı Cihan Özkal, olağan zamanda Noel öncesi olduğu için çok yoğun ihracat yüklemelerinin olduğu bu aylarda, sevkiyatlarda dikkat çekici bir azalma olduğunu belirtti. Cihan Özkal, Avrupa ve ABD ekonomilerindeki yavaşlama nedeniyle yurt dışındaki bazı müşterilerin Türkiye’ye verdikleri siparişleri ötelediklerini, bazılarının ise siparişi iptal ettiğini dile getirdi.

ABD’li öteledi, AB’den iptal geldi

Cihan Özkal, ihracat siparişlerine yönelik iptal ve öteleme konusunda şu bilgileri verdi: “Özellikle bizim sektörde bazı planlı müşterilerimiz var. Bu müşteriler belirli bir sevkiyat programı dahilinde çalışıyorlar. İşte bu düzenli sevkiyatlarda ötelemeler başladı. Mesela ABD’de, tekstil sektöründe faaliyet gösteren bir müşterimiz var. Her ay 20 adet 40’lık konteyner yüklüyor düzenli olarak. İlk defa bizden öteleme istedi. Ekim ayında olan yüklemesini aralık ayına almamızı istedi. Bu da teslimatın ocak ortasında yapılacağı anlamına geliyor. Siparişini iptal etmedi ama ciddi bir öteleme yaptı. Yılbaşı öncesi bir tekstil yüklemesinin bu kadar ötelenmesi hiç normal değil. Avrupa tarafında ise sipariş ötelemelerinin haricinde, iptaller de söz konusu. Azaltma, öteleme, ya da stokta bekletme eğilimi var. Bu gelişmeler önümüzdeki kışın nasıl geçeceği konusunda bizi endişelendiriyor. Özellikle Avrupa tarafından siparişlerin ötelenmesi, azalması ve iptal edilmesi söz konusu. Bu bizim için çok büyük bir tehlike. Avrupa bizim için çok önemli bir pazar” diye konuştu.

Sınır kapılarında kuyruk eridi

İhracat taşımalarındaki azalma sınır kapılarındaki çıkış sayılarına da yansıdı. Türkiye’nin Avrupa’ya çıkış kapısı olan Kapıkule’de talebin yoğun olduğu dönemlerde 2 bine yaklaşan günlük çıkış yapan araç sayısı, bu hafta ortalama 1.100’lere kadar indi. Karayolundaki ihracat taşımalarındaki yavaşlama nedeniyle yakın bir döneme kadar 10’larca kilometreyi bulan TIR kuyruğu da eridi. Bugün itibariyle Kapıkule’ye gelen bir TIR, sıra beklemeden rutin işlemlerin ardından Bulgaristan tarafına geçiş yapabiliyor. Konuştuğumuz Türkiye’nin önde gelen uluslararası karayolu taşımacılığı firma temsilcileri de özellikle kasım ayında yükleme sayılarında ve yeni talepte azalma olduğunu ifade etti.

“Resesyon başlıyor"

Rif Line Türkiye Genel Müdürü Mehmet Serkan Erdem de ihracat taşımalarındaki düşüşe dikkat çekerek, “Beklenen resesyon başlıyor, AB’de tüketim yavaşlıyor. İhracat düşüyor” dedi. Hem karayolunda hem denizyolunda iş hacimlerinde düşüş olduğunu dile getiren Erdem, “Olağan dönemlerde ekim ve kasım aylarında yoğun sevkiyat yapardık. Şimdi o iştah yok. Sevkiyatlar durgun” dedi. Erdem, gelecek dönemin belirsizliğine işaret ederek, “Avrupa’da talep ne zaman geri gelecek? Kış korkusu geçtikten sonra mı? 2023 kayıp bir yıl mı olacak? Asıl merak ettiğimiz sorular bunlar” diye konuştu.

“Lojistikçi borçta yakalandı"

Diğer yandan, lojistik sektörü temsilcileri, ihracat taşımalarındaki düşüşün pandemi döneminde büyük yatırımlar yapan şirketleri sıkıntıya sokacağını dile getiriyor. Lojistikçiler, pandemi döneminde navlundaki yükseliş ve artan talep paralelinde özellikle filo yatırımını hızlandırmıştı.

