Geçtiğimiz hafta Perşembe günü gerçekleştirilen Koronavirüs Bilim Kurulu Toplantısı sonrasında yapılan açıklamada, yerli aşı Turkovac'ın Türkiye genelinde tüm illere dağıtımının tamamlandığı, ilçelere gönderimin devam ettiği belirtildi.

Anadolu Ajansı ise Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'nın, aşının bu haftadan itibaren tüm şehirlerdeki devlet hastanelerinde uygulanabileceğini söylediğini aktardı. Ancak henüz aşının Faz 3 çalışmalarına dair sonuçlar yayımlanmadı ve Dünya Sağlık Örgütü'nden kullanım onayı alınmadı.

Bakan Koca Perşembe günü yapılan Cumhurbaşkanlığı Kabine Toplantısı sonrası, "Gelecek haftadan itibaren sadece eğitim ve araştırma veya şehir hastaneleri değil, ilçeler dahil olmak üzere bütün devlet hastanelerinde Turkovac uygulaması başlayacak. Aile hekimlerine zannediyorum iki hafta sonra dağıtılmış olur. Erişimi daha kolay oldukça kullanımı da artmış olacak" dedi.

"Turkovac'ın Omicron ile ilgili hayvan çalışmaları başladı. Hayvan çalışmalarının ikinci dozu zannediyorum bugün yapılacak. Mart ayına da Omicron varyantına yönelik Turkovac aşısını tamamlamayı düşünüyoruz" sözlerini ekledi.

BBC Türkçe'nin haberine göre Koca ayrıca şu ana kadar 800 bin dozun piyasaya sürüldüğünü, bunun her hafta artacağını ve ayda ortalama 2-2,5 milyon doza kadar çıkılacağını söyledi.

İki doz Biontech aşısının ardından Turkovac uygulamasıyla ilgili çalışmaların, gebeler ve çocuklarla ilgili araştırmaların da devam ettiğini belirtti.

BBC Türkçe'nin sorularını yanıtlayan Türk Tabipleri Birliği (TTB) Halk Sağlığı Kolu Başkanı ve Pandemi Çalışma Grubu Üyesi Dr. Nasır Nesanır ise Türkiye'de şu anda günlük ortalama 140 bin aşı yapıldığını, Tukovac'ın ise sahadan gelen verilere göre bu sayının yüzde 5'ini oluşturduğunu söylüyor:

"Türkiye'de şu an günlük uygulanan aşı sayısı çok az. Her ilçede, aile hekimliğinde Turkovac yapılması için yoğun bir talep olması gerekiyor. Günlük uygulanan Turkovac sayısı, aile hekimliği birim sayısından daha az".

Turkovac Faz 3 Koordinatörü Prof. Ünal: Güvenli ve etkili bir aşı

Turkovac aşısını geliştiren Prof. Dr. Aykut Özdarendeli, 16 Şubat'ta Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi'ndeki "Yerli Aşı Turkovac" paneline katıldı.

Özdarendeli Anadolu Ajansı'na yaptığı açıklamada, "Şu an Şanlıurfa'da üretim, seri bir şekilde yapılıyor. Türkiye'nin 81 iline Turkovac aşısı gönderildi. Vatandaşlarımız Turkovac aşılarını yaptırıyor. Bu, çok büyük bir mutluluk" dedi.

"Milli aşıyı bekleyen vatandaşlarımız gönül rahatlığıyla güvenli bir şekilde aşılarını yaptırabilirler" sözlerini ekledi.

Panelde konuşan Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi ve Turkovac Faz-3 Çalışması Ülke Koordinatörü Prof. Dr. Serhat Ünal, "TURKOVAC-CoronaVac Faz-3 çalışmaları kapsamında ilk gönüllü 22 Haziran'da alındı. Elde edilen tüm verilerin düzenli olarak Sağlık Bakanlığı ile paylaştık. TURKOVAC güvenli ve etkili bir aşıdır. Vatandaşlarımızın rahatlıkla hatırlatma dozlarını yapmalarını öneriyoruz" dedi.

Dr. Nasır Nesanır ise Turkovac üzerine çalışan tüm bilim insanlarının çalışmalarını ve gösterdikleri çabayı çok olumlu bulmakla birlikte çalışmaların bilimsel rapor olarak kamuoyuyla paylaşılması gerektiğini belirtiyor.

Turkovac'ın Faz 3 sonuçlarının henüz yayımlanmadığını belirten Nesanır, Biontech ve Sinovac gibi diğer koronavirüs aşıları için on binlerce kişi üzerinde çalışma yapılırken Turkovac'ın 2 binden az kişiye uygulandığını belirtti:

"Biontech ve Sinovac gibi aşı çalışmalarının sonuçları şeffaf bir şekilde kamuoyuyla paylaşıldı".

