TCMB: Temel mal grubundaki artışta dayanıklı tüketim malları öne çıkarken, gıda grubunda hem işlenmemiş hem de işlenmiş gıda etkili olmuştur

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), temel mal grubundaki  artışta dayanıklı tüketim mallarının öne çıktığını, gıda grubunda hem  işlenmemiş hem de işlenmiş gıdanın etkili olduğunu belirtti.

TCMB: tarafından yayınlanan Eylül ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu'nda  şöyle denildi:

"Tüketici fiyatları Eylül ayında yüzde 0,97 oranında artmış,  yıllık enflasyon yataya yakın seyrederek yüzde 11,75 olmuştur. Yıllık  enflasyon, temel mal ve gıda gruplarında artmış, enerji ve hizmet  gruplarında ise gerilemiştir. Temel mal grubundaki artışta dayanıklı  tüketim malları öne çıkarken, gıda grubunda hem işlenmemiş hem de  işlenmiş gıda etkili olmuştur. Enerji yıllık enflasyonu doğalgaz fiyatları kaynaklı yüksek baz etkisiyle gerilerken, hizmet enflasyonu  yavaşlamıştır. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık  enflasyonu artmış, eğilimleri bir miktar azalmıştır.

Değerlendirmeler

Eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 0,97 oranında artmış ve  yıllık enflasyon yüzde 11,75 olmuştur.

Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,39 ve 0,29 puan artarak yüzde 11,57 ve yüzde 11,32 olarak  gerçekleşmiştir.

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları  incelendiğinde, bir önceki aya göre temel mal ve gıda gruplarının  katkıları sırasıyla 0,43 ve 0,28 puan artmış, enerji, hizmet ve  alkol-tütün-altın gruplarının katkıları ise sırasıyla 0,33, 0,26 ve 0,14 puan azalmıştır.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle üç aylık ortalamalara göre B ve C göstergelerinin eğilimleri bir miktar azalmıştır. Bu dönemde, enflasyon eğilimi temel mal grubunda yüksek seyretmeye devam ederken,  hizmet grubunda gerilemiştir.

Hizmet fiyatları Eylül ayında yüzde 0,58 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 0,99 puan düşüşle yüzde 10,84’e gerilemiştir. Yıllık  enflasyon ulaştırma hizmetlerinde belirgin olmak üzere lokanta-otel ve  kira gruplarında gerilerken, haberleşme ve diğer hizmetlerde  yükselmiştir. Ulaştırma hizmetlerinde yıllık enflasyon baz etkisiyle  önemli ölçüde gerilemiş, aylık fiyat düşüşünde şehirlerarası otobüs  ücreti (yüzde -6,31) belirleyici olmuştur. Lokanta-otel grubunda bu  dönemde yemek hizmetleri fiyatları yüzde 0,83 oranında yükselmiş,  konaklama fiyatlarındaki artış yüzde 0,12 ile sınırlı kalmıştır. Diğer  hizmetler grubunda kura duyarlı olan kişisel ulaştırma araçlarının  bakım ve onarımı ile dişçilik ücreti fiyatlarında artış gözlenirken,  eğitim hizmetlerinde uygulamaya konulan KDV indirimi fiyatlara olumlu  yansımıştır.

Temel mal grubu enflasyonu Eylül ayında 1,66 puan artışla yüzde 11,68 olmuştur. Bu dönemde yıllık enflasyon dayanıklı mal ve diğer  temel mallarda yükselirken giyim ve ayakkabı grubunda gerilemiştir.

Grup enflasyonundaki artışın sürükleyicisi dayanıklı mallar olmuş  bu  artışta döviz kuru gelişmeleri ve talep koşulları belirleyici  olmuştur. Altın hariç dayanıklı mallarda fiyat artışları alt kalemler  genelinde hızlanarak devam etmiş (aylık yüzde 3,70), bu gelişmede  beyaz eşya (yüzde 7,14), otomobil (yüzde 4,11) ve mobilya (yüzde 3,30)  grupları öne çıkmıştır. Otomobil fiyatlarındaki artışta matrah ve ÖTV  değişikliklerinin de etkili olduğu değerlendirilmektedir. Giyim ve  ayakkabı grubunda fiyatlar mevsimsel ortalamalara kıyasla oldukça  zayıf bir seyir izleyerek yataya yakın seyretmiş, yıllık enflasyon  yüzde 6,79’a gerilemiştir. Bu dönemde, diğer temel mal grubu fiyatları  birikimli döviz kuru etkilerine bağlı olarak yüzde 1,54 artmıştır.

