Son dönemde artan halka arzlarla beraber eleştirilerin de çoğalmaya başlaması Sermaye Piyasası Kurulu'nun (SPK) konuyla ilgili düzenlemeler yapmasına neden oluyor.  Gündemden düşmeyen halka arzlar hem yatırımcılar hem regülatör tarafından yakından takip ediliyor. Piyasada yön ne olursa olsun halka açılan hisselerin genellikle günlerce tavan olması dikkati çekerken, halka arzlarda yüksek talep ve tahsisat konusu yeni tartışmalara sahne oluyor.

Dünya gazetesinden Jülide Yiğittürk Gürdamar'ın haberine göre, geçtiğimiz günlerde halka arzlarda kurumsal yatırımcılara yönelik kararlar alan Sermaye Piyasası Kurulu, şimdi de tahsisat oranlarında değişikliğe gidiyor. SPK’ya yakın kaynaklardan edinilen bilgiye göre ilk halka arzlarda yatırımcı gruplarına yapılacak tahsisat oranlarında bireysel yatırımcılara daha fazla ağırlık verilecek ve bu oran yüzde 80’e kadar çıkartılacak.

 ‘Yeterli pay alamıyoruz’ şikayetleri

Pandemi sonrasında ivme kazanan ve son 3 yılda neredeyse 100’ün üzerinde şirketin halka açıldığı sermaye piyasalarında, halka arzlar son dönemin en önemli gündem maddesi oldu. Borsanın yüksek enflasyon ve düşük faiz politikası nedeniyle alternatifsiz olması ve halka açılan şirketlerin ciddi oranda prim yapması sonrasında özellikle yerli yatırımcı sayısında yüksek artış oldu ve 4 milyon yatırımcı barajı aşıldı. 2023 yılına girerken de halka arzlar devam ediyor.

 Bu anlamda halka arzlara yönelik hem kurumsal hem de bireysel yatırımcılardan yoğun ilgi sürerken, bireysel yatırımcılardan “Halka arzlardan yeterli pay alamıyoruz” şikayetleri de yükselmeye başladı. Bunun üzerine SPK’dan hem bireysel yatırımcıyı daha fazla sermaye piyasalarına çekecek hem de aldığı payı artıracak kritik adımlar geldi.

Kurumsal yatırımcılara yönelik sınırlamaların ardından Kurul, şimdi de bireysel yatırımcıya tahsisat oranını artırmaya karar verdi. 19 Ocak’ta SPK’nın kurumsal yatırımcılara yönelik ilke kararı aldığını hatırlatan kaynaklar, bireysel yatırımcıların halka arzlardan daha fazla pay alabilmelerine ilişkin yeni bir çalışma yapıldığını söyledi.

Kaynaklar, kurumsal yatırımcıların halka arzlardan alacağı payın azaltılacağını, bireysel yatırımcıların payının ise artırılacağını ifade etti. Mevcut durumda asgari tahsisat oranının yüzde 10 ve uygulamada yüzde 40’ın üzerinde olduğunu aktaran kaynaklar, bu oranın yüzde 80 seviyesine çıkarılmasının amaçlandığını bildirdi.

SPK’ya yakın kaynaklar, yurt içi kurumsal yatırımcılara tahsisat oranının ise yüzde 10-15 aralığına indirileceğini söyledi. Edinilen bilgiye göre, bu tahsisat oranı yasal düzenleme ile değil ama yönlendirme ile yapılacak.

Fonlara yönelik tedbir

Sermaye Piyasası Kurulu’nun bu kararı vermesinin arkasında yatan nedeninin özellikle bazı fonların halka arzlardan ciddi pay alması olarak gösteriliyor. Kaynaklar, “Aslında her zaman bireysel yatırımcılardan bu kadar yüksek talep gelmiyor. Fakat son halka arzlarda tespit edildiği üzere 3-5 kişi birleşerek fon kuruyor ve halka arzlara giriyorlar. Böylece bu fonlar kurumsal yatırımcı kimliği ile yüksek tutarda pay alabilirken bireysel yatırımcı tahsisat grubundan katılan yatırımcılara, katılımın yüksek olması nedeniyle ayrılan pay oranı/tutarına rağmen, bireysel yatırımcıya verilen pay düşük kalıyor. ”dediler.

