Borsa İstanbul, İslam Kalkınma Bankası'nın (IDB) yurt dışında işlem gören ilk aşamada toplam 6 milyar 50 milyon dolar değerindeki sukuku (kira sertifikası), Borsa İstanbul Borçlanma Araçları Piyasası Kesin Alım Satım Pazarı'nda nitelikli yatırımcılar arasında alım satım işlemlerine açtı. 

Borsa İstanbul'da sukukun işleme açılması dolayısıyla düzenlenen gong törenine, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Başkanı Vahdettin Ertaş, Borsa İstanbul Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü İbrahim Turhan ile İslam Kalkınma Bankası Başkanı Ahmed Muhammed Ali El Medeni katıldı.

Vahdettin Ertaş, gong töreninde yaptığı konuşmada, 2012 Aralık ayının son günü yasalaşan yeni Sermaye Piyasası Kanunu ile başlayan süreçte, SPK olarak 70'e yakın düzenlemeyle sermaye piyasalarının hukuki altyapısını baştan aşağı yenilediklerini belirtti. Geçen dönemde paydaşlarıyla da istişare ederek neredeyse haftada bir düzenlemeyi sonuçlandırıp uygulamaya koyduklarını anlatan Ertaş, "İddia ediyoruz ki, yeni kanun sonrası oluşturduğumuz mevcut düzenleme altyapısı dünyanın en gelişmiş sistemlerinden birisidir" dedi.

Ertaş, alternatif finansman kaynakları arasında öne çıkan ürünlerden birisinin de faizsiz finans araçları olduğunu aktardı. Türkiye'nin, faizsiz finans ürünleri merkezi haline gelmek için gerekli bölgesel avantajları ile arz ve talep tarafında yüksek potansiyeli bulunduğuna inandıklarını anlatan Ertaş, şunları söyledi:

"Faizsiz finansal kurum ve ürünler bizim için oldukça önemli ve gündemimizin ilk sıralarında yer alan bir konudur. Nitekim Haziran 2013'te yaptığımız yeni kira sertifikası düzenlemesi ile uluslararası alanda kabul gören 5 yeni kira sertifikası türünü de ülkemize kazandırdık. Yeni yasal düzenleme sonrasında katılım bankalarımız ve özel sektör kuruluşlarımızın kurucusu olduğu varlık kiralama şirketleri tarafından yapılan ihraçların büyüklüğü yaklaşık 5 milyar dolara ulaştı.

Talep tarafında da önemli mesafe kaydettiğimizi düşünüyorum. Geçtiğimiz yıl yaptığımız düzenlemelerle sadece faizsiz finans ürünlerine yatırım yapacak 'katılım yatırım fonları'nı tanımladık. Aynı şekilde bireysel emeklilik sistemine sağlanan yüzde 25 devlet katkısı sonrasında sadece faizsiz ürünlere yatırım yapacak emeklilik yatırım fonlarını ülkemize kazandırıp, talep tarafını güçlendirdik. Buna bağlı olarak, geçtiğimiz yıl bu dönemlerde 140 milyon dolar seviyelerindeki faizsiz emeklilik fonlarının büyüklüğü bir yıl içinde 3 katına çıkarak 400 milyon dolara yaklaştı."

Ertaş, bugün İslam Kalkınma Bankası sukuklarının da Borsa İstanbul'da işlem görmeye başlamasının hedefleri için önemli bir dönüm noktası teşkil ettiğini vurguladı. İslam Kalkınma Bankası yetkililerinin de bu iş birliğinden memnun kalacaklarını dile getiren Ertaş, "Zira İstanbul, kıtalar arası konumu, genç, dinamik ve Müslüman nüfusu, hükümetimiz ve bizlerin desteğiyle bu ürünlerin işlem göreceği en iyi pazarlardan birisidir" diye konuştu.

"Küresel ölçekte bugün için sadece 38 milyon kişi İslami finans araçlarından istifade edebiliyor"

Borsa İstanbul Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü İbrahim Turhan da Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti'nin 10. Kalkınma Planı'nda, İstanbul Finans Merkezi bileşenlerinden birisinin de faizsiz finansal araçlarının geliştirilmesi hedefi olduğunu anımsattı. Bugün bu hedefe doğru çok önemli bir adımın atıldığını belirten Turhan, dünyanın ciddi bir şekilde sarsıldığı son küresel krizden sonra İslami finans araçlarının ve kurumlarının bütün dünyada hızla geliştiğinin görüldüğünü kaydetti.