Enerji grubu fiyatları Eylül ayında yüzde 0,50 oranında artmıştır. Bu dönemde tüpgaz, şebeke suyu ve akaryakıt fiyatlarındaki artışlar  öne çıkmıştır. Grup yıllık enflasyonu doğalgaz fiyatlarındaki yüksek  baz etkisiyle 2,82 puan azalarak yüzde 6,77 olmuştur. Ekim ayından  itibaren geçerli olmak üzere hanehalkı, sanayi ve ticarethaneler  tarafından kullanılan elektrik fiyatlarında yapılan artışın önümüzdeki  dönemde grup enflasyonunu yukarı yönlü etkileyeceği  değerlendirilmektedir.

Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu Eylül ayında 1,44  puan artarak yüzde 14,95’e yükselmiştir. Yıllık enflasyonu 2,11 puan  artışla yüzde 17,47’ye yükselen işlenmemiş gıda grubu bu gelişmede  daha belirleyici olurken, işlenmiş gıda yıllık enflasyonu 0,93 puan  artarak yüzde 12,79 olmuştur. İşlenmemiş gıda grubunda,  mevsimsellikten arındırılmış veriler taze meyve ve sebze fiyatlarının Eylül ayında sınırlı bir oranda yükseldiğine, diğer işlenmemiş gıda  grubu fiyatlarının ise yatay seyrettiğine işaret etmektedir. İşlenmiş  gıda fiyatları Eylül ayında yüzde 1,48 oranında artarken, bu gelişmede
Ağustos ayında olduğu gibi ekmek ve tahıllar grubu (yüzde 1,96) öne  çıkmıştır. Bu dönemde diğer işlenmiş gıda grubunda da fiyat artışları  hızlanmış ve yıllık enflasyon katı ve sıvı yağlar öncülüğünde  yükselmiştir. Bu gelişmeler sonucunda, taze meyve ve sebze dışı gıda  grubunda yıllık enflasyon bir miktar artarak yüzde 13,47 olmuştur.

Yurt içi üretici fiyatları Eylül ayında yüzde 2,65 oranında  yükselmiş, yıllık enflasyon 2,80 puan artarak yüzde 14,33 olmuştur. Üretici fiyatlarında gözlenen bu artışta döviz kuru gelişmelerinin  belirleyici olduğu değerlendirilmektedir. Petrol ve ana metal hariç  imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış eğilimi bu  dönemde belirgin ölçüde yükselmiştir.

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon enerji  grubunda gerilerken diğer alt gruplarda yükselmiştir. Aylık bazda,  enerji fiyatları yatay seyretmiş  elektrik üretimi ve dağıtımı, su  temini ve ham petrol fiyatlarında artış gözlenirken, rafine edilmiş  petrol ürünleri ve gaz imalatında fiyatlar gerilemiştir. Ara malları  grubu fiyat artışlarında demir-çelik, plastik ürünler, temel  kimyasallar, kağıt ürünleri ve tekstil öne çıkarken, sermaye malı  fiyatlarındaki artışta metal yapı ürünleri, motorlu kara taşıtları ile  parça-aksesuarları ve makineler etkili olmuştur. Dayanıklı tüketim  malları fiyatları mobilya ve tüketici elektroniği ürünleri öncülüğünde  yükselirken, dayanıksız tüketim mallarındaki artışta katı-sıvı yağlar  belirleyici olmuştur. Bu gelişmelerle, tüketici fiyatları üzerinde  üretici fiyatları kaynaklıbaskılar güçlenerek devam etmiştir."