Navlunda düşüş hızlandı

Taşıma talebindeki azalmaya bağlı olarak navlun da düşüyor. Pandemide tarihi rekorlar kırarak 14 bin dolarlara kadar çıkan Uzakdoğu-Avrupa denizyolu konteyner navlunu, bu hafta 3 bin doların altına kadar gerilemiş durumda. Uzakdoğu-ABD ile Türkiye-Avrupa hatlarında da benzer oranlarda navlunda düşüşler yaşanıyor. Sadece konteyner navlunu değil, kuru yük navlununda da düşüş hızlandı. Pandemi döneminde 5 bin puanları aşan Baltık Kuru Yük Endeksi (BDI), geçtiğimiz aylarda 1.000 puanlara kadar gerilemişti. Endeks, sezonsal etkilerle eylül başı itibarıyla yeniden yükselişe geçerek 1.700 puanı aşmıştı. Ancak küresel ekonomide yavaşlamanın hızlanması ile BDI de yeniden düşüşe geçti. Kuru yük endeksi BDI, 1.350 puana kadar geriledi.

İhracatçı 2023’ün ilk çeyreğinden de umudu kesti

DÜNYA’ya konuşan ihracatçılar, Avrupa’daki yavaşlamanın, siparişlere olumsuz etkisini, kasım ayında daha net görmeye başladıklarına dikkat çekti.

■ Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Yönetim Kurulu Başkanı Ramazan Kaya, ağustos ayında sinyallerini aldıkları ihracattaki yavaşlamanın etkilerini ekim ayında daha çok hissettiklerini ifade ederek, “İhracatta iki türlü yavaşlama var. Birincisi; verilen siparişlerin yükleme zamanlaması öteleniyor. Avrupa’daki alıcı daha önce aldığı ürünleri satamadığı için yeni yüklemeleri 20 gün, bir ay sonrasına ötelemeye başladı. İkincisi; yeni alınan siparişlerde çok ciddi yüzde 20’lere yüzde 30’lara varan düşüşler var. Avrupa’daki yavaşlamanın etkisini önümüzdeki dönemde daha çok hissedeceğiz” diye konuştu.

■ TOBB Hazır Giyim ve Konfeksiyon Sektör Meclisi Başkanı Şeref Fayat da ekim ayında hazır giyim sektöründe geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10’un üzerinde daralma olduğunu hatırlatarak, 2023'ün ilk çeyreği için de daralma sinyallerinin güçlendiğini söyledi. Fayat, şöyle konuştu: “İlk yarıda ihracatımız iyi gittiği için yılsonunda yüzde 15 ihracat artışı hedefi miz vardı. Ancak şimdi ‘geçen yılı yakalarsak iyi ‘ diyoruz. İkinci yarıda ilk yarıdaki kazanımları geri veriyoruz maalesef. Bu da tabii ki lojistiğe yansıyor. Baltık Kuru Yük Endeksi (BDI) de düşmeye başladı. Bütün dünyada mal ticaretinde resesyon hissedilmeye başladı. Sadece önümüzdeki aylar değil, 2023’ün ilk çeyreğinde de sıkıntı olduğunu netleştiriyor. Biz sektör olarak büyük ihtimalle, 2023’ün ilk çeyreğinde 2022’nin ilk çeyreğine göre yüzde 10-15 daralmayı yaşayacağız gibi görünüyor. Çünkü bu dönemde 2023 için daha fazla siparişin bugünlerde elimizde olması lazımdı. Diğer yandan, içinde bulunduğumuz savaş ve olası gaz sıkıntısının ne kadar büyüyeceğini bilmemekle birlikte olumsuz bir senaryo var önümüzde.”

■ İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Başkanı Adil Pelister ise “Küresel ölçekte talepte azalış olduğu görülüyor. Küresel durgunluğa doğru gidiyoruz. Nitekim Avrupa Birliği’nde başladı. Züccaciye sektöründe plastik ev eşyalarında AB’deki ekonomik sıkıntılar dolayısıyla siparişlerde geçen seneye göre azalma var” yorumunu yaptı.

■ Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Başkanı Albert Saydam da DÜNYA’ya yaptığı açıklamada, gelecek yılın siparişindeki azalmaya işaret ederek, “Hemen hemen tüm Avrupalı otomotiv üreticileri, 2023 ve 2024’te devreye girecek yeni araçlarda daha önce beyan ettikleri üretim adetlerini düşüreceklerini belirterek, planlamamızı ona göre yapmamız konusunda bize bildiri gönderdi” ifadelerini kullanmıştı.