Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), bu yılın üçüncü çeyreğine ilişkin Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) verilerinde revizyona giderek, mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış zincirlenmiş hacim endekslerine yer verdi.

TÜİK'in internet sitesindeki duyuruya göre, bu yılın 3. çeyreğindeki GSYH verilerine ilişkin revizyona gidildi.
Önceki bültende GSYH tahmini, sadece zincirlenmiş hacim endeksi için yüzde 1,8 daralma olarak açıklanırken, revizyonda takvim ile mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış zincirlenmiş hacim endekslerine de yer verildi. Buna göre, takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi bu yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 0,2 azaldı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi ise aynı dönemde yüzde 2,7 geriledi.
Mal ve hizmet ihracatındaki daralma ise zincirleme hacim endeksi olarak yüzde 7'den yüzde 9,2'ye, ithalattaki artış ise yüzde 4,3'ten yüzde 2,4'e revize edildi.

Duyuruda, 12 Aralık 2016'da Avrupa Hesaplar Sistemi'ne (ESA-2010) uyumlu GSYH üçüncü çeyrek haber bülteni ile mevsimsellikten arındırılmayan serilerin yayımlandığı anımsatılarak, mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış serilerin ise "Dönemsel Gayri Safi Yurtiçi Hasıla, III. Çeyrek Haber Bülteni" ile kamuoyunun kullanımına sunulduğu aktarıldı.

Mevsimsellikten arındırmanın, Avrupa Birliği İstatistik Ofisi (Eurostat) tarafından önerilen ARIMA modeline dayalı TRAMO-SEATS yöntemi kullanılarak gerçekleştirildiği, yöntemin uygulanması için Eurostat tarafından geliştirilmiş JDemetra+ yazılımının 2.0.0 sürümünün kullanıldığı belirtildi. Mevsim etkisinden arındırılmış serilerin ardışık dönemlerin karşılaştırılmasına, takvim etkisinden arındırılmış serilerin ise bir önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırılmasına imkan verdiği ifade edilen duyuruda, şunlar kaydedildi:

"Uluslararası standartlar gereğince, GSYH hesaplamalarında ihracat ve ithalat verileri cif/fob dönüşümü yapılarak kullanılmaktadır. GSYH hesaplamaları yapılırken bu dönüşüm cari fiyatlarda ve bir önceki yıl fiyatlarıyla yapılmış ancak bir önceki yıl fiyatlarına ilişkin tablolarda cif/fob dönüşümü olmayan değerler sisteme dahil olmuştur. Bu kapsamda ilgili tablolarda cif/fob dönüşümü yapılmış serilere yer verilmiştir. Bu durumun, 2009 sonrası, sadece ithalat ve ihracat endeks değerlerine etkisi olup, GSYH düzeyinde cari fiyatlarla ve hacim endeksinde bir etkisi bulunmamaktadır. Ayrıca, yeni GSYH serisi ile enflasyondan arındırılmış büyüklükler için ESA ile uyumlu olarak zincirlenmiş hacim yöntemi kullanılmaya başlanmıştır." 

Duyuruda, söz konusu serilerin, her yıl bir önceki yıl ortalama fiyatlarıyla hesaplama yapıldıktan sonra dengelendiği ve bir önceki yılın cari fiyatlarıyla oranlanarak büyüme oranının üretildiği belirtilen duyuruda, bu oranların endeks üzerine yansıtılarak yıllara özgü endeksler oluşturulduğu, zincirlenmiş hacim büyüklükleri hesaplanırken yöntemden bağımsız ortaya çıkan toplamsallık sorununun 1998-2009 arasındaki sektörlere ilişkin sadece endeks değerleri için makro eşleştirme (benchmarking) modelleri kullanılarak düzeltildiği bildirildi.  Duyuruda, bu düzeltmenin GSYH düzeyinde cari fiyatlarla ve hacim büyüklüğünde bir etkisinin bulunmadığı bildirildi.