Kurumsal yatırımcılar mercek altında

Kaynaklar, Kurul’un özellikle yeni ilk halka arzlar sonrasında kurumsal yatırımcıları mercek altına aldığını söyledi. İlk halka arzlar sonrasında kurumsal yatırımcıların toplu satış yaptığı yönündeki iddiaların Kurulca sıkı takip edildiğini, her işlemin tek tek incelendiğini aktaran kaynaklar, şu değerlendirmelerde bulundu: “Kurul, ilk halka arz fiyatına müdahale etmez. Fiyatın dayandığı varsayımların makul ve ihtiyatlı belirlenmiş olup olmadığını inceler. İlk halka arz fiyatının iskontolu olması yatırımcılara yönelik teşviktir. Bütün bu unsurlar fiyat tespit raporlarında yer almaktadır. Diğer taraftan, ikincil piyasada oluşan fiyatlara ilişkin olarak ise, ilk halka arz iskontosu da dikkate alındığında fiyatlarda belli bir sınıra kadar yükseliş normal karşılanabilir. Fakat özellikle şirketlerin temel ekonomik göstergeleri ile desteklenmeyen ve ilk halka arz fiyatına nazaran kısa süreli fiyat artışlarına yatırımcılar dikkatli yaklaşmalı. Geçici beklentilerle hareket edilmemeli, şirkete ilişkin izahname dikkatlice okunmalı.”

Kaynaklar, izahnamesi henüz onaylanmamış ilk halka arz başvuruları için söz konusu oranların uygulanacağını bildirdi. Konuya ilişkin görüşlerini paylaşan piyasa profesyonelleri, ilk halka arz fiyatının temkinli yaklaşık değer olduğunu, borsada işlem görmeye başladıktan sonra oluşan fiyatın ise piyasada belirlendiğini söyledi.

Tahsisatta asgari oran yüzde 10

Mevcut durumda bireysel ve kurumsal yatırımcılara en az yüzde 10 tahsisat zorunluluğu bulunuyor. Sermaye Piyasası Araçlarının Satışı Tebliği’nin 18. maddesinin 4. fıkrasına göre, halka arz edilecek sermaye piyasası araçlarının nominal değerinin, en az yüzde 10’unun yurt içi bireysel yatırımcılara ve yüzde 10’unun yurt içi kurumsal yatırımcılara tahsis edilmesi zorunlu. Bu fıkrada yer alan tahsisat sınırlamaları borsada satış yöntemiyle yapılan halka arzlar ve ek satış yapılması halinde ek satışa konu paylar için uygulanmaz. Kurul, halka arz edilecek sermaye piyasası araçlarının piyasa değerini, piyasa koşullarını ve benzeri gerekçeler ile ihraççının ve/ veya halka arz edenin talebini de dikkate alarak asgari tahsisat oranlarını sıfıra kadar indirebilir veya bir kata kadar artırabilir.

19 Ocak’ta SPK'nın kurumsal yatırımcılara yönelik aldığı ilke kararları piyasa tarafından olumlu karşılanmıştı. Kurul, bireysel yatırımcıların ilk halka arzlardan taleplerinin daha fazla karşılanmasını, sınırlı sayıda yatırımcısı bulunan ya da fonun önemli bir kısmına sahip az sayıda yatırımcının olduğu serbest ve/veya özel fonların, payların ilk halka arzından bireysel yatırımcı aleyhine olabilecek şekilde fazla pay almamalarını teminen kararlar almıştı. Alınan kararlara göre, ortaklıkların paylarının ilk defa halka arz edilmesi işlemleri kapsamında; serbest ve/veya unvanında ‘özel’ ibaresi yer alan yatırım fonlarının kurumsal yatırımcı kapsamında sayılabilmesi için ‘yatırımcı sayısının 50’den az olmaması’ ve ‘herhangi bir yatırımcının toplam fon katılma payı sayısının yüzde 20’sinden fazlasına sahip olmaması’ koşullarının bir arada sağlanması gerekecek. Kurul ayrıca, kurumsal yatırımcı şartlarında da değişikliğe gitmişti. Daha önce kurumsal yatırımcı kapsamından sayılan, aktif toplamının 50 milyon TL, yıllık net hasılatının 90 milyon TL, öz sermayesinin 5 milyon TL’nin üzerinde olması kıstaslarından en az ikisini taşıyan kuruluşlar artık kurumsal yatırımcı olarak değerlendirilmeyecek. Daha önce halka açık olmayan ortaklıkların paylarının ilk defa halka arz edilmesi işlemlerinde, piyasa değerinin 100 milyon TL ve altında olması durumunda ‘Borsa’da Satış’ yönteminin uygulanmasına ilişkin hükümdeki tutar 250 milyon TL olarak uygulanacak.