Turhan, "Zira son yaşanan finansal krizin en önemli sebeplerinden birisi de borçlanan taraf ile borç veren arasındaki doğrudan gözetim, kontrol etme ilişkisinin geliştirilen finansal mühendislik yöntemleriyle zaafa uğratılmış olmasıydı" dedi. Özellikle son 5 yılda İslami finans araçlarının yüzde 20'ye yakın gelişim gösterip, 2 trilyon doların üzerine çıktığına dikkati çeken Turhan, "Tabii, İslami finansın reel iktisadi faaliyetle doğrudan ilişki içinde olması ve bütün araçlarının bir varlığa dayalı olması reel ekonominin sermaye piyasası ile zayıflayan bağlarının yeniden tesis edilmesi anlamında da son derece önemli" değerlendirmesini yaptı.

Turhan, İslami finans varlıklarının bugün için yüzde 75'ini İslami bankacılığın oluşturduğunu anlatan Turhan, şunları kaydetti:

"Küresel ölçekte bugün için sadece 38 milyon kişi İslami finansal araçlardan istifade edebiliyor. İslam Konferansı Teşkilatı (OIC) ülkelerine baktığımız zaman ne yazık ki, bu ülkelerdeki müşterilerin yüzde 80’ine henüz ulaşamadığımızı görüyoruz. Tabii ki hedefimiz bütün dünyadaki insanların bu ürünlerden istifade etmesini sağlamak olmalı. Yine dünya genelinde ihraç edilmiş 1800 kira sertifikasının sadece yüzde 17’sinin organize piyasalarda işlem görmesi de dikkat çekici bir diğer husus.

Kira sertifikalarının daha fazla organize piyasalarda işlem görmesinin son derece önemli olduğunu düşünüyorum. Dikkat edilmesi gereken bir diğer önemli husus, kira sertifikalarının bugün için yüzde 65'inin OIC dışındaki ülkelerde işlem görüyor olması. Bu oranın da mutlaka artırılması gerektiğini düşünüyorum."

Turhan, SPK'nın 2010 yılında tebliği ile kira sertifikaları ihracının Türkiye'de başladığını hatırlatarak, 2012 yılında ilk defa Hazine tarafından 1,5 milyar dolarlık bir ihraç gerçekleştirildiğini anımsattı. Kira sertifikaları için önemli vergi teşviklerinin de devreye alındığını vurgulayan Turhan, şöyle devam etti:

"Bugün itibarıyla 5 yıldan daha uzun vadeli kira sertifikalarında stopaj vergisi 'sıfır' olarak uygulanmaktadır. 2010 yılından bugüne kadar 37 kira sertifikası ihraç edildi ve 8 milyar dolarlık bir pazar büyüklüğü sağlanmış oldu. Önümüzdeki dönem bunun daha fazla artacağını da bekliyoruz. Özellikle Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi, Merkez Bankamız, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), SPK ve Borsa İstanbul'un iş birliği ile Dünya Bankası Küresel İslami Finans Araştırmaları Merkezi'nin İstanbul'da kurulmuş olması, yükselen piyasa ve gelişmekte olan ekonomilerde ihtiyaç duyulacak altyapı yatırımlarının temininde İslami Finansın Dünya Bankası ve diğer uluslararası finans kuruluşları tarafından kullanılmaya başlamasını devreye alacaktır."

Turhan, İslam Kalkınma Bankası'nın toplam 6 milyar 50 milyon dolar değerindeki 6 kira sertifikasının Londra, Malezya ve Nasdaq Dubai ile birlikte Borsa İstanbul'da bugün işlem göreceğini de sözlerine ekledi.

İslam Kalkınma Bankası Başkanı Ahmed Muhammed Ali El Medeni de Banka'nın stratejik hedefleri çerçevesinde, menkul kıymetlerini birden fazla piyasaya kote etmek suretiyle genel olarak İslami finans endüstrisini ve özellikle İslami sermaye piyasalarını geliştirmeye kararlı olduklarını belirtti. Medeni, "İslam Kalkınma Bankası sukukunun Borsa İstanbul’da işlem görmeye başlamasının, sukukumuzun likiditesini artırmakla kalmayıp, daha da önemlisi, Türkiye’nin, finans piyasalarında güçlenen uluslararası rolüyle ilgili piyasalara pozitif bir mesaj verdiğinden eminiz" diye konuştu.

Sukuk işlem görmeye başladı

Türkiye'nin de yüzde 6,5'la pay sahibi olduğu ve toplam 56 ülkenin ortaklığı bulunan İslam Kalkınma Bankası’nın, uluslararası derecelendirme şirketleri tarafından "AAA" ve "Aaa" notları ile derecelendirilmiş sukuku, halen Londra Borsası, Malezya Borsası ve Nasdaq Dubai Borsası’nda işlem görüyor.

Borçlanma Araçları Piyasası Kesin Alım Satım Pazarı'nda nitelikli yatırımcılar arasında işleme açılan altı farklı sukuk, 2019 yılı Eylül ayına kadar farklı vadelerde ve ilk aşamada toplam 6 milyar 50 milyon dolar değerinde bulunuyor.