TTB'nin Dünya Sağlık Örgütü'ne bir başvuru yapılıp yapılmadığıyla ilgili bilgi sahibi olmadığını aktardı.

Dünya Sağlık Örgütü henüz onay vermedi

Tukovac aşısı için 22 Aralık 2021'de Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu'nun acil kullanım onayı verdiğini duyurdu.

Ardından Sağlık Bakanlığı, Tukovac'ın yaygın kullanıma geçeceğini açıkladı.

Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) aynı gün yaptığı basın toplantısında, Anadolu Ajansı muhabiri Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'nın Turkovac'ın acil kullanım izninin alındığı ve Türkiye'nin Covid-19 aşısı üreten dokuz ülkeden biri olduğu konusundaki açıklamasını vurguladı.

Muhabir tarafından WHO'nun bu durumu nasıl değerlendirdiği ve Turkovac'ın ne zaman acil kullanım izni alacağı soruldu.

WHO Yönetmelik ve Ön Yeterlilik Direktörü Dr. Rogério Gaspar ise o zamana kadar Turkovac hakkında herhangi bir başvuru sahibiyle hiçbir iletişim kurulmadığını belirtti. WHO'nun her zaman olduğu gibi bazı standart ve gerekliliklerin tamamlanması durumunda koronavirüs krizini sonlandırmaya yardımcı olacak her türlü aşı geliştirme çalışmasını memnuniyetle karşıladığını hatırlattı.

Başvuru sahibinin etkileşime geçmesiyle birlikte, hem onun hem de düzenleyici yetkili makamın karşılaması gereken koşulların tartışılmaya başladığını, bunların WHO'nun sitesinde yayımlandığını ve işlemlerin şeffaf ilerlediğini belirtti.

Hacettepe Üniversitesi'nden Dr. Mehmet Ceyhan da Turkovac'ın Faz 3 çalışma sonuçları açıklanmadan acil kullanım onayı verilen ilk aşı olduğuna dikkat çekmiş, "Umarım yeteri kadar kişi üzerinde yapılmış Faz 3 çalışma verileri gecikmeden açıklanır" demişti.

Ceyhan, Biontech ve Moderna'nın 45 bin, Coronavac'ın 15 bin kişi üzerinde çalışıldığını aktarmıştı.

Ocak ayında Bakan Koca, Turkovac'ın, Türkiye'de kitlesel olarak ilk uygulanan aşı olan Çin üretimi Sinovac'tan daha etkili olduğunu söyledi.

Hacettepe Üniversitesi Aşı Enstitüsü Yönetim Kurulu üyesi ve Turkovac Faz-3 çalışması sorumlu araştırıcısı Prof. Dr. Mine Durusu Tanrıöver de Ocak ayında yapılan basın toplantısında, "Turkovac'ın en az CoronaVac kadar güvenli ve etkin bir aşı olduğunu söyleyebiliriz" demişti.

Tanrıöver 22 Haziran ile 27 Aralık tarihleri arasındaki gönüllülerin bulgularını değerlendirdiklerini, 1008 kişide toplam 68 Covid-19 vakası saptandığını açıklamıştı. Gönüllülerin 18-55 yaş arası, Covid hikâyesi ya da daha önce aşılanma hikayesi olmayan kişiler olduğunu belirtmişti.

Türk Tabipler Biliği ise, Turkovac aşısının Faz 3 çalışmalarına ilişkin verilerin uluslararası hakemli dergilerde henüz yayımlanmadığını belirterek "Acil kullanım onayı atılacak bu adımın ardından alınmalıydı" demişti.

Yurt dışında neden kabul görmüyor?

Prof. Dr. Özdarendeli geçen hafta yaptığı açıklamada, "Çalışmalarla ilgili bazı veriler bilimsel dergilere gönderildi, bazıları hazırlık aşamasında, onlar da gönderilecek. Bu veriler belirli bir şekilde ortaya çıktığı zaman Dünya Sağlık Örgütü'ne başvuru yapılacak. Avrupa'da neden CoronaVac ile Turkovac'ın kabul edilmediğini bilimsel anlamda izah etmek mümkün değil" dedi.

Dr. Nesanır ise Turkovac'ın yurt dışında geçerli sayılmamasının sebebinin Dünya Sağlık Örgütü ya da Avrupa İlaç Ajansı gibi kurumların henüz onaylamamasından kaynaklandığını söylüyor:

"Başvuruların yapılması ve onay alınması Turkovac'ın güvenilirliğini artıracaktır" diyor.

Konu hakkında sorularımızı sormak için iletişime geçtiğimiz Prof. Dr. Özdarendeli'den haber yayımlanana kadar bir yanıt alamadık.