Bazı milletvekilleri, kanun teklifinin, Türkiye Denizcilik İşletmeleri Anonim Şirketi ve Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demir Yolları İşletmesi Genel Müdürlüğüne ait bazı limanların işletme hakkı verilmesi/devri yöntemiyle özelleştirilmeleri neticesinde imzalanan 49 yıldan az süreli sözleşme sürelerinin; başvuru gerçekleştirilmesi ve sözleşmeden kaynaklanan tüm yükümlülüklerin yerine getirilmesi ile davalardan vazgeçilmesi halinde 49 yıla kadar uzatılmasını öngören maddesine ilişkin eleştirilerde bulundu.

CHP Kocaeli Milletvekili Tahsin Tarhan, limanların değeri artacakken özelleştirme sürelerini uzatmanın, kamunun çıkarına zarar vermek anlamına geldiğini savundu.

Bu konuda özel çıkarların kamu çıkarına tercih edildiğini ileri süren Tarhan, "Şunu unutmayın; şirketler, süre uzatımından sonra limanları tek tek yabancılara satacaklar. Bu durum gelecek süreçte milli güvenlik sorunu haline dönüşecek. Son dönemde limanları kontrol altına alamadığımızı kokain tartışmalarında görüyorsunuz. Parti olarak limanların özellikle yabancılara özelleştirilmesine karşıyız. Türk şirketler işletebilir, onları denetleyebiliriz ama milli değerlerimizi yabancı şirketlere satarsak önümüzdeki dönemde büyük sıkıntılar yaşarız. Bu konuda bugünden önlem almamız gerekir." dedi.

Düzenlemeyle Mersin Limanı'nın özelleştirme süresinin 13 yıl daha uzatılmak istendiğini vurgulayan Tarhan, "Mersin'de özelleştirmeyi kazanan şirket 14 yılda vadettiği yatırımların ne kadarını gerçekleştirdi ki şimdi sözleşme süresini 13 yıl daha uzatıyorsunuz? Nerede kamunun yararı, nerede vatandaşın çıkarı? 'Stratejik vizyon' diye çıktığınız yolda geldiğimiz nokta, limanlarımızı ranta kurban etmek mi? 10 yıl önce dışarıdan liman almayı planlayan ülkemiz bugün limanların özelleştirilmesinin uzatılmasını konuşuyor." değerlendirmesini yaptı.

İYİ Parti Denizli Milletvekili Yasin Öztürk, Türkiye Cumhuriyeti kurulurken kapitülasyonların kaldırılması ile Kabotaj Kanunu'nun yürürlüğe girmesinin en büyük kazanım olduğunu dile getirerek, "Limanlarla ilgili madde komisyondan geçerse bu konuda vereceğimiz en büyük taviz olacaktır. Bunun ileride başımıza büyük sıkıntılar açacağını görmemiz gerekir." dedi.

Limanları, özel şirketler yerine devletin revize etmesinin daha uygun olduğunu söyleyen Öztürk, "Düşünceniz rahmani ise eyvallah ama piyasada güvenin kalmadığı yerde dış yatırımcının limanlarımıza çok uygun fiyatlarla el koyacağını unutmamamız lazım." diye konuştu.

CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer de kanun teklifinin genelinde "özelleştirmenin ruhu"nun dolaştığını ifade etti.

"Limanlar kesinlikle kamu eliyle işletilmeli"

HDP İstanbul Milletvekili Ali Kenanoğlu, TBMM'nin kaliteli düzenleme yapamadığını savunarak, "Yasama yılı tamamlanmadan sürekli aynı kanunda değişiklik yapıyoruz." dedi.

Çeşitli kanunlarla ilgili değişiklikleri içeren kanun teklifi ile temel amacın, limanlarla ilgili düzenleme olduğunu öne süren Kenanoğlu, "Düzenlemenin, TBMM Genel Kurulundan geri çekilerek tekrar komisyona getirilmesi ile genel başkanınızın Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri ile yaptığı görüşmelerin ilgisi var mı? Verilen sözler mi var?" diye sordu.

Limanlara ilişkin düzenlemenin Anayasa'ya aykırı olduğunu ileri süren Kenanoğlu, "Bir ihale yapılmış, ihalelerin süresi henüz dolmamış, süresi dolduktan sonra ihale aşamasına gelmesi gereken limanlarla ilgili ihalesiz süre uzatımı yapılacak. Limanlar kesinlikle kamu eliyle işletilmeli, özel şirketlerin para hırslarına teslim edilmemeli." görüşünü savundu.

"49 yıllık geleceğimizi satıyorsunuz"

İYİ Parti Ankara Milletvekili Ayhan Altıntaş, limanlarla ilgili maddenin kanun teklifinden çıkarılmasını isteyerek, "128 milyar doları sattıktan sonra sıfırı tükettiniz, şimdi para bulmak için 49 yıllık geleceğimizi satıyorsunuz. 20 yıllık geleceğimizi zaten satmıştınız, o yetmedi, şimdi bunu 49 yıllığa uzatıyorsunuz." diye konuştu.

"Limanların özellikle yabancılara satılması modern kapitülasyon." diyen Altıntaş, Atatürk'ün Lozan'da en çok ısrarcı olduğu konunun kapitülasyonların kaldırılması olduğunu hatırlattı.

