Citigroup Inc. analistleri Türkiye'nin temel faiz oranının önümüzdeki çeyreği %40 seviyesinde tamamlamasını bekliyor. Bank of America Corp. için gösterge faiz, yılın son üç ayında hafif bir düşüşten önce %50 ile zirve yapacak.

Gelecekteki borçlanma maliyetleri üzerine oynamak için kullanılan türevlerin de oylamadan sonra çok daha yüksek oran beklentilerini göstermesiyle, bu görüş piyasa tarafından geniş ölçüde paylaşılıyor. Bloomberg anketine katılan ekonomistlerin üçüncü çeyreğe ilişkin medyan tahmini Şubat ayındaki %10 seviyesinden şu anda %8,5'e kıyasla %25,5'e kaymış durumda.

Citi ekonomistleri İlker Domaç ve Gültekin Işıklar bu hafta yayınladıkları bir raporda, "Politika faizini yaklaşık %40'a veya daha da yükseğe çıkaran daha güçlü bir ayarlama daha ihtiyatlı bir hareket tarzı olabilir" dedi.

Küresel bankalar tarafından üstlenilen büyük miktardaki parasal sıkılaştırma, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın yirmi yıllık iktidarının en zorlu kampanyasının sonucu ne olursa olsun ekonominin siyasete üstün geleceğine işaret ediyor.

Seçimlere katılacak olan Millet İttifakı, seçilmesi halinde ortodoks para politikalarına geri dönüleceği ve "özerk" bir merkez bankası kurulacağı sözünü verdi. Şu anda Erdoğan, merkez bankası başkanını ve para politikası kurulu üyelerini doğrudan atama ve görevden alma yetkisine sahip.

Erdoğan'ın savunduğu geleneksel olmayan politikalar mercek altına alınırsa, ana akıma dönüş yolu, Merkez Bankası'nın geçen yıl dünyanın en büyük enflasyon krizlerinden biri karşısında daha önce harekete geçmesinden daha uzun ve maliyetli olacak.

Bunun yerine, resmi borçlanma maliyetlerini enflasyonun çok altına iterken yan tedbirlere güvenen Türkiye, derin cari açığını tersine çevirmekte veya fiyat baskılarını bastırmakta yetersiz kaldı.

Acil bir tasarruf programı ve Merkez Bankası'nın arka kapıdan müdahaleleri Türk para biriminin dizginlenmesini sağlayarak zaman kazandırdı ancak bunun bütçeye ve rezervlere bedeli ağır oldu.

'Acı Verici Ayarlama'

Londra'daki abrdn'de yatırım direktörü olan Viktor Szabo, "Hepimiz mevcut politika yolunun sürdürülemez olduğunu biliyoruz," dedi ve ekledi: "Muhalefetin mantıklı bir makro programı olsa da, enflasyonu düşürmek için önce ekonomiyi çökertmek gerekeceğinden bu acı verici bir ayarlama olacaktır" dedi. "Başka bir deyişle, Türkiye derin bir çukura doğru yönetiliyor ve bu çukurdan çıkmak sancılı olacak."

Ekonominin bazı bölümleri halihazırda büyük ölçüde resmi politikadan kopuk olarak işlemektedir. Mevduat faizleri son dört yılın en yüksek seviyesinde ve merkez bankasının gösterge faiziyle aralarındaki fark son on yılın en geniş seviyesinde.

Erdoğan, "Yeni Ekonomi Modeli" olarak adlandırdığı, ihracata ve ucuz kredilere öncelik veren, geleneksel politikaları terk ederek ultra düşük faiz oranları gibi önlemleri tercih eden bir programa sarıldı.

Merkez Bankası, enflasyon 2022'de %85'i aşmasına rağmen iki yıldır temel faiz oranını artırmadı. Bunun yerine, 2021 ortasından bu yana gösterge faiz oranını yarıdan fazla düşürerek tek haneli rakamlara indirdi.

Politika yapıcılar bir sonraki faiz gözden geçirmesini 27 Nisan'da yapacak ve Bloomberg Economics Mayıs ayındaki oylamadan önce son bir indirim bekliyor.

Türkiye'nin alışılagelmişin dışındaki ekonomik gidişattan ani bir dönüş yapmak üzere olduğu görüşüne içeride pek çok kuşkuyla yaklaşan var. İstanbul'da bağımsız bir ekonomist olan Haluk Bürümcekçi'ye göre %50'lik bir faiz oranı ekonomik faaliyet, istihdam ve kredi piyasası üzerinde ciddi olumsuz sonuçlar doğurabilir.

Bürümcekçi "Güçlü para politikası ve enflasyon hedeflemesi" taahhüdüyle birlikte faizlerin %30'a kadar çıkabileceğini söyledi. Ancak Bürümcekçi, uluslararası bankaların beklentileri kendi çıkarlarına göre şekillendirmeye çalışırken aşırı telaşlandıklarına inanıyor ve şu sözleri kaydediyor:

"Yabancı yatırımcılar, belirsizlik ortamında yüksek faiz oranlarıyla, mümkün olan en kısa sürede en az riskle daha fazla gelir elde etmek istiyorlar".

İleriye giden yol

Muhalefetin kazanması muhtemelen Erdoğan'ın mirasından daha kararlı bir kopuşu temsil edecek olsa da, AK Parti iktidarda kalsa bile politika viteslerinin değişeceğine dair işaretler çok.

Erdoğan geçen hafta piyasa dostu eski maliye bakanı Mehmet Şimşek'in resmi bir rol üstlenmeden ekonomi politikasının elden geçirilmesine öncülük ettiğini söyledi.

Erdoğan'ın eski yönetimlerinden teknokratlar ve eski ekonomi yardımcılarından oluşan muhalefet bloğunun üyeleri, iktidara seçilmeleri halinde Türkiye'nin ana akım ekonomiye döneceğini söylediler.

Aralarında Zümrüt İmamoğlu'nun da bulunduğu BofA ekonomistleri bir raporda, "Tüm göstergeler ekonominin yeniden dengelenmesi gerektiğine işaret ediyor," dedi ve ekledi: "Sonuç ne olursa olsun, dengesizlikleri gidermek için daha zayıf bir lira ve sıkılaşan ekonomik koşullar görüyoruz."