TEPAV gece ışıklarıyla 2019 yılında 81 ilin kişi başı gelirini hesapladı. 2019 yılında 58 il pozitif bir büyüme yakalarken, 32’si Türkiye’nin büyüme hızı olan yüzde 0,9’dan daha hızlı büyüdü.

TEPAV'dan yapılan açıklamada şu bilgiler verildi:

"Türkiye’nin ulusal ölçekteki Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) istatistikleri, üç ayda bir Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanmaktadır. Her ne kadar son yıllarda il düzeyindeki verilerin yayımlanma sıklığı artsa da bu notun yayımlandığı tarihte 2019 il düzeyi GSYH verileri daha açıklanmamış ve bu verilerin ne zaman açıklanacağına dair bir takvim paylaşılmamıştı.

TEPAV'ın konu ile ilgili raporuna göre, geçmiş yıllarda da yaşanan il düzeyindeki veri ihtiyacını takiben TEPAV tarafından ilk defa 2016 yılında 81 ilin GSYH değerleri gece ışıkları aracılığıyla tahmin edilmişti. Bu güncel çalışma için yine gece ışıklarıyla 81 ilin 1992-2019 dönemindeki GSYH değerlerini tahmin ettik.

2019 özelindeki incelemelerimizde, 2019’da 2018’e kıyasla daha az sayıda ilin yüksek gelirli iller grubunda yer aldığını tespit ettik. Türkiye, 2000’lerin başında orta-düşük gelir grubundan orta-yüksek gelir grubuna sıçramıştı. Son 15 yılda ise Türkiye yüksek gelirli ülke olma hedefine halen ulaşamadı.

Gece ışıklarından yola çıkarak 2019 yılı için ortaya koyduğumuz tespitler, Türkiye’nin yüksek gelirli ülke hedefine ulaşabilmesi için büyümenin İstanbul ve Kocaeli haricindeki diğer illere yani Anadolu geneline yayılması adına yeni politikalara ihtiyaç duyulduğunu gösteriyor.

Çalışmada öne çıkan bazı bulgular şu şekilde sıralanmaktadır:

TEPAV İl Bazında Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) tahminlerine göre 2019 yılında Türkiye’nin en büyük 10 ili İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Kocaeli, Antalya, Konya, Adana, Gaziantep ve Manisa olarak sıralandı.

2019 yılı GSYH tahminlerine göre GSYH’si en düşük 10 il sırasıyla Bayburt, Ardahan, Tunceli, Kilis, Gümüşhane, Iğdır, Bartın, Sinop, Çankırı ve Bingöl olarak listelendi.

2019 yılında Türkiye nüfusunun yüzde 19’u İstanbul’da ikamet ederken İstanbul, Türkiye ekonomisinin yüzde 31’ini oluşturmaktadır.

2019 yılında 81 ilden 58’inin pozitif bir büyüme gerçekleştirdiğini tespit ettik. Buna ek olarak, 58 ilden 32’si, Türkiye’nin büyüme hızı olan yüzde 0,9’dan daha hızlı bir büyüme gösterdi. Diğer yandan 2019 yılında daralan 23 il incelendiğinde de kıyı şeridi haricindeki Anadolu illerinin öne çıktığını tespit ettik.

Türkiye genelinde en hızlı büyüyen ilk 10 il sırasıyla Manisa, Osmaniye, Gaziantep, Ardahan, Hatay, Ağrı, Yalova, Kilis, Şanlıurfa ve Muş olarak listelendi.

Türkiye genelinde GSYH’si en fazla daralan ilk 10 il sırasıyla Kayseri, Kütahya, Aksaray, Kars, Ankara, Şırnak, Bingöl, Konya, Elazığ ve Tunceli olarak sıralandı.

Nüfus değerleri de göz önünde bulundurulduğunda, 2019 yılında kişi başı gelir düzeyinde artış yaşayan tek il Çankırı oldu.

Kişi başı gelirde en fazla kaybın yaşandığı iller Ankara, Kayseri, Aksaray, Nevşehir, Konya, Şırnak, Kütahya, Antalya, Batman ve Karaman olarak sıralandı.

Türkiye genelinde değerlendirildiğinde 2018’de Türkiye’nin 6 ili, yüksek gelir grubundayken enflasyondan arındırılmış TL cinsinden gerçekleşen sınırlı büyüme/daralma ve dolar karşısındaki değer kaybı ile yüksek gelirli 6 il arasında yer alan Ankara, Bursa, İzmir ve Tekirdağ, 2019 yılında yüksek gelir grubundan orta-yüksek gelir grubuna geriledi.

2019 itibarıyla 2 il (İstanbul ve Kocaeli) yüksek gelir, 75 il orta-yüksek gelir ve 4 il (Ağrı, Bitlis, Şanlıurfa ve Van) orta-düşük gelir grubunda yer aldı.

2019 yılında Türkiye’nin kişi başı geliri 9 bin 213 dolar olarak hesaplanırken, 11 ilin sırasıyla Kocaeli, İstanbul, Ankara, Tekirdağ, İzmir, Bursa, Bilecik, Yalova, Eskişehir, Manisa ve Kırklareli’nin kişi başı geliri Türkiye ortalamasını geçti.

Türkiye nüfusunun sadece yüzde 21,0’ı yüksek gelirli illerde ikamet etmektedir. Geri kalan yüzde 79,0 ise orta gelir düzeyindeki illerde ikamet etmektedir.

2019 yılında kişi başı geliri en yüksek il 15 bin 643 dolar ile Kocaeli iken Kocaeli’ni 15 bin 183 dolar ile İstanbul, 11 bin 498 dolar ile Ankara takip etmektedir. Kişi başı gelirinde değer olarak en fazla daralmanın yaşandığı il ise 1.212 dolarlık azalma ile Ankara oldu.

2019 yılında kişi başı geliri en düşük il olan Ağrı, İstanbul’un beşte biri kadar kişi başı gelire sahiptir.

81 ilin kişi başı gelir performansları daha uzun vadede 1992-2019 döneminde incelendiğinde, 81 ilin 81’inin de kişi başı gelirlerini bu dönem içerisinde artırmayı başardığı görülmektedir.

1992’de Kocaeli’nin kişi başı geliri 3 bin 805 dolar iken son 30 yılda kişi başı gelirini 11 bin 838 dolar artırarak 15 bin 643 dolara sıçradığı görülüyor. Kişi başı gelirlerinde 1992-2019 döneminde en fazla artışı yakalayan diğer iller ise İstanbul, Yalova, İzmir, Tekirdağ, Bilecik, Manisa, Bursa, Ankara ve Çanakkale olarak sıralanırken Ankara, İzmir ve Manisa haricinde listede genellikle Marmara bölgesinin öne çıktığı görülüyor.

Kocaeli ve İstanbul haricindeki 79 ilin orta-gelir tuzağı olarak da adlandırılan orta gelir eşiğini geçmekte güçlük yaşadığı görülüyor. 79 il arasında özellikle mevcut kişi başı gelirlerinin orta gelir tuzağı sınırını geçmeye yakınlıkları dolayasıyla Ankara, Tekirdağ, İzmir, Bursa, Bilecik, Yalova, Eskişehir, Manisa, Kırklareli ve Antalya bu tuzaktan çıkmaya en yakın adaylar olarak öne çıkıyor.