BORSA ŞİRKETLERİNİN ORTAKLARINA DAĞITTIKLARI KAR PAYLARININ VERGİSİ ARTTIRILDI

22 Aralık 2024 tarihli ve 32760 sayılı Resmî Gazetede yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (Karar sayısı 9286) ile Borsa Şirketlerinin ortaklarına dağıttıkları kar ayı üzerinden kesilen verginin oranı %10’dan %15’e çıkartıldı. Yeni oranlar Resmî Gazete'de yayınlandığı tarih itibarıyla geçerli oldu.

Bilindiği gibi hisse senetleri Borsa İstanbul’da işlem gören şirketler, mart ayına kadar olağan genel kurul toplantısı yaparak, bir önceki yılın mali tablolarını ortakların bilgisine sunuyor.

Bu toplantılarda eğer önceki yıl net kar elde edilmiş ise bu karın nasıl kullanılacağı ortaklar tarafından karara bağlanıyor. Ya sermayeye eklenerek şirket bünyesinde tutulur ya da ortaklara kâr payı olarak dağıtılır. Söz konusu kararname, işte bu kâr payı tutarı üzerinden alınan vergiyi arttırdığı için, ortakların daha az gelir elde etmeleri anlamına gelmekte. “Bu da nereden çıktı, ben vergi falan ödemiyorum” diyenler var gibi sanki, ama yanılıyorlar. Bu bir kesinti vergisi… Ortağı olduğunuz şirket size ödeyeceği kâr payının vergisini keserek sizin adınıza Maliye Bakanlığı'na öder, sizin hesaplarınıza yatan tutar net kâr payıdır. En yalın hali ile şöyle diyebiliriz: Geçen sene ortak olduğunuz şirketin size ödediği her 100 liralık kâr payından cebinize 90 lira kalırken, bu sene 85 lira kalacak.

Peki, vergi koyucu otorite bu tür vergi artışını neden yapmış olabilir? Akla gelen bir neden, şirketlerin sermayelerini güçlendirmek amacı ile karın dağıtılmayıp sermayeye eklenmesini teşvik etmek. Çünkü sermayeye eklenen kâr payından vergi ödenmemekte. Ancak amaç bu olsaydı daha kolay ve zorlayıcı başka yollar tercih edilebilirdi. Sermaye Piyasası Kurulu'nun borsaya kote şirketlerde kâr payı dağıtımını kısıtlama yetkisi bulunuyor. Bu yol ile daha etkili sonuç almak mümkün olabilirdi. 

Sanırım vergi koyucunun asıl niyeti klasik vergi gelirlerini arttırmak. Ancak amacın hasıl olup olmayacağı tartışma götürür. Çünkü vergiden kaçınma gibi bir durum meydana gelebilir. Şöyle ki; Türkiye’de borsa şirketlerinin ortaklarının yaklaşık %60’ı hâkim ortak dediğimiz, fiili olarak şirketi yöneten sermaye sahipleri. Bu ortaklar aynı zamanda kâr payı dağıtım kararını da veriyorlar. Eğer söz konusu bu vergiyi ödemek istemezlerse, genel kurul toplantısında karı dağıtmayarak sermayeye ekleyip vergiden kaçınabilirler. Dolayısıyla vergi gelirini arttırma bir yana vergi azalışı dahi mümkün. Böyle bir durumda bireysel küçük yatırımcı için beklenen son ise daha az gelir olacak gibi duruyor.

Bireysel küçük yatırımcının yaşayabileceği bu mağduriyetin üzerine, vergi koyucunun hüsran yaşayıp yaşamayacağını ise, 2024 Mart sonuna kadar gerçekleşecek genel kurul kararlarına bakarak tespit edeceğiz artık.