Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Başkanı İbrahim Ömer Gönül, 2023 yılının 50'nin üzerinde halka arzla tamamlanabileceğini belirterek, "Gelecek yıl talebe bakar ona göre değerlendiririz." dedi.

Gönül'ün Bloomberg'e verdiği röportaj, Kurumun internet sitesinde yayımlandı.

Gönül röportajında soruları şu şekilde yanıtladı:

Son yıllarda bir yandan gençler hiç olmadığı kadar Borsa ile ilgileniyor, diğer yandan halka arzlara yoğun talep devam ediyor. Bu ilgi sizce devam eder mi, olumlu ve olumsuz etkileri olur mu?

2023 yılını 50'nin üzerinde halka arzla tamamlayabiliriz. Yatırımcılar ve şirketler, büyük bir istekle bize geliyorlar. Yatırımcının gelmesinin en büyük sebebi, özellikle halka arzlar olduğunu görüyoruz. Ayrıca geçen yıl yatırım araçları içinde en iyi getiriyi sağladı. 5 milyon üzerinde kişi borsayla yeni tanıştı. Bu, sermayenin tabana yayılması açısından olumlu. Biz, bu 8,5 milyon kişinin heves, oyun gibi girdi-çıktı mantığı ile değil, yatırımcı mantığıyla bakmasını istiyoruz. Çoğu da borsada kalacak diye içimiz rahat. Halka arz taleplerinde şu anda bekleyen 100'e yakın dosya var. Firmalar, bu halka arz taleplerinin bir an önce yapılması için acele ediyorlar. Ama biz de halka arz yaparken, sadece dosyanın tamamlanmasına bakmıyoruz. Firmanın gereken şartları karşılayıp karşılayamadığı, piyasanın bu talebi karşılayıp karşılayamayacağı gibi etkenlere de bakıyoruz. Bazen halka arzları yavaşlatmak gerekiyor. Diyelim ki şimdi ortalama 50 halka arz yapsanız, gelecek sene ne kadar yapabileceğinizi öngörmeniz gerekir.

Borsaya olan bu yoğun ilginin nedeni ne olabilir sizce? Mevduat faizleri artarsa buradan bir yöneliş olabilir mi?

İnsanlar paralarını değerlendirmek için farklı enstrümanlar ararken borsaya geldiler. Kuşkusuz bunun birçok nedeni var. Ancak artan mevduat faizleriyle birlikte borsadan para çıkarsa halka arzlara olan ilgide de bir yavaşlama görülebilir. Böyle bir beklentimiz yok ama piyasayı düzenlerken her şeye hazır olmak zorundayız. Tabi bir akış olabilir ama mutlaka çıkış olacak demek mümkün değil. Geçen yıl BIST 100 endeksinin getirisi yaklaşık yüzde 200 oldu. Bu genel olarak yatırım araçları içerisinde oldukça iyi bir getiri oldu.

Peki, zaten çok başvuru var, 50 değil de 80-90 arz yapalım deseniz fazla mı olur?

Yapamayız, fazla olur. Yani biz halka arzda piyasanın durumuna, konjonktürüne bakıyoruz. Başarısız bir halka arz olmasını da istemeyiz. Çok hızlı halka arz yapmak da bazen iyi bir fikir olmayabilir. Onun için şu andaki sayılarla devam edeceğiz gibi görünüyor. Yani 100 başvuru var diye, gelecek sene 100 halka arza onay çıkmaz. Bu yıl 50 civarında bitiririz, gelecek yıl talebe bakar ona göre değerlendiririz. En büyük halka arzlardan birisini yaptık 6,8 milyar liralık. Bekleyen daha büyük halka arzlar da var. 6,8 milyar liralık halka arza 2,5 kat talep geldi. Bunlar bizim için gösterge. Küçük arzlarda talep sıkıntısı yaşamıyoruz. Özellikle bireysel yatırımcıya eşit dağıtım talebi dengeliyor ama büyüklerde bunları çok iyi gözlemlememiz lazım.

Halka arzlarla ilgilenenlere ne önerirsiniz. Bir de arzlarına izin verdiğiniz bazı şirketlerin bulundukları sektörlerle ya da büyüklükleri ile ilgili yapılan eleştirilerle ilgili ne söylemek istersiniz?

Halka arzlarla ilgilenen herkes konuyla profesyonel yatırımcı mantığıyla ilgilenmeli. Yani her çıkan hissenin tavan yapacağına ve öyle devam edeceğine dair bir garanti olamaz. Her alanın bir de satanı var. Siz alıyorsanız nereye gitmesini beklediğinize, şirketin değerine çok iyi bakmanız lazım. Bu, bir yatırım işi. Neye, hangi fiyattan yatırım yaptığınıza çok iyi bakmak lazım.

Düzenleyici, denetleyici bir kurumuz, kanunla belirlenmiş görevlerimiz var. Bizim “şu sektörü halka arz ederiz, şunu etmeyiz” deme lüksümüz yok. Gelen şirketin yapısına bakarız. Bir hikâyesi, ileriye dönük umudu var mı gereken şartları karşılıyor mu, ona bakarız. Sonra yatırımcıya sunarız. Bizim burada beklediğimiz, yatırımcının neye yatırım yaptığını net olarak bilmesidir. Bir restorana, bir araç kiralama ya da demir çelik fabrikasına yatırım yapmak isteyenler için onlar da borsada olmalı. Yatırımcının hangi sektöre yatırım yaptığı konusunda mutlaka bilgi sahibi olmasını tavsiye ederim. Bu bilgilere sahip değilse profesyonellerden destek alabilir.

