Sadece yatırım motifiyle -kar payı elde etmek veya fiyat hareketlerinden kazanç sağlamak amacıyla- Borsa İstanbul’da alınan hisse senetlerinin, yeni sahibine aynı zamanda şirkete ortaklık ve bu ortaklığa bağlı bir takım haklar getirdiğini daha önceki yazılarımızda ifade etmiştik.

Bu haklardan biri de şirketi ve dolayısı ile kendisini ilgilendiren konularda, şirket yönetiminden tam, doğru ve zamanında bilgi ve belge talep etme hakkıdır. Şirket yönetimlerinin bu talepleri karşılamada en önemli aracı ise faaliyet raporudur.

Faaliyet raporlarını, şirket yönetimi ile ortaklar ve diğer menfaat sahipleri arasındaki doğrudan bir iletişim kanalı olarak tanımlamak da mümkün. Bir faaliyet döneminde, 1 Ocak ile 31 Aralık arasındaki bir yıllık sürede, yürütülen faaliyetler ve elde edilen sonuçlar iyisiyle-kötüsüyle, günahıyla-sevabıyla faaliyet raporunda yer alır ve dönem sonunu takip eden üç ay içinde yapılacak genel kurul toplantısında ortaklar tarafından ibra edilir.

Anonim şirketleri yakından ilgilendiren Türk Ticaret Kanunu, Sermaye Piyasası Kanunu, Bankacılık Kanunu ve bu kanunların ikincil düzenlemeleri, her faaliyet dönemi sonunda yıllık faaliyet raporunun yayınlanmasını zorunlu kılmış ve içeriğinde hangi bilgilere yer verilmesi gerektiğini ayrıntılarıyla belirtmiştir.

Bir başka ifade ile faaliyet raporu şirketlerin keyfiyetine bırakılmayıp, şirketler açısından bir yükümlülük haline getirilmiş. Bu durumda, yatırımcı/şirket ortağı açısından da faaliyet raporundaki bilgilerin talep edilmesi bireysel hak olmaktadır.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığının faaliyet raporu ile ilgili Yönetmeliğinde, şirketlerin hangi bilgilere ver vereceği çok ayrıntılı olarak belirlenmiştir. Şu bağlantıdan Yönetmeliği ulaşmak mümkün:

http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.16547&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=\%C5\%9Firketlerin\%20y\%C4\%B1ll\%C4\%B1k

Küçük yatırımcı, ortağı olduğu şirketin faaliyet raporunda neleri aramalı ve nelere dikkat etmeli? Faaliyet rapor incelenirken aşağıdaki önerilerin göz önünde bulundurulması, yatırım kararlarının sağlıklı alınmasına fayda sağlayacağı kanaatindeyiz.

Öncelikle yıllık faaliyet raporu; şirketin ilgili hesap dönemine ait iş ve işlemlerinin akışını, her yönüyle finansal durumunu, şirketin hak ve yararını da gözetecek şekilde, doğru, eksiksiz, dolambaçsız, gerçeğe uygun ve dürüst bir şekilde yansıtmalıdır.

Raporda yanıltıcı, abartılı ve yanlış kanaat uyandırıcı, gerçeğe aykırı ifadelere yer verilemez.

Şirketin, finansal performansı ile finansal durumunun genel özellikleri ve karşı karşıya bulunduğu temel riskler raporda değerlendirilir. Şirketin finansal durumuna ilişkin bu değerlendirmeler finansal tablolara dayandırılmalı, ayrıca finansal olmayan risklere de yer verilmelidir.

Raporda; şirket faaliyet ve hizmetlerinin etkin, güvenilir ve kesintisiz bir şekilde yürütülmesini, muhasebe ve mali raporlama sisteminden sağlanan bilgilerin bütünlüğünü, tutarlılığını, güvenilirliğini, zamanında elde edilebilirliğini ve güvenliğini sağlamak amacıyla yapılan iç kontrolün etkinliği, yeterliliği ve uyumluluğu konularında açıklamalara yer almalıdır.

Yıllık faaliyet raporunda gerekli olması halinde istatistiki bilgilere ve grafiklere de yer verilebilir.

Ayrıca raporda şirketin gelişmesine ve karşılaşması muhtemel risklere açıkça işaret olunur ve bu konulara ilişkin yönetim organının değerlendirmesine yer verilir. Geleceğe yönelik bilgi verildiği veya tahminlerde bulunulduğu durumlarda, bunların dayandığı gerekçelere ve istatistiki bilgilere de yer verilmesi zorunludur. Elbette geleceğe yönelik bilgi ve tahminler şirketin finansal durumu ve faaliyet sonuçları ile uyumlu olmalıdır.

Raporda şirketin niteliği ve konumu itibariyle ortakların haklarını kullanabilmesi için bilmeleri gereken her türlü bilgilere yer verilmesi zorunludur.

Şirket aleyhine açılan ve şirketin mali durumunu ve faaliyetlerini etkileyebilecek nitelikteki davalar ve olası sonuçları hakkında bilgiler ile mevzuat hükümlerine aykırı uygulamalar nedeniyle şirket ve yönetim organı üyeleri hakkında uygulanan idari veya adli yaptırımlara ilişkin açıklamalar raporda açıkça anlatılmalıdır.

Özellikle geleceğe ilişkin beklentiler şirketin gelecekteki değerini etkileyecek nitelikte olduğu için yatırımcı/şirket ortağı tarafından dikkatlice ele alınmalı, gerekiyorsa yatırım kararı gözden geçirilmelidir.

Peki, şirketler Yönetmelikte ayrıntısı, yukarıda da önemlilerini verdiğimiz bilgilere faaliyet raporlarında yer vermezlerse küçük yatırımcılar neler yapabilirler?

Ellerindeki en önemli araç genel kurula katılma hakkı: şirketin genel kurul toplantısında hazır bulunarak, faaliyet raporunun tartışılacağı ve ibra edileceği gündem maddesine sıra geldiğinde divan başkanından söz isteyerek eksik bilgilerin açıklanmasını isteyebilirler.

Bu gündem maddesi oylanırken ret oyu verip muhalefet şerhini tutanağa işlettikten sonra, bu gündem maddesi ile ilgili alınan genel kurul kararının iptal edilmesi için mahkemeye de gitme hakları bulunmaktadır. Ayrıca ortağı oldukları şirketin, Sermaye Piyasası Kurulu veya Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu gibi üst kurulları var ise bu mercilere faaliyet raporundaki eksikliklerin giderilmesi için başvurabilirler.

Ancak burada yatırımcının amacı, şirket hakkında doğru bilgiyi elde etmek ve bu doğru bilgiye dayanarak şirket yönetimine hesap sormak olmalı. Bu hesap verme mekanizması şirket yöneticilerinin daha disiplinli ve etkin çalışmasını sağlayacak araçlardan biridir.

Şirketin küçük ortakları da bu hesap sorma mekanizmasını amacına uygun kullanmalıdır.

Küçük yatırımcı bireysel haklarını kullanırken, bilinçsiz veya kötü niyetli olarak, şirket işlerini aksatacak, zora sokacak ve şirketi zarara uğratacak tasarruflarda bulunması en nihayetinde kendisine zarar verecektir. Çünkü yaptığı yatırımın gelecekteki değeri bu bilinçsiz veya kötü niyetli uygulamalardan olumsuz etkilenebilecektir.