Altıntaş, "Çocuklarımızın, torunlarımızın geleceklerini birilerine taahhüt ediyoruz. Sizin çocuklarınız, torunlarınız bu ülkede yaşamayacaklar mı? Hepiniz mi çocuklarınızı yurt dışına göndereceksiniz? Bu düzenlemenin sağlam bir mantığı yok." sözlerini sarf etti.

"Nedense Orta Doğu'dan gelen yatırımcılara karşı çok mesafelisiniz"

AK Parti İstanbul Milletvekili İffet Polat, Türkiye ticaretinin can damarlarından olan limanlarda yatırım ve genişlemelerin idamesi için mevcut teknolojiyi iyileştirmek, hızlı ve güvenilir bir lojistik imkanı tanımak amacıyla yatırımcıların süreçlerini uzatmanın doğru olacağını belirtti.

Polat, dünya ticaretinin pandemi döneminde yavaşladığı, ticaretin adeta durduğu bu dönemde yatırımlarına devam eden liman işletmecilerinin zararlarının bir nebze de olsa telafi edileceğine inandığını söyledi.

Muhalefet milletvekillerinin, kategorik olarak her şeye karşı çıktığını dile getiren Polat, şunları kaydetti:

"Hem serbest piyasayı savunmak hem de bir demir perde ülkesi gibi kanun yapmayı istemek doğru değil. Birçok milletvekilimiz, limanların ileride Birleşik Arap Emirlikleri'ne, Katar'a peşkeş çekileceğine dair niyet okuyuculuğu dile getiriyor. Bunu doğru bulmuyorum. Nedense İslam ülkelerine, Orta Doğu'dan gelen yatırımcılara karşı çok mesafelisiniz. İngilizlerin, Almanların, Hollandalıların getirdiği para para da gelip yatırım yapacak olan Katarlılara ya da Birleşik Arap Emirliklilere neden karşı çıkıyorsunuz? Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı'nın verilerine göre, bir liman yatırımının ortalama geri dönüşü 35 yıl. Buna pandemiyi, ticari durgunlukları eklediğinizde bu sürenin daha da uzun olacağını düşünüyorum."

Komisyonda üslup tartışması

CHP İstanbul Milletvekili Turan Aydoğan, "Kamu yararı ihlal ediliyor. Kime soruyorsunuz bunları? Önünüze gelene bu milletin toprağını, taşını 'Alın size verdim...' Ne iradesi bu, kimi temsil ediyorsunuz, kimin çıkarlarına yasa yapıyorsunuz? Yasa yapmak, kamu çıkarının ötesine geçiyorsa tarifinin yapılması lazım." dedi.

AK Parti Samsun Milletvekili Fuat Köktaş, Aydoğan'a, "Böyle bir konuşma üslubu olamaz. Hakaret etmeye gerek yok, görüşünüzü söylersiniz. Burası ayar yeri değil." tepkisini gösterdi.

Karşılıklı laf atışmalar üzerine araya giren Komisyon Başkanvekili, AK Parti Düzce Milletvekili Fahri Çakır, Aydoğan'dan, konuşmasını toparlamasını istedi. Bu sırada AK Parti ile CHP milletvekilleri arasında tartışma çıktı.

Daha sonra konuşmasını sürdüren CHP'li Aydoğan'ın, "İzin verirseniz sözlerimi bağlayayım, vermezseniz o sizin utancınız olsun." ifadesi tartışmayı alevlendirdi.

Komisyon Başkanvekili Çakır, milletvekillerini sükuneti muhafaza etmeleri konusunda uyardı.

Çakır, Aydoğan'ın, "Susarlarsa bağlayacağım. Tahammülü olsun arkadaşların." ifadesi üzerine mikrofonunu kapattı.

Bunun üzerine Aydoğan, "Siz hakaret etmeyen bir milletvekiline tahammül edemeyecek bir komisyonsunuz. Yazıklar olsun." dedi.

Fahri Çakır da "Sayın Aydoğan, bize nasıl davranacağımıza ilişkin telkinde bulunamazsınız. Bu komisyona saygısızlık yapamazsınız." karşılığını verdi.

Bu sırada AK Parti Kahramanmaraş Milletvekili Mehmet Cihat Sezal, ayağa kalkarak Aydoğan'a, "Doğru konuş." diye bağırdı ve Aydoğan'ın üzerine yürüdü.

Komisyon Başkanvekili Çakır, gerginliğin sürmesi üzerine birleşime ara verdi. Gerginlik bir süre verilen arada da devam etti.

Daha sonra birleşimi açan Komisyon Başkanı Ziya Altunyaldız, milletvekillerini üsluplarına dikkat etmeleri konusunda uyardı.

Komisyonda, CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal'ın, "Bir kanun çıkarmaya çalışıyorsunuz, insanları uğraştırmayın, çıkın, 'Biz bu memleketi satıyoruz.' deyin. 49 yıl bir şey verilmez." ifadesi üzerine de AK Parti ile CHP milletvekilleri arasında tekrar tartışma yaşandı.

Kanun teklifinin maddeleri üzerindeki görüşmeler sürüyor.