Onay süreçlerini nasıl düzenliyorsunuz, gevşetmek ya da sıkılaştırmakla ilgili planınız var mı?

Onay süreçlerimiz standart. Aslında gelen talepleri oldukça sıkı bir elekten geçiriyor ve bunu hiçbir zaman gevşetmiyoruz. Ancak özellikle şirket değerlemesi konusunda çalışmalarımız devam ediyor. Bugün yaptığımız işin uluslararası standartlarda gelişmelerin neler olduğunu takip ediyor, kıyaslamalar yapıyor, üzerinde oldukça yoğun mesai harcıyor, sürekli çalışıyoruz.

Teşvik edici mi olacaksınız yoksa temkinli mi devam edeceksiniz?

Bizim ilkelerimizde temkin esas, zaten her zaman temkinli bir kurumduk, bundan sonra da kılı kırk yararak, temkinli gitmeye devam edeceğiz.

Yatırımcılardan size ne tür şikâyetler geliyor?

Yatırımcılar çok fazla dilek, istek ve şikâyet iletiyorlar bize. Meselâ diyor ki “endeks yükseliyor, benim hissem düştü.” Şimdi bakın, yatırımcı mantığıyla bakmak zorundasınız. Haber akışına, teknik ve temel analizlere bakmanız lazım. Çok yükselecek sektörleri görebilirsiniz, endeksle birlikte ya da endeksin tersine hareket edecek hisseleri görebilirsiniz. Yani “ben paramı koyayım, devlet de garanti versin” diyorsanız gidip tahvil alacaksınız. Yıllardır hep aynı başvuru gelir, finansal okuryazarlığın düşük olduğu yerde yatırımcı mantığıyla bakmadıkları için “arkadaşım söyledi aldım, para kaybettim, kim ödeyecek” diyenden, aldığı hisseyi bize şikâyet ederken o hissenin adını yanlış yazana, kodu benzediği için yanlış hisse alıp parasını bizden geri isteyene kadar... Profesyonelden yardım alın onun için diyoruz.

Bazen algı bazen de büyük hacimli işlemler nedeniyle de çok büyük hareketler olabiliyor borsada. Böyle durumlarda ne yapıyorsunuz?

Tüm gelişmeleri, sıcağı sıcağına takip ediyor, hepsine bakıyoruz. Borsayla birlikte çalışıyoruz burada. Ama sosyal medyada bazen özellikle belli bir algı yaratmaya çalışıyorlar. Biz zaten bir şey varsa tek tek bakıyoruz, çok yükselene de çok düşene de sürekli yatay giden hisseye de bakıyoruz.

Yeni halka arzlarda güçlenen sektörler hangileri olacak gibi görünüyor?

Genellikle halka açılan bir şirketin sektörü bizi takip ediyor. Belli bir sektörden birkaç firma halka açılınca diğerleri de cesaretleniyor çünkü finansa ulaşabileceklerini anlıyorlar. Yenilenebilir enerji şirketleri çok ciddi geldiler. Çünkü burada bir büyüme potansiyeli gördüler. Onun için biz sektör ayrımı yapmayız sadece şirketin hikâyesine bakarız. Ama şunu söyleyebilirim, özellikle stratejik sektörlere enerji, teknoloji gibi bunların daha çok geldiğini görüyoruz.

Sosyal medya ile ilgili çalışmalarınız nasıl devam ediyor?

İzinsiz sermaye piyasası faaliyeti dediğimiz bir sistem var. Size herhangi bir ortaklık tarzı, piyasa getirisinin çok üstünde getiri vaat eden bütün bu şaibeli oluşumlara karşı yatırımcıyı çok dikkatli olması konusunda uyarıyoruz. Sizi herhangi bir projeye ki bu enerji olabilir, inşaat olabilir, aklınıza ne gelirse… “Şu kadar para koyun, ayda bu kadar verelim” tarzı hayal satan, arkasında gerçek anlamda sözleşme olmayan, nereden ne kazanacağınız belirsiz, regülasyona tabi olmayan bir davet varsa buna karşı çok dikkatli olmak lazım. Bazı şeyler bize yansıyor, bunların bazıları bizim görev alanımızda, bazıları da değil. Zaman zaman suç duyurularında bulunuyoruz. Ama maalesef kötü niyetli bir takım yapılanmalar sosyal medyayı kötü niyetlerine alet ediyorlar. Ne olursa olsun bedava peynir sadece fare kapanında olur, sözünü unutmamak gerekiyor. Yatırımcı öncelikle kendisi sahtekarlara karşı uyanık olmalı. Sosyal medya konusunda devlet eliyle bununla baş etmek kolay değil. Sözde eğitim grupları gibi kapalı gruplar oluşturuluyor, eğitimin sonunda “arkadaşlar bu hisse çok iyi gidiyormuş” diye yanıltıcı veya yanlış bilgilerle istedikleri yöne doğru sürüklüyorlar. Yatırımcının kendisini koruyacağı kadar benim Kurum olarak onu korumam mümkün değil. Biz son zamanlarda oldukça fazla bu işin üstüne gittik ama çok sayıda mecra var, bunu takip etmek çok zor. Onun için yatırımcının bilinçli olması lazım."